Azad İsa oğlu Qurbanov, Elçin Musa oğlu Məmmədov, Aygün Seyfəddin qızı Hüseynova
Yüklə 2,82 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Tip Qiymətlər oblastı Ölçüsü
- Boolean, ByteBool. WordBool, LongBool
- Var c: char; 347 c:= ^A;
- Tip Ölçüsü (Bayt) Qiymətlər oblastı
- Type = (W(1), W(2),…, W(n))
- Type
- Type = ;
- String işçi sözü vasitəsilə təyin edirlər. String
346 Tip Qiymətlər oblastı Ölçüsü ShortInt -128...127 1 bayt Integer -32768...32767 2 bayt Logint -2147483648…2147483647 4 bayt Byte 0...255 1 bayt Word 0...65535 2 bayt Verilənlərin qiymətləri tip üçün müəyyən edilmiş intervaldan kənara çıxarsa, dolub-daşma vəziyyəti qeyd olunmur, lakin bu zaman hesablama düzgün aparılmayacaq. Tam tipli verilənlərin aldığı qiymətlər onluq və onaltılıq say sistemində verilə bilər. Onaltılıq ədədlər, qarşısında $ işarəsi olan onaltılıq say sisteminin ədədləridir. Onların dəyişmə diapazonu $00000000-dan $FFFFFFFF-ə qədərdir. Tam dəyişənlər üzərində aşağıdakı əməliyyatları aparmaq olar: • mənimsətmə • toplama • çıxma • vurma • tam bölmə • bölmə nəticəsində alınan qalığın hesablanması Tam dəyişənlərə yalnız tam ədədlər və tam qiymətli ifadələr mənimsətmək olar. Boolean, ByteBool. WordBool, LongBool standart tiplər məntiqi tip qrupuna aiddir . Məntiqi tipli verilənlər yalnız iki qiymət ala bilər: true (doğru) və false (yalan). Bu qiymətlər üçün true >false münasibətləri doğrudur. Simvol tipli verilənlərin qiymətləri ASCII kod cədvəlinin yalnız bir simvolu ola bilər. ASCII cədvəlində hər bir simvola uyğun olan bir ikilik yazılış var. Bu səbəbdən simvol tipli verilənlər yaddaşda bir bayt tutur. Simvollar onların kodlarının artması sırası ilə nizamlanmışdır, yəni ‘A<’B’,’B<’C’, və s. Simvolların kodları 0-dan 255 arasında yerləşir. Simvol tipli dəyişənlər aşağıdakı kimi elan olunur. Var Dəyişənin və sabitin aldığı qiymət – simvollar apastrof daxilində yazılır. Simvolları alternativ olaraq ASCII kodu vasitəsilə də vermək olar. Bu halda kodun qarşısında mütləq # işarəsi yazılmalıdır. Simvol tipli verilənin qiyməti həmçinin idarəedici kodlu xüsusi simvollar ola bilər. Bu simvollar isə ^ işarəsi vasitəsilə yazılır. Məsələn, Var c: char; 347 c:= ^A; Bu yazılış göstərir ki, c simvol dəyişəni ctrl-A qiyməti alır. Simvol tipli verilənlər üzərində müqayisə və mənimsətmə əməliyyatları aparmaq olar. Turbo Pascal dilində 5 standart həqiqi tiplər: Real, Single, Double, Extended Com p nəzərdə tutulmuşdur. Bu tiplər təyin etdiyi qiymətlər oblastına, vergüldən sonra ədədlərin sayına və yaddaşdakı həcminə görə fərqlənir. Tip Ölçüsü (Bayt) Qiymətlər oblastı Single Real Duble Extended Comp 4 6 8 10 8 1.5 × 10 -45 - 3.5 × 10 38 2.9 × 10 -39 - 1.7 × 10 38 5 × 10 -324 – 1.7 × 10 308 1.9 × 10 -4951 – 1.1 × 10 4932 -2 63 -1...+2 63 +1 Qeyd edək ki, həqiqi sabitlər və dəyişənlər üzərində toplama, fərq, hasil və bölmə əməliyyatları yerinə yetirmək olar. Həqiqi dəyişənlər və sabitlər həqiqi qiymətlərlə yanaşı tam qiymətlər də ala bilir. Hesabi əməliyyatlar zamanı aşağıdakı prioritet saxlanılır: əvvəlcə hasil və bölmə, sonra isə vurma və fərq əməliyyatı yerinə yetirilir. Bu prioriteti mötərizələr vasitəsilə dəyişmək olur. Həqiqi verilənlərin aldığı qiymətlər qeyd olunmuş və sürüşgən vergüllü ədədlər kimi kimi təsvir olunur. Məsələn, 0.0015 və 1.5E-3 (yəni 1,5·10 -3 ) yazılışları ekvivalentdir. Hesab əməlləri yerinə yetirildikdə dolub-daşma vəziyyəti alınarsa, onda proqramda səhv baş verir və uyğun diaqnostik məlumat ekranda əks olunur. Əgər olduqca kiçik ədəd alınarsa, onda bu ədəd başa düşülmür və bu vəziyyət tərtibin pozulması adlanır. Sadalanan tiplərdə verilənlərin qiymətləri birbaşa sadalanır. Qiymətlər bir- birindən vergül işarəsi ilə ayrılmaqla mötərizə daxilində yazılır. Sadalanan tiplərin ümumi yazılış forması belədir: Type Bu yazılışda aşağıdakı münasibətlər ödənilir: 1) İdentifikator W (i) < >identifikator W(j), əgər i < > j 2) İdentifikator W (i) < identifikator W (j), əgər i Type janr=(‘dram’,‘poeziya’,‘detektiv’); Bu misalda janr tipi aşkar elan olunmuş və dram, poeziya, detektiv qiymətləri alır. İnterval tipli verilənlər müəyyən diapazonda dəyişən qiymətlər alır və aşağıdakı yazılış formatına malikdir: Type 348 Diapazonu müəyyən etmək üçün onun ən böyük və ən kiçik qiymətlərini daxil etmək lazımdır. Məsələn, type sıra = 0...100; Qeyd edək ki, sadalanan və interval tipli dəyişəni proqramın təsvir bölməsində birbaşa elan etmək olar. Məsələn, var b: 0...100; a: (‘dram’,‘poeziya’,‘detektiv’); Sətir tipli dəyişənləri elan edən zaman sətrin maksimal uzunluğu, yəni sətirdəki simvolların maksimal sayını göstərmək lazımdır. Bu tipə malik olan dəyişəni String işçi sözü vasitəsilə təyin edirlər. String sözündən sonra kvadrat mötərizənin içərisində sətrin maksimal uzunluğu yazılır. Sətrin maksimal uzunluğunu göstərən ədəd tam ədəddir. Bu tam ədəd [0; 255] intervalında dəyişir. Məsələn, var b: String[18]; Sətir tipli dəyişənlərin yaddaşda tutduqları yer onların uzunluğundan bir bayt artıqdır. Sətirə aid olan simvollar 1-dən başlayaraq sətrin uzunluğunu göstərən ədədə qədər indeksləşirlər. Sətrin hər bir simvoluna müraciət etmək üçün bu indeksdən istifadə olunur. Sətir və simvol tipli dəyişənlər eyni bir ifadədə iştirak edə bilərlər. 2.5. Operatorlar Operatorlar Turbo Pascal dilinin əsas elementlərindən biri olub, verilənlər üzərində əməliyyatların yerinə yetirilməsini təmin edir. Operatorlar təyinatına görə aşağıdakı qruplara bölünür: • Hesabi • Məntiqi • Müqayisə • Birləşdirmə • Mənimsətmə • Çoxluq • Tərtib • Budaqlanma • Dövr Bundan əlavə operatorları tətbiq edildiyi operandın sayina görə iki qrupa - unar və binar qruplarına bölürlər. Unar operatorlar bir operanda, binar operatorlar isə iki operanda tətbiq edilir. Binar operatorlar və onların təyinatı aşağıdakı cədvəldə verilmişdir . Yüklə 2,82 Kb. Dostları ilə paylaş:
|