Azad Yazarlar Ocağının kitabxanası
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
86 ayrıcalıq daşıdığını duymaqda idi. Bu hiss onda sövqi təbii şəkildə yaranmış, əmələ gəlmişdi. Şahzadə hiss edirdi ki, Qacar imperatorluğu başqa yerlərdə torpaq itirərkən dərin bir rahatsızlıq hissi keçirməməkdədir. Ancaq Azərbaycanın başına gələn ən kiçik fəlakət belə onun ruhunu sarsıdırdı. Şahzadə keçirdiyi bu hissləri fransızlardan aldığı ulusçuluq fəlsəfəsi ilə təfsir etməyə çalışırdı. Nədən Azərbaycan onun üçün bu qədər ayrıcalıq daşımaqda idi? Onunla irtibatda olan fransız hərbçilər öz xatirələrində Şahzadənin 1789-cu il Fransa devriminin ulusçuluq mahiyyəti ilə daha çox ilgiləndiyini, bu haqda daha çox sorular sorduğunu yazmaqdalar. O, Azərbaycan insanına konkret vətəndaş kimi baxırdı. Bu ayrıcalıq isə vətəndaşlıq məfhumunu idrak edə bilməyən və ya mənafelərinin xətərə girməsi dolayısı ilə dərk etmək istəməyən din xadimlərini və digər çevrələri çilədən çıxarır, çox rahatsız edirdi. Şahzadənin Azərbaycana bu qədər bağlılığı Fətəli Şahı belə şübhələndirirdi. Şah düşünürdü ki, Abbas Mirzənin qərblilərlə bu qədər özəl və uzun məşvərətlərinə bəlkə də izn verməməli imiş. İstər Şahzadənin qərbli özəl həkiminin, istərsə də onunla irtibatda olan batılı elçilərin, hərbçilərin və diplomatların verdikləri verilərə görə o, Azərbaycanın sadəcə, bir vilayət olaraq görünməsindən rahatsızlıq duymaqda imiş. Abbas Mirzə Azərbaycanın tarixi statusunun dəyişilməsindən yana imiş. Şahzadə Azərbaycanı vətən olaraq görür və azərbaycanlılara da vətəndaş kimi baxırdı. Bu üzdən də bu vətənin insanlarının vergilərini Tehrana vermək istəmir, atasının anlamsız ağır xərcləri üçün xərcləmək istəmirdi. Şah öz qəlbinin dərinliyində Abbas Mirzənin xain olacağına inanmırdı, ancaq ağlında baş qaldırmış bu şübhəni də söyləməkdən geri qalmırdı. Şah, Təbrizə varmadan Ucan yolu ilə Xoya tərəf sürətlə hərəkətinə davam etdi. Abbas Mirzə təkrar atasının gəlməməsi üçün bir daha bəzi istəklərdə bulundu, lakin Şahın gəlməkdə israrlı olduğunu bildiyində təslim olmaqdan başqa çarə görmürdü. Atasını qarşılamaq üçün şəhəri tərk etdi. Yenə də Şaha vardığında atından enib Şahın qarşısında diz çöküb alnını Şahın atının ayağının altındakı torpağa qoydu. Şahın Azərbaycana gəlişi Abbas Mirzəni çox üzmüşdü. Çünkü bu gəliş keçmişdəki kimi yenə də məğlubiyyət üçün şərait yaradacaqdı. Şah şan-şöhrəti dünyada dolaşan Abbas Mirzənin onun qarşısında bu şəkildə davranmasından çox razı görünürdü. Abbas Mirzə ayağa qalxıb gözləri atasının gözlərinə sataşdığında Şahın bütün şübhələri ortadan qalxmışdı. O sədaqətli gözlər yalan söyləmirdi. Şah, Şahzadəyə səmimi və gülücük dolu bir işarə edərək bərabərcə yola düşdülər. Bir az öncəyə qədər Şahın içini yaxan şübhələrdən əsər qalmamışdı. Sonra da uzun-uzun söhbət etdilər. Abbas Mirzə bütün durumu təfərrüatı ilə atasına anlatmağa başladı. Şahzadələrin öz postlarında böyük səhvlərə yol verdiklərini və bu üzdən də bu səhvlərdən düşmənin istifadə etdiyini söylədi. Bəlkə də daha uzun və günlərcə danışmaq istərdi, lakin cəbhələrdən gələn xəbərlər Abbas Mirzəni önləm almağa məcbur etdi. 87 Qafqaz hakimi İrəvanı mühasirə etməkdə qərarlı idi. 1827-ci ilin yayında bölgədə bir yoluxucu xəstəlik yayğınlaşmışdı. Bu üzdən Rusiya İrəvanın mühasirəsini ertələmişdi. Ancaq Qafqaz hakimi, yardımçı ordu çatar-çatmaz İrəvanı mühasirə etməkdə qərarlı idi. Bu zaman Paskeviç qərargahını Naxçıvana daşımışdı. *** Cahangir Mirzənin Səlyanı və bu civarda olan kiçik kəndləri müvəqqəti olaraq ələ keçirməsi bir az ruh yüksəkliyi yaratmışdı. Araz və Kür çayı dənizə tökülmədən öncə bir-birinə qovuşub güclü bir çay oluşdururlar. Suyun dənizə qovuşduğu yerdə çayın şirin suyu ilə Xəzərin şor suyu arasında kiçik bir yarımada oluşmuşdur. O zaman düşmən yalnız dəniz yolu ilə bu yarımada ilə irtibat qura bilirdi. Bu mərkəz rusların çox önəmli üslərindən biri idi. Çünkü Həştərxandan gələn yük və xüsusən buğda yüklü gəmilər burada ləngər salır, yüklərini boşaldırdı. Bu yeri işğal edən ruslar oranın Azərbaycan ordusu tərəfindən saldırıya uğrayacağını zənn etmədiyi üçün zəif bir saxlunu bu mərkəzin qorunması üçün saxlamışdılar. Cahangir Mirzə bu mövzunu bildi və oraya hücum etmək istədi. Bir gecə öz nəfərlərini təchizatları ilə bir neçə qayığa mindirib o mərkəzə doğru yola düşdü. Cahangir Mirzənin nəfərlərinin güllə səsinə oyanan neçə yüz nəfərdən ibarət olan rus saxlusu oraya böyük bir ordunun hücum etdiyini zənn edib dəniz yolu ilə fərar etdi. Cahangir Mirzə bir neçə həftəliyinə bu mərkəzi öz əlində bulundurdu. Səlyan bir il öncə Qacar ordularının geri çəkilməsi ilə ruslar tərəfindən işğal edilmişdi. Ancaq Səlyan əhalisi Cahangir Mirzədən və nəfərlərindən istiqbal etdilər. Şahın şübhələri qısa sürəliyinə ortadan qalxmışdı. Fətəli Şah yanında bulundurduğu böyük ordunu Abbas Mirzənin əmrinə vermək istəmirdi. Bu böyük ordu belə həssas bir dönəmdə çox ciddi işlər görə bilərdi. Ancaq Azərbaycan ordusunun işinə qarışmağı da özünə rəva bilirdi. Bununla da məğlubiyyəti qətiləşdirirdi. Abbas Mirzə barıt və digər savaş vəsilələrinin istehsalına nəzarət etmək üçün dərhal Təbrizə getməli idi. Təbrizdə də bir çox nizamsızlıqla və intriqalarla rastlanırdı. Şahzadə sarayının ən önəmli adlarından biri Ələsgər Xan hər fürsətdə özünə var-dövlət toplamaqla məşğul olur və buna görə də hər tür intriqadan və fürsətdən yararlanmağa çalışırdı. Naxçıvanın iki ağaclığında yerləşən Abbasabadın komutanlığını Ehsan Xana vermişdi. Ehsan Xanın bu işlər üçün bir yetənəyi yox idi. Abbasabad qalası Şahzadə üçün çox önəm daşımaqda idi. Çünkü onun savunma sistemi fransızlar tərəfindən donatılmışdı. Düşmən ordusu Azərbaycanın içlərinə tərəf irəliləyə bilməsi üçün bu qaladan keçməli idi. Abbasabad qalasına yönəlik təhdidi nəzərə alan Abbas Mirzə bu qalanın savunması ilə bağlı bir dənəmə yapmaq istədi. Ümdə nəfərlərini xətərə soxmaq istəməyən Abbas Mirzə bir neçə piyadə alay, süvarisi və dörd qəbzə topla (hamısı bir yerdə 10.000 nəfərlik ordu) Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|