Azərbaycan Dövlət Neft Akademiyasının professoru, tarix
Yüklə 1,94 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- «Xalq » qəzeti, 16 dekabr 1997. 233
- Biblioqrafiya 1. Ziya Bünyadov. Dinlər. Təriqətlər. M əzhəblər. Bakı, 1997. 2.
- 6. Босворт K.E. М усульманские династии (справочник). п еревод с английского, Москва, 1971. 234 II. OĞUZ RAYONUNUN
- MEMARLIQ ABİDƏLƏRİ VƏ GÖRKƏMLİ ZİYALILARI (K in o film ü çü n s s e n a r i)
- Bu məlumatlar müəllifin 1981-ci ildə rus dilində Bakıda çap olun muş «15 milloti təmsil edən rayon» adlı kitabdan götürülmüşdür.
laşdırırdı. Kirovun şəxsi göstərişi ilə 1922-ci ildə məhər rəmliyi Bakının ətraf kəndlərində keçirmək qadağan edil mişdi və bu qadağaya qarşı əhali böyük müqavimət göstər mişdi. Kirovun bu naşı siyasəti haqqında N.Nərimanov Le ninə şikayətlə müraciət etmişdi. Mətbuatda çap olunan mə qalələrinin birində N.Nərimanov belə naşı siyasətbazları «Uçağan quşlar» adlandırmışdı. Məhərrəmliyin qadağan edilməsi isə 1923-cü ildə ləğv edilmişdi. Möhtəşəm müsəlman mədəniyyətinin türk dilli xalqlar toplusuna mənsub olan Azərbaycan xalqı dünyanın qədim və zəngin tarixə malik xalqlanndandır və indi dünyada azər baycanlıların sayı 40 milyondan çoxdur. Orta əsrlərdə Azərbaycanda Əbülhəsən Bəhmənyar (XI əsr), Əcəmi Naxçıvani (XII əsr), Şibahəddin Yəhya Sührəvərdi (XII əsr), Nizami Gəncəvi (XII əsr), Mahmud Şəbüstəri (XIII əsr) Nəsirəddin Tusi (XIII əsr), Bakuvi (XV əsr) kimi görkəmli mədəniyyət xadimləri yetişmişdir. Ümummüsəlman mədəniyyətinin poeziya hissəsi əsa sən üç dildə (ərəb, fars və türk) yaranmışdır. Məlumdur ki, şerdə əruz vəzni ərəb dilinə xas olan vəzndir. Fars dilinin genetik planda ərəb dilinə yaxınlığını nəzərə alsaq, aydın olur ki, farsdilli şairlər əruzu tez mənim səyə bilirlər. Lakin buna baxmayaraq, türkdilli şairlər üçün əruz vəznində yazmaq çətin olsa da, onlar öz yüksək iste dadlarına söykənərək bu vəzndə də böyük uğurlar qazan mışlar. Azərbaycanın böyük şairi Nizaminin bu sahədə şair lik məharəti fenomen təşkil edir, çünki Nizami fars Firdovsi və ərəb Əbu-Təmmamın şairlik fenomenlərindən nəinki ge riyə qalmış, hətta onları qabaqlamışdır. Orta əsrlərdə Şərqin görkəmli şairləri öz klassik əsərlərini Allaha (Yaradana) müraciətlə başlamışlar. Bunu biz Firdovsinin, Nizaminin, Fizulinin poemalarında görürük. Dahi fars şairi Əbülqasim Firdovsi “Şahnamə”sinin əvvəlində “Yaradanın adı ilə” mədhiyyəsində yazmışdır:
Sovet siyasi sisteminin hökmran olduğu 70 ildə heç bir elmi əsas olmadan islamın müsəlman xalqlarının həyatında mütərəqqi rolu nəinki inkar olunurdu, hətta bu rol son də rəcədə mürtəce hesab edildi və islam yasaq edildi, həm də yalnız İslam dini! Digər dinlərə münasibət nisbətən müla yim idi. Azərbaycanda islami dəyərlərə qayıdış XX əsrin 90-cı illərinin əvvəlindən başlandı. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Heydər Əliyev demişdir: «Xalqımızın 70 il ərzin də islam dinindən ayırmağa çalışıblar... Biz Sovetlər İttifa qının tərkibində ateist tərbiyəsi, təbliğatı altında yaşamışıq. Ancaq buna baxmayaraq, xalqımız öz dinindən heç vaxt ay rılmayıblar. Bu da dinimizin - İslam dininin nə qədər qüdrə tə, gücə malik olduğunu bir daha göstərir»1. İslamın ona sitayiş edən xalqlara buyurduğu bayramlar da (Qurban və orucluq bayramları) böyük mənəvi və tərbiy əvi ideyalar təbliğ edir. Bununla belə, müsəlman xalqlarına qarşı düşmən möv qelərini gizlətməyənlər indi de vardır. Son vaxtlarda qəzet lərdə yazıları çoxalan Dmitri Furman «Üçüncü dünyaya qayıdış» adlı məqaləsində yazır: «Bütün müsəlman xalqları üçün xarakterik cəhətlərdən biri də milli şüurun zəif, ümummüsəlman şüurunun, dəstəbazlığm və yerliçilik əlaqə lərinin güclü olmasıdır». Heç bir tarixi fakta əsaslanmayn bu
cəfəng müddəa indiki dövrdə dünyanın bir çox yerlərində müşahidə edilən terrorçuluq hərəkətlərini müsəlmanların ünvanına yazmaq və bu yolla onları müstəqillik uğrunda mübarizədə tərksilah cəhdindən başqa bir şey deyildir. Türkiyə xalqının XX əsrin ikinci yarısında öz müstəqilliyi uğrunda mübarizədə böyük uğurları belə «yalançı Dmit- ri»lərin yenisinin çürük fəlsəfəsini ifşa edir. 1944-cü ilin əvvəlində doğma yurdlarından sürgün edilmiş Şimali Qafqazın müsəlman xalqları 17 il tikanlı məf tillər içərisində yaşasalar da, əsasən, və bəlkə də yalnız, is lami etiqad nəticəsində öz milli mənliklərini itirmədilər. İs lam faktoru bu dinə sitayiş edən çeçenlərin və digər müsəl man xalqlarının yad etnosların içində əriyib itməsinə mane oldu. Lakin digər tərəfdən, bu faktor müsəlman farsların (İran) azərbaycanlılara (Cənubi Azərbaycanda) qarşı kinlə rini ört-basdır etməyə də kömək edir. Bütövlükdə götürüldükdə müasir dövrdə islami döyər lər və islam mədəniyyəti müsəlman xalqlarını birləşdirməyə xidmət edən güclü bir qüvvədir.
1) Rayonun mənzərəsinə aid şəkil-ponorama göstərilir (Qafqaz dağları ətəyində meşələrlə əhatə olumüş kəndlər) və diktor mətni oxuyur: Oğuz rayonu Azərbaycan Respubli kasının şimali-şərqində, Qafqaz dağlarının ətəyində, qədim Şirvan mahalının şimal hissəsində yerləşir. Rayon şimaldan Dağıstan respublikası ilə həmsərhəddir. Hələ qədimdən ra yonun şimali-şərqində yerləşən Filfılli və Xaçmaz kəndləri nin dağ ətəklərindən Dağıstana piyada vo at üçün keçidlər mövcuddur. Rayonun düzənlik hissələri cənubi şərqdə Qə bələ, qərbdə isə Şəki rayonu ilə həmsərhəddir. Rayonun ərazisi 1077 kvadrat kilometr, əhalisi isə 39,5 min nəfərdir (1999-cu il məlumatı). Rayonda 15 millətin nümayəndələri 35 kənddə yaşa yırlar1. 2) Diktor müəllifin yazdığı: «Oğuz rayonu haqqında mahnı»nı mətnini oxuyur (5 bənd)2. Mətn musiqi ilə ifa olunsa daha yaxşıdır. 3) Diktor: Rayonun əhalisinin 70%-ni azəri türkləri təşkil edir. Milli azlıqların əksəriyyətini ləzgilər, ruslar, dağ yəhudiləri, udinlər təşkil edirlər. Rayonda eləcə də gürcülər, avarlar, tsaxurlar, osetinlər, ukraynalılar, belaruslar yaşayır lar.
Yüklə 1,94 Mb. Dostları ilə paylaş:
|