AZƏRBAYCAN DÜNYA ƏDƏBIYYATİNDA Beynəlxalq Simpoziumun materialları
132
olduğunu qəbul edir, bu iddia ilə razılaşmayanların da varlığını diqqətə çatdırır.
“Koroğlu” dastanı ilə bağlı araşdırmaların əksəriyyətini süzgəcdən keçirir.
1969-cu ild
ə Nora Kershaw Chadwick və Victor Zhirmunsky/Vladimir
Jirmunskiy “Oral Epics of Central Asia”
adlı kitab yazmışlar (Nora K.Chadwick
v
ə Victor Zhirmunsky.Oral Epics of Central Asia, Publisher: Cambridge University
Press; Reissue edition (3 Jun 2010),
376 pages). Kitabı Kembric Universiteti
N
əşriyyatı 2010-cu ildə yenidən yayımlamışdır.
Kitabda dig
ər türk dastanları ilə birlikdə “Koroğlu” haqqında da məlumat veri-
lir.V.Zhirmunsky t
ərəfindən hazırlanan ikinci bölümdə (Part II. Epic Songs and
Singers in Central Asia , pp.269-291
) türkm
ən dastançılıq ənənələrindən danışılır.
Ko
roğlunun mənşəyi, yayılma coğrafiyası ilə bağlı mühüm məlumatlar da diqqətə
çat
dırılır, “Koroğlu” dastanının Qafqazdan Orta Asiyaya yayıldığı da göstərilir.
1969-cu ild
ə Moskvada “Azerbaijanian poetry” antologiyası çap olunur. Bu
antologiya
da Koroğlu haqqında da qısaca məlumat verilir. Kitaba Dorian Rotten-
bergin
“Koroğlu”nun “Durna tеli” qolunun ingilis dilinə tərcüməsi (Körog-
lu.Grane Feathers. A Chapter from Köroglu. –Translated by Dorian Rottenberg)
d
ə daxil edilmişdir
1
.
1979-cu ild
ə fransız tədqiqatçısı
Laure Mеlikoff – Sayar fransız dilində yazdığı
“De la légende épique à l’opéra : Évolution du thème de Köroglu en Azerbaïdjan
soviétique” (
Əfsanədən operaya. Sovet Azərbaycanında Koroğlu mövzusunun
inkişafı) adlı monoqrafiyasını Parisdə çap etdirir
2
. Mü
əllif Koroğlunu ingilis Robin
Hoodla müqayis
ə еdir, onlar arasında oхşarlıq və bənzəyişlər aхtarır, Koroğlunun
soykökü, m
əmləkəti və tayfası haqqında məlumat vеrir. O, Koroğlunun 1584-1585-
ci ill
ərdə Osman paşanın başçılığı altında Qafqazdakı hərbi yürüşlərdə iştirak
etdiyini d
ə diqqətə çatdırır
3
. Bu n
əşr 1985-ci ildə Bakıda rusca “
От легенды к опе-
ре. Еволюция темы Кероглу в Советском Азербайджане” adı ilə yayım-
lanmışdır.
1970–
ci ildə Barbara K.Walker-in “Korolu, the Singing Bandit” adlı əsəri
New Yorkda çap olunur. Uşaqlar üçün hazırlanmış bu kitaba illüstrasiyaları
Nickzad Nodjoumi
çəkmişdir
4
.
1980-ci ild
ə
Walter R.Feldman “
The Uzbek Oral Epic: Documantation of
Late Nineteenth and Early Twentieth Century Bards” (New York: Columbia Unv.,
1980) doktorluq dissertasiyası yazmışdır. Bu yazıda özbək və türk dastan
ənənəsinin ən gözəl örnəyi kimi “Koroğlu” dastanı təhlil olunur, dastanın yayılma
coğrafiyası və yaranma tarixi haqqında danışılır.
Türk ədəbiyyatından slovakçaya ilk tərcümələri 1949-cu ildən bəri Josef
Blaskovic et
mişdir. Sonradan onun işini türkoloqlar – Vojtech Kopcan və Xenia
Celnarova da
vam etdirdilər.
1
Azerbaijanian Poetry (classic, modern, tradit
ional). Edited by M.İbrahimov. – Мoscow : Progress
Publishers, 1969 . – PP. 580-603.
2
Laure Mélikoff-Sayar, De la légende épique à l’opéra : Évolution du thème de Köroglu en Azerbaï-
djan soviétique, Paris, 1979, INALCO, thèse de 3e cycle dactylographiée .
3
Лор Меликова- Saйяр. От легенды к опере. Эволюция темы Кероглу в Советском Азербай-
джане. – Баку: Язычы, 1985. – Стр. 9, 31. – Ş.Xəlilli. Azərbaycan-ingilis ədəbi əlaqələri. – Bakı:
“Az
ərbaycan Milli Ensiklopediyası” NPB, 2002. – S.176, 177.
4
Barbara K. Walker
. Korolu, the singing bandit Illustrated by Nickzad Nodjoumi).–
. New York,
Thomas Y.Growell Company
, 1970. – 159 pages.
AZƏRBAYCAN DÜNYA ƏDƏBIYYATİNDA Beynəlxalq Simpoziumun materialları
133
Vojtech Kopcan (1940-2000)
dünya xalqlarının dastan ve əfsanələri ilə
maraqlanaraq onlardan bəzilərini, eyni zamanda Molla Nəsrəddin lətifələrindən
235-ni slovakcaya çevir
miş və bu tərcümələri “Pradavni pribehy” (Keçmiş zaman
hadisələri) adlandırdığı seriyada bir neçə il ərzində “Mlade leta” (Gənclik)
nəşriyyatında çap etdirmişdir. Eyni zamanda, bu seriyaya tərcüməsi ilə Koroğlu
dastanı da qatılmışdır
1
.
1981-
ci ildə Bratislavda
“Slachetny zbojnik Köroğlu” (Mərd quldur Koroğlu)
adlı kitab çap olunur. Kitabdakı mətnləri Xénia Celnarova tərcümə etmişdir
2
.
1982-ci ild
ə Remy Dor-un fransız dilində yazdığı “Chants du toit du monde:
textes d`orature kirghize suivis d`un lexique kirghiz-français”
kitabının
3
23-31-ci
s
əhifələrində Əfqanıstan qırğızlarından toplanmış bir Koroğlu hekayəsindən
danışılır.
1986-
cı ildə çap olunmuş
“Encyclopaedia of Islam” kitabında Bolu Ko-
roğlunun məkanı kimi vurğulanır
4
. Bu kita
bın bеşinci cildində Koroğlu haqqında
danışılır
5
.
Fikret Türkmenin “Les Variantes Anatoliennes et Turkmenes des Rectis de
Kö
roğlu” adlı məqaləsi 1988-ci ildə
Almaniyada çap olunur. Bu məqalədə dastanın
iki va
riantı – Anadolu və Türkmən variantları müqayisəli şəkildə təhlil
süzg
əcindən keçirilir. Müəllif qeyd edir ki, “Koroğlu” dastanı yüzillər boyunca
Balkanlardan Orta Asiyaya, Sibird
ən Şimali Afrikaya qədər geniş bir coğrafiyaya
yayılmış çoxvariantlı bir hekayələr zənciridir. F.Türkmen “Koroğlu”nun Türk
boyları ilə iç-içə qonşu olan xalqların həyatında da önəmli bir iz buraxdığını və
dastanının iki versiyasını – Qərb və Şərq versiyalarını da diqqətə çatdırır və bu
versiyalara daxil olan variantları göstərir.
1991-ci ildə
Jean Calmard
Encyclopaedia
I
ranica kitabına A.Chodzko ilə
bağlı “Chodzko, Aleksander Borejko” adlı məqalə yazmışdır
6
. Məqalədə A.Chodzko
haqqında hərtərəfli məlumat verilir, onun “Koroğlu”su nəzərdən keçirilir, bu
dastanın Avropaya yayılmasından,
George Sand v
ə A. Breulier tərəfindən
fransızcaya tərcüməsindən də söz açılır.
Yen
ə həmin ildə
Remy Dor-un
“Nourali, ou, Les adventures lyriques d'un
héros épique: orature d'Asie Intérieure : episodes du cycle de Goroghli dans la
1
http://www.turkceogretimi.com/yabancilara-turkce-ogretimi/slovakya-turkce-nin-ogretilmesinin-
saglanmasi
2
Šľachetny zbojnik Koroglu. Turecky epos (Koroğlu Destanı, Noble brigand Koroglu. Turkish
epic).– Bratislava: Mlade leta, 1981 (compiled and translated by Xenia Celnarova);
http://www.turkcede.org/yabancilara-turkce-ogretimi/346-slovakya-turkcenin-ogretilmesinin-
saglanmas.html
3
R.Dor. Chants du Toit du Monde: textes d`orature kirghize suivis d`un lexique kirghiz-français . –
Paris: G.P.Maisonneuve & Larose, 1982.
4
Encyclopaedia of Islam, New Edition, vol.I, Leiden, 1986. – P.1255.
5
Encyclopaedia of Islam, New Edition, vol.V, p.270, 1986.
6
Jean Calmard.
Chodzko, Aleksander Borejko. –
Encyclopaedia Iranica , Originally
Published: December 15, 1991; Last Updated: October 18, 2011; This article is available in print.
Vol. V, Fasc. 5, pp. 502-504. –
www. iranicaonline. org/ articles/chodzko-aleksander-borejko
.