Azərbaycan Memarlıq və İnşaat Universiteti
Yüklə 1,31 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
30
Sinxron generatorun müvazinət tənliyi Yüklənmiş sinxron maşının maqnit sahəsi ancaq rotorun dolaqlarındakı təsirləndirici cərəyan tərəfindən yox,həm də stator dolağının fəzalarındakı cərəyanlar tərəfindən yaradılır.Deməli sabit cərəyan maşınlarında olduğu kimi,sinxron maşınlarda da lövbər reaksiyası (lövbərin m.h.q-nın maşının əsas maqnit sahəsinə təsiri)baş verir.Yüklənmiş generatorun faza dolağında induksiyalanan e.h.q-nin əyrisinin forması yalnız rotorun maqnit sahəsinin maşının çevrəsi boyunca paylanmasından yox həm də statorun xarici səthinin sahəsinin paylanmasından aslıdır.Yüklənmiş maşının son maqnit sahəsinin maşının çevrəsi boyunca paylanmasıda mümkün qədər sinusoidal olmalıdır.Yüklənmiş sinxron generatorun statorunun dolaqlarından axan cərəyan onların induktiv və aktiv uyğun müqavimətlərində gərginlik düşküləri yaradır.Statorun faza dolağının induktiv müqaviməti səpələnmə maqnitsel və lövbərin reaksiya maqnitseli ilə təyin olunur.Statorunfaza dolağının səpələnmə induktiv müqaviməti isə statorun səpələnmə maqnit seli ilə müəyyən olunur. Bu maqnit sli asinxron maşında olduğu kimi,statorun faza dolağının maqnit selinin ratoddan keçməyən,yuvaların dişləri boyunca və stator dolaqlarının üz tərəfindən qopanma maqnit qüvvə xətlərinin keçdiyi yolun böyük hissəsini hava məsafəsi təşkil edir.Ona görə səpələnmə maqnit selinin stator cərəyanı ilə düz mütənasib olduğunu və onunla fazaca üst- üstə düşdüyünü qəbul etmək olur. Səpələnmə maqnit seli statorun faza dolağında E səp
e.h.q.induksiyalayir. 𝐸 𝑠ə𝑝 = −𝑗 𝑥 𝑠ə𝑝
∙ 𝐼
l-stator cərəyanı :x səp səpələnmə indektiv müqaviməti Sinxron maşınlarında səpələnmə induktiv müqavimətin yaranan gərginlik düşküsü normal iş rejimində,faza gərginliyinin 10=20%-ni təşkil edir.Bu gərginlik düşküsünü yaradan səpələnmə induktiv müqavimətinin böyük olmasının əhəmiyyəti vardır. Belə ki,generatorun çıxış sxaelore arasında qısa-qapanma yarandıqda,o cərəyanı məhdudlaşdırır.Stator dolağının aktiv müqaviməti isə az olur.Nominal iş rejimində faza dolağının aktiv müqavimətində gərginlik düşküsü nominal faza gərginliyinin 1-2%-ni təşkil edir.Yuxarıda deyildiyi kimi,sinxron maşının faza e.h.q-nə lövbər reaksiyası təsir edir.Sinxron maşında rotorun maqnit sahəsindən,statorun səpələnmiş maqnit sahəsindən və lövbərin reaksiya maqnit sahəsindən,ibarət yekun bir maqnit sahəsi mövcud olur. Ancaq bu maqnit sahəsinə statorun faza dolağında e.h.q induksiyalanan və bir-birindən aslı olmadan mövcud olan naqnit sahələri kimi,baxmaq məqsədəuyğundur.Beləliklə yüklənmiş generatorda rotorun ф 0 maqnit seli,statorun faza dolağında yüksüz işləmədəki e.h.q 31
və
səp səpələnmə maqnit seli E səp –e.h.q-nı və nəhayət , ф er –lövbər reaksiyası , maqnit seli isə
e.h.q –ni induksiyalayırlar.Məsələn maqnit dövrəsinin historizisinin və doymasının lövbərin (statorun)maqnit selinə təsirini nəzərə almasaq,lövbərin maqnit selinin onun l cərəyanı ilə düz mütənasib olduğunu və olnarın fəzaca üst-üstə düşdüyünü qəbul etmək olur. Əslində bu hal yalnız sinxron maşının maqnit dövrəsinin doymamış halında mümkündür. Bu halda E e.r e.h.q-nı də E səp e.h.q –sı kimi,l cərəyanı və hər hansı X 1 –induktiv müqaviməti ilə ifadə etmək olur: 𝐸 = −𝑗 𝑥 𝐿 ∙ 𝐼̇
𝑗 𝑥
𝐿 ∙ 𝐼̇
- lövbər reaksiyası e.h.q –ni kompensə etsək üçün tənzim oanlgərginlikdir Beləliklə faza dolağında X səp və
X L –induktiv müqaviməti 𝑗 𝑥 𝑠ə𝑝
∙ 𝐼̇ və
𝑗 𝑥 𝐿 ∙ 𝐼̇ gərginlikləri ,faza dolağının cıxaclarının aktiv müqavimətindəki r 2 I gərginliyi və generatoruun faza dolağının ucları arasındakı
gərginliyinin cəminə bərabərdir.Onda sinxron generatorunun fazasının elektrik müqaviməti arasındakı tənlik ifadə olunur 𝐸 0
1 + 𝑗 (𝑥
𝑠ə𝑝 + 𝑥
𝐿 )]𝐼 = 𝑈 + (𝑟 𝐿 ̇
Burada
𝑥 𝑠ə𝑝
+ 𝑥 𝐿 = 𝑥 statorun faza dolağının induktiv müqavimətidir və o,sinxron reaktiv müqavimət adlanır. Müqavimət dövrəsi doymamış sinxron maşınlarda bu müqavimətdə nisbət kəmiyyət hesab olunur.
Yüklə 1,31 Mb. Dostları ilə paylaş:
|