Azərbaycan şifahi xalq ədəbiyyatına dair tədqiqlər ● 2014/1
46
İslamiyyətə vurduğu zərbəyə görə gözdən düşdü, həm də əsl müsəlmanların qi-
yamətə qədər davam edəcək lənətinə səbəb oldu.
Nəticədə, İslami sevgi dini, Haqq dini bilənlərin könlündə Kərbəla ritual-
ları və Şəbih elementləri haqq, ədalət və doğruluq simvoluna çevrildi.
İşin elmi nəticəsi: Sovet dövrü təbliğatının hakim olduğu zamanda həm
Məhərrəmlik ayında, həm də ondan sonra keçirilən ritualların, ritual mahiyyətli
elementlərin siyasi və ideoloji konyukturunun uzaq şəkildə öyrənilməsi məqalə-
nin əsas elmi yeniliyidir. O baxımdan qoyulan problemlər yazı boyu öz həllini
tapmışdır.
İşin elmi yeniliyi: Şəbih kimi dini-mistik meydan tamaşasının yaranma-
sında, oynanmasında daha öncəki ritualların, ritual mahiyyətli elementlərin
funksiyasının öyrənilməsi məqalənin əsas elmi yeniliyidir. Məhərrəmlik ritualla-
rının şifahi ədəbiyyat materiallarına çevrilməsini, folklor dəyəri qazanmasını el-
mi əsaslarla göstərmək yazının bir başqa elmi yeniliyidir.
İşin tətbiqi əhəmiyyəti: Dini folklorumuzun tərkib hissəsi olan Şəbih
meydan tamaşalarının ritual əsaslı kökünü müasir folklorşünaslığın nailiyyətləri
baxımından öyrənmək elmi ictimaiyyətə xalq rəqslərinin, uşaq oyunlarının,
meydan tamaşalarının, bütövlükdə isə oyunun fəlsəfəsini, ritualla birbaşa əlaqə-
sini araşdırmaqda faydalı olacaqdır.
Qaynaqlar
“Kerbelâ”, İslâm Ansiklopedisi , MEB, Anadolu Üniversitesi, Güzel
Sanatlar Fakültesi, Cilt 6, Ankara, 1997
Arslan M., Erdoğan M., Kerbelâ Mersiyeleri, Grafiker Yay., Ankara
2009
Gusfield J.R., Michalowicz J., “Secular symbolism: studies of ritual,
ceremony, and the symbolic order in modern life”, Annual Review of
Sociology, Vol. 10, 1984
http://rituel.nedir.com/#ixzz2kt5eocGO
islam.az
Karahan A., “Anadolu türk edebiyatında Makteli-Hüseynler”, Edebiyat
fakültesi türkoloji disiplini, İstanbul, 1938-1939
Karaman K., “Ritüellerin toplumsal etkileri”, SDÜ Fen Edebiyat
Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Mayıs 2010, Sayı:21
Masallı folklor örnəkləri, 1-ci kitab, B., 2013
Söyləyici: Güləsər Dadaşova, doğum tarixi 1942, təhsili 7-illik, Masallı
rayonu Musaküçə kəndi
Söyləyici: Xannoz Əskərova, doğum tarixi 1962, təhsili orta, Lənkəran
rayonu Mamusta kəndi
Azərbaycan şifahi xalq ədəbiyyatına dair tədqiqlər ● 2014/1
47
Söyləyici: Mehriban Şahmarova, doğum tarixi 1965, təhsili orta, Lənkə-
ran rayonu Bürcəli kəndi
Söyləyici: Murad Eldar oğlu, doğum tarixi 1987, təhsili orta, Lənkəran
rayonu Mamusta kəndi
Söyləyici: Rəsmiyyə Əliyeva, doğum tarixi 1968, təhsili orta, Lənkəran
rayonu Mamusta kəndi
Söyləyici: Sima Salayeva doğum tarixi 1965, təhsili ali, Lənkəran rayonu
Bürcəli kəndi
Söyləyici: Südabə İsayeva, doğum tarixi 1952, təhsili orta, Masallı rayo-
nu Ərkivan qəsəbəsi
Söyləyici: Vüsal Cəfərov axund, doğum tarixi 1978, təhsili ali, Lənkə-
ran rayonu Mamusta kəndi
Azərbaycan şifahi xalq ədəbiyyatına dair tədqiqlər ● 2014/1
48
Əfzələddin ƏSGƏR
Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru
AMEA Folklor İnstitutu
Efzeleddinesger@gmail.com
OZAN SƏNƏTİ
XÜLASƏ
Ozan sözü Oğuznamə ifaçılığı sənətinin adı kimi türkman etnik mühiti-
nin məhsuludur. Bütün dastan söyləyiciləri kimi ozan sənətinin də müxtəlif də-
rəcələri olmuşdur. Sənətin ruhlar aləmindən verilməsinə inam ozan sənəti üçün
də səciyyəvidir. Elat şölənləri, toylar, hərb meydanları və saraylar ozanların
Oğuznamə ifa etdiyi məclislər olmuşdur.
Açar sözlər: ozan, ozmaq, Oğuznamə,qopuz, alp ərənlər, atalar sözü
ИСКУССТВО ОЗАНА
РЕЗЮМЕ
В статье обращается внимание на полисемию слово озан и его
связи с исполнительством Огузнаме. Вместе с тем в данной работе изуча-
ется функция, репертуар, аудитория и категории озанского искусства. Так-
же связи озанского искусства с профессиональным культом.
Ключевые слова: озан, озмаг, Огузнаме, гопуз, альп храбрецы,
пословица
OZAN’S ART
SUMMARY
The article touches upon the polysemy of the word ozan and its
connection in the Oghuzname performing. At the same time in the given article
the function, repertoire, auditory and category of ozan art are investigated. The
connection of ozan art with the professional cult is also learned.
Key words: ozan, ozmag, Oghuzname, gopuz, braves of alp, proverb
Məsələnin qoyuluşu. Ozan sənətinin professional, sosial və mədəni qat-
larının öyrənilməsi.
İşin məqsədi. Ozan sənətinin özünəməxsus və tipoloji xüsusiyyətlərini
öyrənmək.
Dostları ilə paylaş: |