20
bayramlar olaraq qəbul etmişlər. Novruzun da rəsmi bayram
kimi keçirildiyi qədim və orta əsrlərdə o dini əfsanələrlə
əlaqələndirilmiş və ona dini bir mahiyyət qazandırmağa cəhd
göstərilmişdir.
(Novruz Həzrət Əlinin
doğulduğu gündür; Həzrət Əlinin
taxta çıxdığı gündür; Həzrət Əlinin Fatimeyi Zəhra ilə
evləndiyi gündür; Nuhun yerə ayaq basdığı gündür; Yunus
peyqəmbərin balığın qarnından çıxdığı gündür və s.).
Novruz
yazılı
qaynaqlarda.
Novruz
haqqında
məlumatlara Biruni Əbu Reyhanın “Asarul Baqiye”
(Pamyatniki minuvşix pokoleniy) , Kaşgarlı Mahmudun
“Divanü Lugat-it Türk”, Balasaqunlu Yusif Has Hacibin
“Kutadqu
biliq”,
Ömər
Xəyyamın
“Novruznamə”,
Nizamülmülkün
“Siyasətnamə”,
Nizami
Gəncəvinin
“İsgəndərnamə” və b. əsərlərdə rast gəlirik.
Biruninin müasiri olan mütəfəkkirlər Mahmud Kaşqarlı
və Ömər Xəyyam Novruz haqqında müəyyən məlumatlar
vermişdir. Onların əsərlərində təkcə bu bayramın təbiətlə və
onun qanunauyğunluqları ilə əlaqəsindən deyil, həm də
onunla bağlı mərasimlər, sınamalar və rituallar haqqında bəhs
edilir. Məsələn, Biruni belə bir sınama haqqında məlumat
verir: “əgər Novruzun ilk günü gün doğan vaxt hələ heç bir
söz demədən üç qaşıq bal yesən və üç parça mum yandırsan
bütün xəstəliklərdən xilas olarsan. Digər bir sınama isə
belədir: “ Hər kim səhər ibadətdən öncə bir az şəkər yesə və
özünü zeytun yağı ilə yağlasa bütün il ərzində ona heç bir
xəstəlik dəyməz”.
Bu bayramdan bəhs edərək Biruni yazır:”İranlılarda
belə bir adət var idi ki, Novruz günü bir-birinə şəkər verir-