Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi məHƏMMƏd füzuli adına Əlyazmalar institutu
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Qınalızadə Həsən Çələbi. «Təzkirətüş-şüəra». s. 630- 631
- Əsrar Dədə «Təzkirətüş-şüəra». s. 339-340.
Azərbaycan Ģairləri Osmanlı təzkirələrində 156 Əbdi Əbdi təxəllüsü ilə Ģeirlər yazan Əbdülvahab əs-Sabuni Hə- mədanda anadan olmuĢdur. Təzkirəçilərdən Qınalızadə Həsən Çə- ləbi və Əsrar Dədə onun ġah Təhmasib zamanında süni məzhəblə- rinə olan təzyiq səbəbiylə Anadoluya və ya Misirə getdiyini yazır. ġeyx Cəlilə intisab etmiĢdir. ġeyxinin ölümündən sonra ona təklif olunan Ģeyxlik məqamını qəbul etmədi. Mədinə xanəgahında uzun müddət çalıĢmıĢdır. Əsrar Dədə h.954/1547-ci ildə vəfat etdiyini yazır. Əbdinin yaradıcılığından bəhs edən təzkirəçilər onun xüsu- silə müəmma yazmaqda usta olduğunu və tanındığını qeyd edirlər. Belə ki, Əbdi, Mir Hüseynin müəmmalarını Ģərh etmiĢdir. Bundan əlavə, o, «Əsmaül-hüsna» adlı müəmma ilə bağlı bir əsər yazmıĢ- dır. ġairin «Mənaqib-i Həzrət-i Molla Xudavəndigar», «Nəva-yi xürus», «Sirat-i müstəqim» və «Mənaqib-i əflaki zeyli» kimi əsər- ləri vardır. Qınalızadə Həsən Çələbi. «Təzkirətüş-şüəra». s. 630- 631. Əbdülvəhhab əs-Sabuni Büldan-i iran içrə Ģöhre-yi dövran olub, əhalisi kəmalat u irfanla həməbin ü həmədan olan qəsəbe-yi Həmədandandur. Təh- mas-i xənnas-i pür-vəsvas-i dəlalət-istinas zamanında din ü iman- dan mübərra əhl-i təbərra ruz u Ģəb lən ü səbb itməklə əhl-i sünnət ü camaata iftiraq düĢüb sine-yi pür-səkinələri dağ-i hicran və atəĢ- i mihən ü əhzan ilə ehtiraq üzrə olduqda mərhum dəxi azim-i di- yar-i Rum olub badəhu ġam-ı Ģərəfəncam və misr-i Qahirədə tə- vəttün ü məqam imiĢ idi. Valid-i macid faiz-i səadət-i hacətül-is- lam və ruymal-i südde-yi həzrət-i seyyüdül-ənam ilə pür-ihtiram olduqda Qahire-yi tahirədə Mövlana-yi məzbur ilə ki, qiranüs- Azərbaycan Ģairləri Osmanlı təzkirələrində 157 səideyn vaqi olmıĢ idi. Məzburun mədh ü sənası ilə əzbül-bəyan və rətbül-lisan olurlar və itra-yi məaruf ü əxlaqında nisar-i cəva- hir-i kəlimat-i pür-etibar qılırlar idi. Fənn-i müəmmada tamam namı və istixrac-i istinbata qüdrət-i ma-la-kəlamı vardır. Müəm- mayat-i Mir Hüseyni Ģərh edib hər müəmmasından neçə əsami is- tixrac eyləmiĢdür. Müəmmayat-i Ģərifə andan Ģərif ü lətif Ģərh təlif ü təsnif olmamıĢdur. Müəmmayatı Ģirün ü rəngin degüldür. Lakin qayətdə mətin ü rəsindür. Və «Mənaqib-i Həzrət Monla Xudavən- digar» və «Nəva-yi Xürus» və «Sirat-i Müstəqim» adlu kitabları vardur. Sənə ərba və xəmsin və tisamiədə ġam-i Ģərəfəncamda bu aləm-i əĢbahdan mülkət-i ərvaha xüram itmiĢdür. Bu farisi əĢar məzburun güftarındandur ġeir رس رب تبل ناوٌح بآ چ ﻩﺍ ر تعﺍ ﻦﻗ ﻡ تغﻴﻧ ﻰتدﺎﻋ گ تعﺍ ﻦﻫد ﻥآ ﻩضدﻌﻣ س Bu beyt «Sirat-i Müstəqim»dəndir. چ ﻪﻛ ﻪﻳد ﻡﺍ ﻰﻤؽ گ س چ ﻭ ط دﺎص ػدﺍ گ دس گ ذﻨﻴﺑ ﻰﻜﻳ ﻪﻤﻫ دشﻳ Əsrar Dədə «Təzkirətüş-şüəra». s. 339-340. Əbdülvəhhab Həmədani Ədad-i vəqayinüvisan-i asar-i Mövləviyyədən olub, «Məna- qib-i Səvaqib»i farsiyyül-inĢa təlif eyləyən səraməd-i mütəqəd- dimin-i xüləfa və Məcdəddin Sipəhsalar ilə Dədə Əhməd Əflaki- nün səbəqdaĢ-i xidmət-i təhrirləri olmıĢlardur. Fil-əsl Həmədanda təriqe-yi NəqĢbəndiyyə kibarından Xacə Cəlal nam pir-i sahib-ha- lün mirat-i cəmal-i məvahib-i bəxti və Ģah-i dil-i pakinün tac ü taxtı olub ol əyyamda məmalik-i Ġrana ġah Təhmasb istila və iz- har-i məzhəb-i Rəfz itməklə əksər məĢayix-i əhlis-sünnət tərk-i ovtan və ixtiyar-i səyahət-i ətraf-i büldan itmiĢlərdi. Bunlar dəxi mülabəse-yi Həcc ilə Misirə gəlüb zaman-i xilafət ġeyx Əbdülcəlil Azərbaycan Ģairləri Osmanlı təzkirələrində 158 qüddisə sirruhuya təsadüf etməklə bil-külliyyə rübude-yi Ģive-yi mürĢidanələri olub sərdadə-yi zanu-yi iradətləri və sər-bülənd-i külah-i istivadar-i inayətləri olub, məĢrəb-i aliləri mail-i səmt-i inziva olmaqla mürĢidləri vəfatında təklif-i məĢixat olınub qəbul itmədilər. Və canib-i Harəmeyn-i möhtərəməynə hicrət buyurdılar. Təzkirə sahibi Həsən Çələbinün pədəri əxlaq-i Əla-yi sahibi Qınalızadə Əli Çələbi ovdət-i Həcc-i Ģərifdə Misr-Qahirədə Əziz-i MüĢarünileyh ilə mülaqat u söhbət idüb, kəlimat-ı baliğələrini nəql etməklə məzbur təzkirəsində mədh ü sənalarında xeyli sərf-i mədar itmiĢdür. Təlifat-i cəlilələrindən Mir Hüseynün «Müəmma- yat»ını Ģərh-i binəzir eyləyüb və farsiyyül-ibarə «Nəva-yi Xürus» və «Sirat-i müstəqim» və «Müəmmayat-i əsmaül-hüsna» nam ki- tabları vardur. Xüsusa mənaqib-i Ģərifləri müfəssəl ü məĢruh olub ibtida qələmkeĢ-i asar-i Mövləviyyə olan Məcdəddin Sipəhsalar mənaqibini Əhməd Əflaki zeyl ü təfsil itdigi gibi bunlar dəxi «Mənaqib-i Əflaki»yi təvzih ü tətvil buyurmıĢlardur. Əvaxir-i hal- lərində Mədine-yi Münəvvərə xanəgah-i mübarəkəsində müddət-i mədidə üzlət və ziyarət-i rövze-yi müqəddəse-yi Nəbəvi əleyhis- salam ilə məlzum olub, doqquz yüz əlli dörd sənəsi civar-i Pey- ğəmbəridə mücavir-i ləhd və ol xanəgah-i Ģərifdə mədfundurlar. ƏĢar-i gövhərbarlarında Əbdi təxəllüs buyururlardı. Bu beyt-i ya- digar əsər-i təb-i həqayiq-Ģiarlarıdur. Beyt هاج رس رب تبل ناوٌح بآ ر ق تسا ن تسٌن ىتداع ﻡ گ تعﺍ ﻦﻫد ﻥآ ﻩضدﻌﻣ س Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|