Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasinin akademiK Ə. HÜseynov adma Kİbernetika institutu
Yüklə 2,12 Mb. Pdf görüntüsü
|
Beləliklə, aşağıdakı nəticələrə gəlmək olar: 1. Müasir dövrdə layihələrin soraərəli idarə edilməsində intellektual sistemlərin yaradılmasına çox diqqət yetirilir. Bu məsələ gündən-günə aıktuallaşır. 2. Layihələrin idarə edilməsində çoxlu idarəetmə modelləri və metodlan tətbiq olunur. Bunlan bir- birindən fərqləndirən cəhətlərdən biri de layihənin parametrləri arasmda formal asılılığın olmamasıdır. 3. Modellərin struktur təsviri müəyyən təleblorə cavab vermədiyi üçün layihənin struktur sintezi mürəkkəbləşir. Layihələrin idarə edilməsi prosesinin intellektuaıV sistem ler əsasında qurulması onun uğurla başa çatmasına zəmanət verir. 121 Layihələrin idarə edilməsinin inkişaf mərhələləri GİRIŞ Layihələr bizi əhatə edən mühitin təsiri nəticəsində yaranır. Hətta yüksək texnologiyalann inkişafı dövründə yaşayan insanı keçmiş zamanlann və müasir dövrün abidələri, dahiyanə uğurları heyrətləndirməkdədir. Söhbət Misir piramidalanndan, Qız Qalasından, aviasiyanın müasir vəziyyətindən və kosmosun fəthindən asılı olmayaraq biz hələ də özümüzə bu sualı verməkdəyik: «Bütün bu möcüzələr necə əldə edilmişdir?». Bu suala qarşısma müəyyən məqsəd qoyub və ona çatan mütəxəssislər belə cavab verərdilər: «Bu işlər əsaslı və peşəkarcasına düşünülərək, planlaşdırılaraq ciddi nəzarət altında həyata keçirilib!». Bu fəsil doqquz paraqrafdan ibarətdir. Burada layihələrin idarə edilməsinin Qərb modeli, layihələrin idarə edilməsi üzrə Azərbaycan, Avropa və Amerika milli təşkilatlan haqqında, keçmişin mənfi və müsbət tendensiyalannın təhlilləri haqqında məsələlər açıqlanmışdır. Fəsil bu kimi məsələlərə bəhs edilmişdir. 122 3.1. ÜMUMİ OÇERKLƏR Keçmiş zamanlann bütün böyük hadisələrinin başında bu və ya digər şəkildə ixtiraçı təfəkkürünə malik və rəhbərlik xüsusiyyətlərinin daşıyıcısı olan insan dayanır, indiki terminlə söyləsək layihə meneceri dayanır. Son zamanlara qədər layi- həlorin idarə edilməsi təbii istedad, ağıl, iradə, həyati təcrübə və ağır zəhmətlə başa gələn biliyin vəhdətini tələb edən sənət sayılırdı. Belə bir tələbə yalnız aynca dahi şəxsiyyətlər cavab verə bilərdi. Beləliklə, əsrlərdən bəri bu günə qədər insanlar idarə edilə bilən ideyalan, yəni layihələri məhz bu şəkildə həyata keçirmişlər. Ancaq svilizasiyanın sürətlə inkişaf etməsi və elmi- texniki tərəqqinin xüsusən XX əsrin ikinci yansında inkişafı yeni ixtisas sahəsinin - layihə meneceri ixtisasının ön səhnəyə çıxmasını tələb etmişdir. Məhz son 40 il ərzində tarixi və ictimai zərurət sayəsində layihələrin idarə edilməsi sahəsi - müstəqil peşəkar sahə kimi meydana çıxmışdır. Layihələrin idarə edilməsinin müasir konsepsiyası 50-ci illərin ortalannda ABŞ-da meydana çıxmış və artıq 60-cı illərdə bütün Qərbdə böyük intişar tapmışdır. Bizim ölkədə layihələrin idarə edilməsi ideologiyasının meydana çıxması elə bu dövrə təsadüf edir. Layihələrin idarə edilməsinin Qərbdə və MDB ölkələrində inkişaf prosesi bir-birindən təcrid edilmiş şəkildə müxtəlif yollarla cərəyan etmişdir. Bu müddət ərzində Qərbdə «layihələrin idarə edilməsi dünyası» formalaşmış, layihələrin idarə edilməsi metodologiyasına çevrilmiş və sahib- karlığm və bəşəri mədəniyyətin tərkib hissəsini təşkil etmişdir. Müstəqilliyini yenicə əldə etmiş MDB ölkələrində isə mahiyyət etibarilə layihələrin idarə edilməsi metodları son zamanlara qədər mövcud sosial-iqtisadi sistemin tələbatına 123 cavab vermirdi. Bundan başqa, Qərbdə layihələrin idarə edilməsinin inkişafının göstərdiyi təsir nəticəsində və SSRİ-də elm və texnikanın dövlət tərəfindən maliyyələşdirilməsi səbəbindən tədqiqatçı kollektivlər və ayn-ayn alim və mütəxəssislər bu istiqamətdə gərgin iş aparmışdırlar. Bımun nəticəsi olaraq, hal-hazırkı vaxta qədər öz əhəmiyyətini itirməyən müəyyən nəzəri nəticələr əldə edilmişdir. Hal hazırda Azərbaycanda layihələrin idarə edilməsi yeni mərhələyə keçmişdir. Layihələrin idarə edilməsi üzrə inkişaf Qərbin əldə etdiyi təcrübədən istifadə etmək imkanı yaratdı. Eyni zamanda Respublikamızda əldə olunan uğurlar nəticəsində dünyada qazanılan təcrübənin artmasına imkan yaradır və ölkəmizin real şəraitinə uyğun olan layihələrin idarə edilməsinin metodologiya və üsullannı inkişaf etdirir. Bu ümumi təsəvvürlərin açıqlanmasında əsas məqsədimiz layihələrin idarə edilməsinin ölkəmizdə geniş şəkildə tətbiqi strategiyasım müəyyənləşdirmək, «layihələrin idarə edilməsi dünyasında» öz yerimizi və Qərblə bu sahədə əməkdaşlıq və rolunu müəyyənləşdirməkdir. 3.2. LAYİHƏLƏRİN İDARƏ EDİLMƏSİNİN QƏRB MODELİ Layihələrin idarə edilməsinin meydana çıxması bir müstəqil fənn kimi 30-cu illərdən başlanır və ABŞ-da böyük layihələrin: US Air Corporation aviasiyası; məşhur Exxon firmasında neft-qaz layihələrinin xüsusi metodlar ilə işlənib hazırlanması ilə bağlıdır. 1937-ci ildə Amerika alimi Qulik mürəkkəb layihələrə rəhbərlik və onların həyata keçirilməsi üçün matris təşkil et- 124 Yüklə 2,12 Mb. Dostları ilə paylaş:
|