Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasinin akademiK Ə. HÜseynov adma Kİbernetika institutu

 
•
 
Yeni  məlumat  bazasında  müxtəlif  beynəlxalq  və  yerli 
regional  rabitə,  işgüzar,  texniki  və  elmi  əməkdaşlıq 
mərkəzlərinin yaradılmasına başlanması. 
Sflisial psixotogıyia sahəsində 
Geniş  miqyasda  islahatlann  keçirilməsi  üçün  cəmiyyətdə 
yeni  təfəkkür  tərzinin  yaradılması  ən  vacib  və  ən  çətin  işlər-  don 
biridir.  Təbiətcə  konservativ  olan  bu  sahədə  fikrimizcə  ciddi 
dəyişikliklərin baş verməsi prosesi başlanmışdır: 
•
 
Yeni sistemlərin tətbiqinə əhalinin müsbət münasibəti. 
•
 
Əhalinin  fəal  hissə  yeni  metod və vasitələrin  tətbiqində 
avanqard rolunu oynaması. 
•
 
Təfəkkürdə  dəyişikliklərin  başlanması  əhalinin  böyük 
əksəriyyətində  yaradıcı  işgüzarlığın  artmasına  gətirib 
çıxarmışdır.  Sosial-iqtisadi  dəkişikliklər,  sa-  hibkarlığm 
inkişafı ilə bağlı apanlan islahatlar, sahibkarlara müvafiq 
şəraitin  yaradılması  və  s.  hallar  işgüzar  sahibkarlığın 
inkişaf etməsinə təkan vermişdir. 
Təsərrüfat 
fəaliyyəti, 
marketinqin 
inkişafı, 
ödəniş 
qabiliyyətli  tələbata  uyğun  olaraq  istehsalat  və  xidmətlər, 
tədarükçülər və istehlakçılarla birbaşa üfüqi əlaqələrin yaradılması, 
milli  ve  xarici  partnyorlarla  əlaqə  və  əmekdaşlığm  yaranması 
təşkilatlar səviyyəsində özünü göstərmişdir. 
151
 

---

 
 
 
 
 
Layihələrin idarə 
edilməsinin struktur 
modelləri 
fi 
GİRİŞ. 
Layihələrin  uğurla  başa  çatdınimasında  onun  təşkilati 
strukturu  az  əhəmiyyət  kəsb  etmir.  Strukturun  düzgün  təşkil 
edilməsi  və  layihələrin  idarə  edilməsində  yeni  metod  və 
vasitələrdən  istifadə  edilməsi  məqsədə  nail  ölmağm  ən  etibarlı 
yollarından  biridir.  Layihə  rəhbərinin  nüfuzu  onun  idarəetmədə 
qəbul  etdiyi  düzgün  qərarlann  sayı  ilə  mütənasibdir.  Məhdud 
mühitdə müvafiq təşkilati struktur əsasında qərarlar qəbul etməklə 
layihələrin idarə edilməsi məhz layihə menecerindən böyük istedad 
tələb  edir.  Bu  bölmədə  təşkilati  struktur  modelləri,  layihə 
menecerinin kompetensiyası və bu istiqamətdə başqa məsələlərin 
izahatı verilmişdir. 
Bu  fəsil  dörd  paraqrafdan  ibarətdir.  Burada  layihənin 
təşkilati  strukturlannm  yaradılması  prinsipləri  və  təşkilati 
strukturların  növləri,  layihə  komandasınm  üzvlərinin  bilik  və 
təcrübələrinin  beynəlxalq  standartlar  əsasında  qurulması 
prinsiplərinə  baxılmışdır.  Eyni  zamanda  Yapon  sahibkannın 
idarəetmə  üslubu  nəticəsində  5diksək  nəticələrin  əldə  edilməsi 
nümunə kimi və bir model kimi göstərilmişdir. 
152 

---

4.1.LAYİHƏNİN TƏŞKİLATİ STRUKTURUNUN 
YARADILMASINDA RƏHBƏRİN VƏZİFƏSİ 
İnvestisiya layihələrinin idarə edilməsinin ən rasional Ibmıası 
idarəetmə  fəaliyyətinin  ixtisaslaşmasınm  ən  yüksək  inkişaf 
mərhələsini  və  konkret  layihənin  idarə  edilməsi  fün-  ksiyalanm 
özündə  əks  etdirən  peşəkar  idarəetmədir  [3].  Həyata  keçirilən 
layihələrin miqyas, dəyər və sayımn artması şəraitində layihələrin 
hazırlanması  və  həyata  keçirilməsi  ilə  bağlı  bütün  məsələlər  üzrə 
hazırlıqlı və səlahiyyətli olmaq, sifarişçi üçün, doğrudan da çətindir. 
Buna  görə  də,  sifarişçi  layihələrin  təşkili  və  idarə  edilməsi  işini 
layihələrin  idarə  edilməsi  metodu  və  üsullan  ilə  tanış  olan,  ən 
müxtəlif  informasiya  mənbələrinə  malik  və  əsas  idarəetmə 
qərarlarını qəbul etməyi  bacaran ixtisaslaşmış strukturİ2ira həvalə 
etməyi daha səmərəli hesab edir. 
Peşəkar idarəetmə strukturlannm vəzifələri: 
•
 
Layihə konsepsiyasının işlənməsində iştirak və sifarişçiyə 
məsləhət vermək; 
•
 
Layihləndiricilərin, podratçılann və digər layihə işti- 
rakçılannın seçilməsi; 
•
 
Layihənin icrası üzrə işlərin həyata keçirilməsinin təşkili 
və əlaqələndirilməsi; 
•
 
Maliyyələşdirmə, avadanlıq, material və sairlə tikintinin 
təmin edilməsi üzrə işlərin təşkili və əlaqələndirilməsi; 
•
 
Bütün layihə iştirakçılannm məlumat ehtiyacının 
ödənilməsi; 
•
 
Layihənin həyata keçirilməsinin bütün mərhələlərində 
onun vəziyyətinə nəzarət, təhlil və nizamlama. 
153 

---

Layihələrin 
peşəkar 
idarə 
edilməsinin 
stmkturlan 
sifarişçilərin müvafiq risk tətbiq etməklə layihələrin texniki səviyyə 
və  keyfiyyəti  ilə  bağlı  irəli  sürdükləri  tələbləri  özündə  birləşdirən 
investisiya fəaliyyətinin təşkili və idarə edilməsinin daha proqressiv 
formalarmın aramsız şəkildə axtarılmasının nəticələri kimi nəzərdən 
keçirilə bilər. Böyük miqyaslı və mürəkkəb investisiya layihələrinə 
qarşı irəli sürülən belə yüksək tələblərin ödənilməsi təkcə idarəetmə 
fəaliyətinin  ixtisaslaşması və peşəkarlaşması  sayəsində deyil, həm 
də  verilənlərin  kompüter  sistemlərində  emalından  geniş  şəkildə 
istifadə  etməyə  əsaslanan  xüsusi  təşkilati  forma,  metodologiya  və 
texniki  idarəetmə  layihələrinin  hazırlanması  nəticəsində  meydana 
çıxmışdır. 
Layihələrin  idarə  edilməsi  metodologiyası  tərkibinə 
əvvəlcədən  investisiya  prosesinin  bütün  iştirakçılannm  daxil 
edilməsi ilə xüsusi layihə komandasının yaradılması nəzərdə tutulur. 
Müvafiq  məqsəd,  funksiya  və  vəzifələrə  uyğun  olaraq  layihə 
komandasının  tərkibi  layihələrin  həyata  keçirilməsi  üzrə  rəhbər 
işçilərin  bütün  mövcud  fəaliyyət  sahəsini  əhatə  etməlidir. 
Komandaya  adətən  aşağıdakılar  daxil  edilir:  layihənin  rəhbəri  və 
onun  qrupu,  sifarişçi,  investorlar,  arxitektor,  mühəndis,  tüdnti 
podratçılan,  torpaq  sahəsinin  sahibi,  maliyyə  təşkilatlan,  hüquqi 
xidmət  və  yerli  hakimiyyət  orqanlan,  material  və  avadanlığın 
tədarükçüləri  və  başqalan.  İnşaat  da  daxil  olmaqla,  layihənin  fəal 
icrası  dövründə  layihə  komandası  üzvləri  arasından  vahid  ştab 
yaranır. Layihələrin idarə edilməsinin belə bir forması əsasında hər 
bir iştirakçının fəallığının artınimasına nail olunur, layihə üzrə «zəif 
yerlər» aşkara çıxarılır və həmin qüsurların aradan qaldıniması ilə 
bağlı məsələlər operativ şəkildə həll edilir. 
154 

---