Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasinin akademiK Ə. HÜseynov adma Kİbernetika institutu
Yüklə 2,12 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Danışıqlann aparılmasına münasibət.
Burada dəyər, texnika və inzibati prosedurlar parlaq şəkildə əks olunmur. Layihə meneceri meydana çıxan münaqişələrlə birbaşa iş aparmalı olan şəxsdir, çünki məhz o, layihənin uğurla başa çatdınimasına görə məsuliyyət daşıyır. 5.4. MÜNAQİŞƏNİN TƏSİRİ İşəgötürən, həmkarlar ittifaqı və işçilər arasında yaranan münaqişein dərinlik dərəcəsi münaqişələrin mənbəyindən asılıdır. Bu münaqişələr bir çox faktorlarla bağlı olaraq bu və ya digər təşkilatda fərqli şəkildə meydana çıxır. Bu faktorlar aşağıdakılardır: Menecerlər gəlir əldə etmək və artıq xərcləri azaltmaq məqsədilə təşkilatın mənbələrini optimallaşdırmağa çalışırlar. Onlar ehtiyatlardan səmərəli istifadə edilməsində maraqlıdırlar. Əlavə xərc və zaman itkisi onlan daim narahat edir. Həmkarlar ittifaqlan bu məsələlərə qarşı bir o qədər də həssas olmasalar da, onlann başlıca qayğısı işçilərin maraqlarına pis təsir göstərən qərarlann dəyişdirilməsindən ibarətdir. Orta sinfin nümayəndələri və peşəkarlar adətən şəxsi azadlığa can atır və hesab edirlər ki, gələcəkləri barədə özləri fikirləşməlidirlər. Digər tərəfdən ictimai təşkilatlarda birləşən işçilər hesab edirlər ki, onlar nəhəng rəhbərliyin qarşısında faktiki olaraq gücsüzdürlər və öz gələcəklərini qarşılıqlı yardım vasitəsilə təmin edə bilərlər. Bu ziddiyyətlər qruplararası anlaşılmazlığa gətirib çıxanr. 190 Münaqişələr təşkilatın daxilində və təşkilatdan xaricdə luış verə bilər. Təşkilatdaxili münaqişələr bir neçə faktorla səciyyələnirlər: 1. Texnoloji xarakter. Kapital qoyuluşunun həcmi böyük olan sahərlərde bir qayda olaraq həcmi kiçik olan sa- berlordən fərqli olaraq münaqişələr az olur. Bu ona görə belədir ki, böyük həcmli sahələrdə işçi qüvvəsinə çəkilən xərclər tlmumi xərclərin çox az bir hissəsini təşkil edir, burada əmək haqqı ümumi xərclərə əlavə xərc kimi daxil edilir. Bunun nə- 1 İçəsində həmin sahələrdəki mübahisəli məsələlər daha inten- ölv xarakterə malik olur. Bəzi hallarda texnologiya da işin xarakterinə təsir göstə rir. Darıxdıncı tapşınqlann yerinə yetirilməsi ilə məşğul olan insanlar heç də böyük həvəs göstərmədən bu işləri yerinə ye- llrmoye girişir və onları sona çatdırmağa cəhd göstərmirlər. BcIolUdə, menecerlərə nisbətən təşkilatın daha aşağı səviyyə- lorində işdən qalma və işə pis münasibət hallan çox olur. Texnologiya müəssisənin səmərəli işində əsas mövqe (utan qruplann yaradılmasını tələb edir. Həmin qruplann Üzvləri mühüm vəzifələr daşıyır və səlahiyyətlərindən istifadə ötməklə işçilərin arasmdakı münasibətlərə qabanq təsir göstə- fo bilirlər. 2. Danışıqlann aparılmasına münasibət. Tərəflər arasında yaranmış problemlərin həllində tərəflərin birinə üstünlük yaradan vəziyyət münaqişənin dərinləşməsinə böyük təsir göstərir. Hər iki tərəf kompromis əldə etmək fıkrindədirsə, onda qarşılıqlı münasibətlər daha çox əməkdaşlıq xarakteri daşıyacaqdır. 3. Legitimlik. Tərəflərdən biri o biri tərəfin danışıqlar aparmaq hüququna malik olmamasım hesab edirsə, onda onlann arasındakı qarşılıqlı münasibətlər daha da mürəkkəb- 191 ləşəcəkdir. Bu halda əsas yük həmkarlar təşkilatmm üstnə düşür. İdarə rəhbərləri həmkarlar teşkilatlannın danışıqlar aparmaq hüququnu tanımaqdan imtina etməsi ən dəhşətli çəkişmələrin baş verməsinə gətirib çıxarır. Son illərdə bu vəziyyətin dəyişməsinə baxmayaraq yerlərdə hələ də problemlər qalmaqdadır. 4. Tarix, Münaqişəin tarixini unutmaq çətindir, xəyanət, pis münasibətlər və bu tipli digər şeylər hər iki tərəfin öz dav- ramşmı dəyişdikləri halda belə, hadisəyə təsir göstərməkdə davam edir. 5. Şəxsiyyətlər. Rəhbərlərin şəxsiyyəti idarəetmədə, o cümlədən rəislər və fəhlələr arasındakı münasibətə əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərə bilir. 6. Məhsulun təbiəti. Məhsul gündəlik qəzet və sərgilər kimi əməkdaşlara müəyyən hakimiyyət verir ki, bu da onlara yönəlmiş təzyiqlərin qarşısmı almağa imkan yaradır. Bunun təsdiqi kimi həmkarlar təşkilatlannın qəzetçilik fəaliyyətindəki rolunu göstərmək olar. Təşkilatdan xaricdə baş verən münaqişələr aşağıdakı faktorla səciyyələnirlər: 1. Rəqabət. Sifarişçi bir məhsulu digəri ilə əvəz etməklə münasibətlər müstəvisində böyük əhəmiyyətə malik olaraq hər iki tərəf arasındakı qüvvələr balansına təsir göstərir. Buna görə də, yüksək rəqabət şəraitində sahibkarlar işçilər tərəfindən törəyə biləcək təhlükədən daha çox asılı olurlar ki, bu da onlann nxiabət bacanğını zəiflədə bilər. 2. İştirakçıların loyallığı. Əgər rəhbər yaranmış vəziyyətdən digər şəxslərin sui-istifado etməsinə şərait yjuatmayan tərzdə hərəkət etməyə hazır olarsa, onda o, bu problemi tezliklə həll edər və həmkarlar təşkilatlan tərəfindən edilən təzyiqi azaldar 192 Müxtəlif həmkarlar təşkilatlan arasmdakı həmrəylik reallıqdan uzaq olan bir məsələdir. Hətta sənayedə həmkarların razılaşdınimış hərəkətlərinə nümunə tapmaq belə çətin olur. 3. Fəallıq dövrü. Fəallıq dövrü ətraf mühitin dəyişməsinə böyük təsir göstərir. Əgər bu dövr ən yüksək səviyyədədir- no və sahibkar bazarda məhsula olan tələbata görə onun isteh- fmlını artırmaq üçün müəyyən təzyiqlərə məruz qalırsa, vəziyyətin heç də ürəkaçan olmadığını etiraf etməliyik. Digər tərəf- don teləbatm yüksək olmadığı dövrün on aşağı nöqtəsində həmkarlar rəhbərlərə heç də güclü təsir göstərə bilmirlər. 4. Yerli əmək ehtiyatlan. Fəhlələrin birgə fəaliyyəti hııdiiSolorə aşağıdakı təsirləri göstərə bilirlər: a) Əgər işçilərin birliyi yalnız sahibkardan asılıdırsa, on- dıı mübahisəli məsələlər gərgin təbiətə malik olacaqdır, çünki hor bir təşkilat kimi fəhlələr də yaşamaq uğrunda mübarizə fiparırlar. b) Birgə fəaliyyətin yaşamaq uğrunda mübarizəsi təh- lüko törətmir və mübahisəli məsələlərə cəlb edilənlər kənardan öz davranışlarma verilən qiymətlər əsasmda mövqelərini dəyişdirirlər. c) işçilərin birgə fəaliyyəti özlərinə xas adət və ənənə- lori inkişaf etdirirlər. 5. İctimai rəy. İctimai rəyin hansısa münasibətlərdə tə- udlorin birinə üstünlük verdiyi müəyyənləşərsə, bu, mühüm rol oynaya bilər. Rəhbərlər korpusu qətiyyətli addım atmağa çəkindiyi halda ictimai rəy diger tərəfə birbaşa, yaxud bilava- Nİlo mühüm təsir göstərə bilər. 6. Hökumət. Hökumət inzibatçılar ilə fəhlələr arasında- kı münasibətlərə aşağıdakı formada təsir edə bilər: 193 Yüklə 2,12 Mb. Dostları ilə paylaş:
|