Azərbaycan respubl kasi təhs L naz rl y azərbaycan döVLƏt qt sad un vers tet
Yüklə 4,28 Mb. Pdf görüntüsü
|
Бизнесин тяшкили вя идаря едилмяси 79
Kiçik biznes subyektləri də öz növbəsində həm respublikanın daxili bazarlarının əmtəə və xidmətlərlə zənginləşməsində, inhisarçılığın ləğv edil- məsində, bütün sahələrdə rəqabətin dərinləşməsində, təşəbbüskar insanların yaradıcılığının üzə çıxmasında, mövcud əmək və material ehtiyatlarının tə- sərrüfat dövriyyəsinə cəlb olunmasında və əhalinin tələbatının optimal ödə- nilməsində mühüm rol oynayırlar. Eyni zamanda, kiçik biznes ölkənin bazar münasibətlərinə keçməsində və bazar mexanizminin təkmilləşdirilməsində, istehsalçılarla istehlakçılar arasında birbaşa iqtisadi əlaqələrin qurulmasında, keçid dövründə yaranmış əhalinin məşğulluq problemlərinin həll edilmə- sində, əhalinin gəlirlərinin və alıcılıq qabiliyyətinin artırılmasında böyük ə həmiyyət kəsb edirlər. qtisadi cəhətdən inkişaf etmiş ölkələrdə кичик бизнесин rolunu qiy- mətləndirmək üçün müxtəlif meyarlardan istifadə edilir. Xüsusilə, kiçik müəssisələrin ümumi daxili məhsulda, məşğulluqda və s. payı əsas götürülür. Kiçik biznes subyektlərinin sayının sahələr üzrə artması ilk növbədə ölkədə iqtisadi islahatların aparılması, istehsalın texnoloji və idarəetmə strukturunun yenidən qurulması ilə əlaqədardır. Bu da öz növbəsində kiçik həcmli istehsal müəssisələrinin inkişafını sürətləndirir və əlavə iş qüvvəsini istehsala cəlb edir. Həmçinin iri müəssisələrin strukturunun dəyişməsi nəticəsində sexlər və filiallar müstəqil istehsal vahidlərinə çevrilirlər ki, bu da xırda partiyalarla kiçik seriyalı məhsul istehsalçılarının sayını və rolunu xeyli artırır. Bununla belə ölkədə biznes fəaliyyətinin inkişafı əhalinin həyat səviyyəsinin yüksəldilməsində və pul gəlirlərinin artırılmasında mühüm rol oynayır. Hazırda istehsal münasibətlərində baş verən sürətli dəyişikliklər, ə halinin maddi və mənəvi tələbatının daim artması və istehsalın fasiləsiz- liyinin təmin olunması biznes fəaliyyətinin inkişafına əlverişli şərait yaradıl- masını zəruri edən məsələlərdən biridir. Uzun illər bazar münasibətləri şə raitində fəaliyyət göstərən bir sıra inkişaf etmiş ölkələrin təcrübəsi göstərir ki, kiçik biznesin inkişafı və sağlam rəqabətin formalaşması yoxsulluğun azaldılmasında mühüm rol oynayır. Bazar münasibətlərinə keçidin ilk illə- rində müəyyən çətinliklərlə üzləşən Azərbaycan Respublikasında da yox- sulluq yüksək həddə çatmış və az bir vaxtda əhalinin 90 faizdən çoxunun pul gəlirləri minimum istehlak səbətinin dəyərindən xeyli dərəcədə aşağı olmuşdur. Lakin son illər ölkəmizdə kiçik və orta sahibkarlığın formalaş- ması və inkişafında nəzərə çarpacaq irəliləyişlər hər şeydən əvvəl, özünü ə halinin məşğulluğunun və pul gəlirlərinin strukturunda baş verən dəyişik- liklərdə göstərməyə başlamışdır. Azərbaycan Respublikası hökuməti tərəfindən «2003-2005-ci illər üçün yoxsulluğun azaldılması və iqtisadi inkişaf üzrə Dövlət Proqramı» təsdiq edilmiş və həmin sənəddə бизнесин inkişaf etdirilməsi dövlət siya- Бизнесин тяшкили вя идаря едилмяси 80
sətinin əsas istiqamətlərindən biri kimi müəyyənləşdirilmişdir. Aparılan düzgün dövlət siyasəti nəticəsində ölkədə yoxsulluğun səviyyəsi 2003-cü ildəki 49 faizdən 2006-cı ildə 29 faizə enmişdir. Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2008-ci il üzrə illik hesabatında isə yoxsulluğun həddi 19 faiz göstərilmişdir. Kичик бизнесин inkişaf etdirilməsi yeni iş yerlərinin açılmasında da öz müsbət təsirini göstərir. Bu baxımdan кичик бизнеси regionlarda inkişaf etdirmək daha məqsədəuyğundur. Çünki rayonlarda işsizlik problemi Bakıya nisbətən daha kəskindir. Belə ki, rayonlarda iş yerlərinin az olması ucbatından əhali Bakıya və Sumqayıt şəhərlərinə axışır. Bu da öz növbəsində həmin şəhərlərdə demoqrafik və sosial-iqtisadi problemlərin artmasına gətirib çıxarır. Amma kiçik biznesin inkişaf etdirilməsi sosial gərginliyin aşağı düşməsinə səbəb olur. Kiçik biznes, həmçinin regionların iqtisadi inkişafına imkan yaradaraq, paytaxt ilə regionlar arasında mövcud olan qeyri-bərabərliyin yumşaldılmasına gətirib çıxarır. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2004-cü il 11 fevral tarixli fərmanı ilə «Azərbaycan Respublikası regionlarının sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramı (2004-2008-ci illər)» qəbul edilmişdir. Bu proqram кeçid iqtisadiyyatı şəraitində ölkənin bütün ərazisində işgüzar mühitin yaranması- na, investisiya qoyuluşunun stimullaşdırılmasına, qeyri-neft sektorunun inkişafına, məşgullugun artırılmasına, yoxsulluğun azaldılmasına və uzun- müddətli iqtisаdi artımın təmin edilməsinə yönəldilmişdir. Qeyd etmək lazımdır ki, Azərbaycan dövlətinin sosial-iqtisadi si- yasətinin başlıca məqsədi orta və uzunmüddətli prioritetlərə uyğun olaraq ölkənin, o cümlədən onun ayrı-ayrı rayonları üzrə əhalinin həyat səviyyə- sinin ardıcıl şəkildə yüksəltmək, yoxsulluğu və sosial bərabərsizliyi azalt- maq, iqtisadi artım tempini saxlamaqdan ibarətdir. Bu proqramın qarşısında duran əsas vəzifə ölkə əhalisinin məşğullu- ğ unu artırmaq məqsədilə beş il ərzində 600 min əlavə iş yerlərə açılması olmuşdur. Proqram çərçivəsində regionlarda çoxlu sayda kiçik və orta öl- çülü müəssisələr tikilib istismara buraxılmış və mövcud müəssisələrin fəa- liyyəti bərpa olunmuşdur ki, nəticədə 730 mindən çox yeni iş yerləri açıl- mışdır.
Bazar prinsipləri əsasında fəaliyyət göstərən yeni iqtisadi sistemi forma-laşdırmaq istiqamətində tənzimləyici siyasət aparan hökumətimiz regionlarda kiçik biznesin təşəkkülü və inkişafı ilə bağlı bir çox məq- sədyönlü və sistemli tədbirlər həyata keçirir. Lakin bu sahədə hələ də bir sıra problemlər qalmaqda davam edir. Bununla yanaşı kiçik biznesin səmə- rəli fəaliyyətinin təmin edilməsi üçün dövlətin strateji siyasəti davamlı ol- malı, düzgün müəyyənləşdirilməli, təsərrüfat fəaliyyəti ilə məşğul olan sa- hibkarlar arasında baş verə biləcək inhisarçılıq meyilləri bazar prinsipləri Yüklə 4,28 Mb. Dostları ilə paylaş:
|