Azərbaycan respubl kasi təhs L naz rl y azərbaycan döVLƏt qt sad un vers tet
Yüklə 1,79 Mb. Pdf görüntüsü
|
49 4. müəyyən ölkələrlə, yaxud beynəlxalq təşkilatlarla bağlanılmış beynəlxalq müqavilələrdə nəzərdə tutulmuş preferensial tarif tədbirləri; 5. müəyyən ölkələrə, yaxud beynəlxalq təşkilatın üzv ölkələrinə münasibətdə birtərəfli qaydada qəbul edilən preferensial tarif tədbirləri; 6. müəyyən mallar üzrə gömrük rüsumlarının azaldılmasını, yaxud gömrük rüsumlarından azadedilmənitəmin edən tədbirlər; 7. müəyyən malların xüsusiyyətləri, yaxud son istifadəsi ilə əlaqədar olaraq, bu Məcəllə və müvafiq qanunvericiliklə müəyyən edilmiş güzəştli tarif rejimi; 8. kənd təsərrüfatını, ticarəti və başqa sahələri tənzimləyən qanunvericiliklə müəyyən edilmiş digər tarif tədbirləri. Gömrük Məcəlləsinin 219-cu maddəsində malların tarif təsnifatından bəhs olunur. Qeyd edilib ki, malların tarif təsnifatı gömrük rüsumları, vergilər, malların idxalı və ixracı üzrə qadağalar və məhdudiyyətlər barədə məlumat toplusundan ibarətdir. Gömrük orqanları gömrük rüsumlarının və qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş vergilərin tətbiqində malların tarif təsnifatından istifadə edirlər. ”Gömrük tarifi haqda AR Qanunu”nun 3-cü maddəsində gömrük rüsum dərəcələri və onların müəyyən edilməsi qaydaları əks olunmuşdur: 1. Bu Qanunda nəzərdə tutulan hallar istisna olmaqla, gömrük rüsum dərəcələri Azərbaycan Respublikasının gömrük sərhədindən mal keçirən hüquqi və fiziki şə xslərdən, sövdələşmə növlərindən və digər amillərdən asılı olaraq dəyişdirilə bilməz. 2. dxal gömrük rüsumlarının dərəcələri Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti tərəfindən təyin edilir. Azərbaycan Respublikasının əlverişli ticarət rejimi tətbiq etdiyi ölkələrin malları üçün idxal gömrük rüsumları dərəcələrinin son həddi Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi tərəfindən müəyyən olunur. Bu Qanunun müddəalarına uyğun olaraq, Azərbaycan Respublikası tərəfindən tarif imtiyazları verildiyi hallar istisna olmaqla, əlverişli ticarət rejimi tətbiq olunmayan ölkələrin mallarına və mənşə ölkəsi müəyyənləşdirilməyən mallara idxal gömrük rüsumlarının dərəcələri iki dəfə artırılır. 50 3. xrac gömrük rüsumlarının dərəcələri və onların tətbiq olunduğu malların siyahısı, həmçinin xarici iqtisadi tənzimlənmənin qeyri-tarif tədbirləri Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti tərəfindən müəyyən olunur. Azərbaycan Respublikasının əlverişli ticarət rejimi tətbiq etdiyi ölkələrin malları üçün ixrac gömrük rüsumları dərəcələrinin son həddi Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi tərəfindən təyin olunur. Ayrı-ayrı mallar üzrə gömrük rüsum normaları müəyyən edilərkən malın dünya qiyməti ilə daxili qiyməti arasındakı fərq əsas götürülür 1 . Konkret mala tətbiq olunan gömrük rüsumunun hansı funksiyanı yerinə yetirməsi malın dünya qiyməti ilə daxili qiyməti arasındakı fərqlə rüsum normaları arasındakı münasibətlə müəyyən olunur. Ə gər rüsum norması bu fərqdən yüksək olarsa belə rüsumlar proteksionist funksiyanı yerinə yetirir, belə ki, bu rüsumlar xarici malların qiymətini artırır və yerli mallar üçün daha əlverişli şəraiti təmin edir. Rüsum normaları bu fərqə bərabər olarsa belə rüsumlar stabilləşdirici funksiyanı yerinə yetirir.Bu rüsumlar yerli və xarici istehsalçıların malları üçün bərabər rəqabət şəraiti yaradır. Nəhayət, rüsum normaları malın dünya qiyməti ilə daxili qiyməti arasındakı fərqdən aşağı olduqda bu rüsumlar stimullaşdırıcı funksiyanı yerinə yetirir.Bu rüsumlar xarici malların idxalı üçün ə lverişli şərait yaradır və eyni zamanda yerli istehsalçıları rəqabətə davam gətirmək üçün istehsalı təkmilləşdirməyə, istehsal xərclərini azaltmağa sövq edir. Bu deyilənlərdən aşağıdakı nəticələri çıxarmaq olar: 1. Rüsum normalarının öz –özlüyündə hansı funksiyanı yerinə yetirdiyi dünya qiymətləri ilə milli qiymətlərin səviyyələri nəzərə alınmadan xarakterizə oluna bilməz. 2. Müxtəlif mallara müəyyən edilmiş eyni rüsum normaları bütün hallarda eyni funksiyaları yerinə yetirmir. 3. Gömrük rüsum normaları dünya bazarının konyunkturasının dəyişməsi ilə ə laqədar korrektə olunmalıdır. 1 Nuriyev C. Beynəlxalq iqtisadi əlaqələrin hüquqi tənzimlənməsi, Bakı, 2000 51 4. Müxtəlif ölkələrdə eyni mallara eyni rüsum normalarının müəyyən olunarsa bu rüsumlar hər bir ölkə üçün daxili və dünya qiymətləri arasındakı fərqdən asılı olaraq müxtəlif funksiyaları yerinə yetirəcəkdir. Beynəlxalq təcrübədə rüsum normaları müəyyən olunarkən bir sıra amillər nəzərə alınır: • Gömrük rüsum normaları müəyyən olunarkən ölkənin iqtisadi təhlükəsizliyi ə sas götürülməlidir. • Rüsum normalarının orta qiyməti ayrı-ayrı mal qrupları üçün müəyyən olunur və sonra konkret mal mövqeləri üçün dəqiqləşdirilir. • Rüsum normaları müəyyən edilərkən dünya qiymətləri ilə daxili qiymətlər arasındakı fərq əsas götürülür. • dxal mallarına gömrük rüsum normaları malların emal dərəcəsi artdıqca artmalıdır- xammala aşağı rüsum normaları, hazır məhsullara isə yüksək rüsum normaları tətbiq olunmalıdır. • Rüsumların orta səviyyəsi ümumilikdə ölkənin xarici ticarətinin strukturunda müsbət dəyişikliklər üçün şərait yaratmalıdır. • Rüsum normaları müəyyən edilərkən idxal və sosial siyasətin prioritetləri, daxili bazarın reallıqları və anoloji malların ölkədə istehsal perspektivləri nəzərə alınmalıdır. • Gömrük rüsum normaları müəyyən edilərkən əməkdaşlıq səviyyəsi və ticarət və istehsal kooperasiyasının perspektivləri nəzərə alınmalıdır. Yuxarıda göstərilən amillər nəzərə alınmaqla tətbiq olunan gömrük rüsum normalarının səviyyəsinə görə malları aşağıdakı kimi qruplaşdırmaq mümkündür: • Sənaye xammalı, eləcə də ölkədə istehsal olunmayan, yaxud az miqdarda istehsal olunan zəruri istehlak malları rüsumsuz idxal olunmalıdır. • Əsas ərzaq növləri, ölkədə az istehsal olunan materiallar, eləcə də yüksək texnoloji avadanlıq, elmi və nəzarət ölçmə cihazlarına ən aşağı rüsum normaları tətbiq olunmalıdır, • Seriyalı istehsal avadanlığı, nəqliyyat vasitələri, elektrotexniki avadanlıq, dəftərxana ləvazimatı kimi mallara yüksək rüsumlar tətbiq olunmalıdır. Yüklə 1,79 Mb. Dostları ilə paylaş:
|