Azərbaycan Respublikası Milli Elmlər Akademiyası Fəlsəfə, Sosiologiya və h üquq İnstitutu
|
praktikası əhəmiyyətli dərəcədə inkişaf edilib. Bununla yanaşı, beynəlxalq fəaliyyətin aktual məsələlərinə dair bu ölkələrin ümumi yanaşmasıntn işıqlandırılması beynəlxalq təşkilatlarda QUAM-ın imicinin möhkəmləndirilməsinə kömək edir. [65] Bununla bağlı, “QUAM məkanında uzanmış münaqişələr və beynəlxalq sülh, təhlükəsizlik və inkişaf üçün onların nəticələri” adlı BMT Baş Məclisinin 61-ci sessiyasının 27 bəndi üzrə qətnamə layihəsinin irəlilənməsinə dair QUAM-a üzv olan ölkələrin birgə səylərini qeyd etmək lazımdır. [66] Hal-hazırda bu qətnamənin layihəsi BMT Baş Məclisinin 65-ci sessiyasının gündəliyinə daxil edilib. O cümlədən, BMT- də QUAM ölkələrinin koordinasiya edilmiş fəaliyyəti nət icəsində, BMT Baş Məclisinin 62-ci sessiyasında “Azərbaycanın işğal olunmuş ərazilərində vəziyyət”, və BMT Baş Məclisinin 64-cü sessiyasında “Gürcüstan. Abxaziyadan qaçqınların və daxildə yerlərini dəyişmiş şəxslərin vəziyyəti” adlı BMT Baş Məclisinin qətnamələrini qəbul etmək mümkün olmuşdur. Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinə dair QUAM təşkilatının qərarlarının digər bir xüsusiyyətinin vurğu- lanması da vacib əhəmiyyət kəsb edir. Belə ki, Azərbaycandan başqa bu təşkilata üzv olan digər dövlətlər dini nöqte-nəzərdən xristian dövlətləridir. Məsələ ondadır ki, Ermənistanın dünya ictimaiyyətini aldat maq məqsədilə dini amilə belə əl atmaqdan çəkinmirdi. Ermə nistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin ilk mərhə ləsində erməni emissarları və erməni diasporu xristian dünyasını “müsəlman ölkələri ilə hərtərəfdən əhatə olunmuş xristian Ermənistanın” müdafiəsinə qalxmağa və onu “müsəlmanların əlindən xilas etməyə” çağırırdı. Bu çağırışlar boş çıxdığı halda, erməni tərəfi öz taktikasını dəyişməyə cəhd etdi. Bu dəfə isə 126 erməni tərəfi iddia etdi ki, guya ki. azərbaycan tərəfi Ermə nistan-Azərbaycan. Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin dini xarakter daşımasını qabardır. Məsələn, Ermənistanda Qətər dövlətinin yeni təyin olunmuş fövqəladə və səlahiyyətli səfiri İbrahim Al- Rəman Al-Muqaysib öz etimadnaməsinin surətini Ermənistan Prezidenti S.Sarqsyana təqdim edilməsi ilə bağlı görüşündə, Ermənistan Prezidenti S.Sarqsyan guya ki “azərbaycanlıların Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin dini xarakter daşıması cəhdlərini yolverilməz" adlandırdı və “bəzi İslam dövlətlərin bu cəhdlərə yardım etməsindən öz təəssüiunü bildirdi.” [116] Cavab sözündə səfir qeyd etdi ki, bu münaqişə dini xarakter daşımır, və faktiki olaraq Ermənistan Prezidentinə işarə etdi ki, məhs S.Sarqsyanın özü bu münaqişəni dini müstəviyə keçirir. [116] Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsində QUAM dövlətləri tərəfindən Azərbaycanın mövqesinin tam dəs təklənməsi, Ermənistan tərəfindən irəli sürülən iddianı - guya ki, Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsində Azər baycan tərəfindən bıı münaqişənin dini xarakterli olmasının qa- bardılması, və məhs bu səbəbdən İKT tərəfindən, ənənəvi ola raq, Azərbaycanın dəstəklənməsinin bu amillə bağlı olmasını, ta mamilə təkzib edir. Beləliklə, belə bir nəticəyə gəlmək olar ki, QUAM təşkilatı nın qərarlarında Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ müna qişəsinin nizamlanmasının əsas parametrləri müəyyən olun muşdur. Bunların içində on əsaslıları - dövlətlərin suverenliyinə, ərazi bütövlüyünə və dövlətlərin beynəlxalq hüquqi sərhəd lərinin loxunulmamazbğı prinsiplərinə riayət edilməsi, məcburi köçkünlərin onların daimi yaşayış yerlərinə qaytarılması və dövlətlərin beynəlxalq hüquqi sərhədlərinin çərçivəsində müx təlif etnik qrupların birgə dinc yaşayışının təmin edilməsidir. 127 NƏTİCƏ Aparılmış tədqiqat nəticəsində belə bir nəticəyə gəlmək olar ki, dünya ölkələri birliyi ilə yanaşı, beynəlxalq hüququn subyekti olan ən aparıcı və nüfuzlu beynəlxalq hökumətlərarası təşkilatlar da bütövlükdə Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü dəstəkləyir və Ermənistan tərəfindən azərbaycan torpağlarının zəbtini və işğalını qanunsuz və əsassız hesab edir. Ermənistanın azərbaycan torpağlarının zəbtini və işğalım qanunsuz hesab edən və pisləyən, Ermənistanı işğalçı kimi tanı yan bir sıra niifuzlu beynəlxalq hökumətlərarası təşkilatlar tərə findən qəbul edilmiş beynəlxalq-hüquqi sənədlər mövcuddur. Bu sənədlərin dəyəri ondan ibarətdir ki, onlar müasir beynəlxalq hüquq prinsipləri və normalarına əsaslanır. Beləliklə, Azər baycanın mövqeyi həm birbaşa beynəlxalq-hüquqi prinsip və normalara, həm də nüfuzlu beynəlxalq hökumətlərarası təşki latların qərarları və qətnamələrinə əsaslanır. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İ.Əliyev qeyd edir ki, Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ilə bağ lı: “BMT Təhlükəsizlik Şurasının qətnamələri, digər beynəlxalq təşkilatların qətnamə və qərarları bizim mövqeyimizi güc ləndirir... Bu qətnamələr Azərbaycanın mövqeyini, yəni ədaləti, tamamilə dəstəkləyir... Biz başa düşürük ki, bu qətnamələr Ermənistanı bərk narahat etdi. Yəni, erməni təbliğatına ciddi zərbə endirilib. Buna əyani sübut onların isteriya xarakterli reaksiyasıdır”. |77J Bizim fikrimizcə, Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı müasir beynəlxalq hüquq prinsipləri və nor malarına əsaslanan nüfuzlu beynəlxalq hökumətlərarası təş kilatların qərarları və qətnamələrin həm birbaşa, həmdə dolayısı 128 yolla, dünya ictimai birliyinin rəyinin formalaşması vasitəsilə, birbaşa münaqişəyə cəlb olunmuş tərəflərə, və ilk növbədə, bu münaqişənin nizamlanmasında son dərəcədə qeyri-konstruktiv mövqe tutan Ermənistana güclü təsir göstərir. Belə bir nəticə çoxlu sayda politoloq və siyasi xadimlər tərəfindən də təsdiqlənir. Məsələn, Azərbaycan prezidenti ad ministrasiyasının beynəlxaq əlaqələr şöbəsinin müdiri N.Məm mədovun fikrincə: “Dağlıq Qarabağ probleminin həll edilmə sində böyük dövlətlərin marağlı olması artıq tamamilə aydın- aşkar görünür və buna görə Ermənistana münasibətdə təzyiq artır”.j673 Erməni mənşəli berlin politoloqu A. Manuçaryanın etirafına görə: “ Yerevana təzyiqin göstərilməsinə gəlincə, bu həmişə vardır”. [73| İ.Sareqorodseva qeyd edir ki: “Qərbi Kav- kazda öz təsirini itirərək, Vaşinqton Dağlıq Qarabağ münaqişə sinin həll edilməsinə keçməyi qərarı verdi. Münaqəşədə olan tərəflərin birinə - Azərbaycana arxalanaraq, ABŞ fəal təzyiq et mə vasitəsilə münaqişədə olan digər tərəfi - Ermənistanı öz ssenarisinin seçməsinə meylləndirməyə çalışır. [74\ Ermənistan parlamentinin üzvü, “İrs” müxalifət partiyasının üzvü S.Safaryan belə bir qənaətdə idi ki, Sankt-Peterburqda S.Sarkisyanm Azərbaycanın prezidenti İ.Əliyevlə görüşü ATƏT-in Minsk qrupunun həmsədrlərinin Ermənistana təzyiq edilməsi ilə müşayiət ediləcəkdir. [75] Fikrimcə, belə təzyiqin edilməsi əsaslı və qanunidir. Ermə nistan Azərbaycana qarşı təcavüzkar müharibə apararaq və Azərbaycan Respublikasının 20%-dən çox ərazisini işğal edib. Ermənistan tərəfindən Azərbaycan ərazisinin bir hissəsinin qəsb edilməsi göstərir ki, Ermənistan Respublikası, digər dövlətlərin ərazisinin parçalanmasına yönəlmiş bütün hərəkətlərdən çəkinməsini nəzərdə tutan müasir beynəlxalq hüququn ürnum- 129 Yüklə Dostları ilə paylaş:
|