Azərbaycan Respublikası Milli Elmlər Akademiyası Fəlsəfə, Sosiologiya və h üquq İnstitutu
|
& Л 1 tanınmış norma və prinsiplərini kobud şəkildə pozur, və buna ğörə də məsuliyyət daşıyır. Deməli, Ermənistana - təcavüzkar ölkəyə - müxtəlif (siyasi, iqtisadi, diplomatik və s.) növlərdə beynəlxalq təzyiqin edilməsi, bütövlükdə, bu münaqişənin ədalətli nizamlanmasına kömək və yardım edə və Cənubi Qavkaz regionunda stabillik yarada bilən ən vacib amillərdən biridir. Beləliklə, belə bir nəticəyə kəlmək olar ki, dünyanın aparıcı beynəlxalq hökumətlərarası təşkilatlar tərəfindən, o cümlədən BMT Təhlükəsizlik Şurası və Baş Məclisi, Avropa Şurası, Av ropa Birliyi, İKT, ATƏT, QUAM, NATO tərəfindən qəbul olun muş qərar və qətnamələrdə Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinə ədalətli beynəlxalq hüquqi qiymət verilir və bu münaqişənin nizamlanmasının beynəlxalq hüquqi əsasını təşkil edən prinsiplər müəyyən edilir. Bunlar: ölkələrin ərazi bütövlüyü, o cümlədən Azərbaycanın ərazi bütövlüyü, müstə qilliyi və suverenliyi, beynəlxalq tanınmış sərhədlərin sar sılmazlığı prinsipləridir. Bizim fikrimizcə, Ermənistanın dünya dövlətlərinin vacib si yasi meydançalarından biri olan aparıcı beynəlxalq hökumətlər- arası təşkilatlar tərəfindən, o cümlədən BMT Təhlükəsizlik Şu rası və Baş Məclisi, Avropa Şurasıni, Avropa Birliyi, İKT, ATƏT, QUAM, NA TO tərəfindən qəbul olunmuş qərar və qət namələrdə əks olunan beynəlxalq hüquq normalarına əməl etmə məsi və bu normaları pozması aşağıdakı nəticələrə gətirir: 1. Aparıcı beynəlxalq hökumətlərarası təşkilatlann qəbul et dikləri qərar və qətnamələrində Azərbaycanın ərazi bütövlüyü tam dəstəklənir, azərbaycan torpaqlarının işğal olunması etiraf edilir və bütün işğal olunmuş azərbaycan torpaqlarından erməni işğalçı qüvvələrinin tam, dərhal və qeyd-şərtsiz çıxardılması lə- 130 ləb olunur. 2. Ermənistan bir sira hökumətlərarası təşkilatlar tərəfindən (məsələn, İslam Konfransı Təşkilatı, Avropa Şurası Parlament Assambleyası) təcavüzkar dövlət kimi elan olunur; müasir bey nəlxalq hüquqa görə başqa dövlətlərə qarşı təcavüz isə ən ağır beynəlxalq cinayətlər sırasında yer tutur və sülhə və beynəlxalq təhlükəsizliyə qarşı ciddi təhlükə varadır. 3. Aparıcı beynəlxalq hökumətlərarası təşkilatların qəbul et dikləri qərarların yerinə yetirilməməsi Ermənistanı getdikçə də rinləşən və hər tərəfdən təcrid olunma halına düşməsinə aparır. Artıq Ermənistan Cənubi Qavkazda və Cənubi Qavkazla yanaşı, Orta Aziya, Yaxın Şərq və Avropa regionlarını əhatə edən bir sıra önəmli və iqtisadi baxımdan çox sərfəli beynəlxalq layi hələrdən kənarda qalmış və qalmaqda davam edir. 4. Aparılmış tədqiqat nəticəsində müəllif belə bir nəticəyə gəlir ki, bu münaqişənin nizamlanmasında Azərbaycanın möv qeyi müasir beynəlxalq hüquq norma və prinsiplərin tələblərinə uyğundur. Bu isə, öz növbəsində, sübhəsiz ki, dünya dövlətləri birliyində və dünya ictimai fikirdə azərbaycan tərəfinin mövqe sinin əsaslı, qanuni və ədalətli olmasının sübutcdici bazasını da ha da gücləndirir. Bunu erınəni tərəfi də çox yaxşı başa düşür. Ermənistanın nüfuzlu qa/.ctlərindən biri olan “Ayots Aşxar” qeyd edir ki, bu strukturlarda (qazet AŞPA, BMT Baş Məclisi. İKT və Avropa Parlamentitərəfindən erməni hərbi qüvvələrin (“azad olunmuş ərazilərdən” - erməni tərəfi azərbaycanın işğal olunmuş ərazilə rini belə adlandırır - qeyd müəllifindir R.Q.) çıxardılması haq qında qətnamələri nəzərdə tutur - qeyd müəllifindin), təcavüzkar kimi Ermənistana qarşı sanksiyaların tətbiq edilməsi tələblərin irəli sürülməsi Dağlıq Qarabağın statusu məsələsinin ərazilərin 131 geri qaytarılması (söhbət azərbaycanın işğal olunmuş əra zilərindən gedir - qeyd müəllifindin R.Q.) məsələsindən ayrıl ması üçün Azərbaycanı zəruri arqumentlərlə təmin edəcəkdir. Bütün yuxanda göstərilən qətnamələrdə “azad olunmuş əra zilərin” (erməni tərəfi azərbaycanın işğal olunmuş ərazilərini belə adlandınr - qeyd müəllifindir R.Q.) işğal olunması haqqın da müddəası əks olunmasına görə, tamamilə təbiidir ki, Azər baycan ATƏT-in Minsk qrupu çərçivəsində danışıqlarda gələ cəkdə də bu müddəalara arxalanacaq və işğal olunmuş ərazilər dən erməni hərbi qüvvələrin çıxardılmasma qədər DQR statusu məsələsini təxirə salınmasını tələb edəcəkdir.[117] 5. Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinə dair aparıcı beynəlxalq hökumətlərarası təşkilatlann qəbul etdik ləri qərar və qətnamələr bu münaqişəyə dair həm ayn-ayrı döv lətlərin, həmdə dünya ictimai rəyin formalaşmasına əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərmiş və göstərməkdə davam edir. Çox ma raqlıdır ki, hətta Ermənistanın hərbi müttəfiqi olan Rusiya Fede rasiyasında da artıq Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinə dair fərqli fikirlər söylənir. Məsələn, Rusiya Fede rasiyası Dövlət Dumasının MDB dövlətləri və həmvətənləri ilə əlaqələr üzrə komitəsinin sədri A. Ostrovskiy Cənubi Qavkaz- daıı olan jurnalistlərlə görüşündə bəyan etdi ki, Ermənistan- Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi məsələsində dünya ic timai rəy Azərbaycanın tərəfindədir. |118J Ermənistanın beynəlxalq hüquqi məsuliyyət daşıması prob lemi, o cümlədən bu dövlətə qarşı beynəlxalq məcburiyyət təd birlərinin tətbiq edilməsi problemi daha da aktuallaşır. Belə beynəlxalq məcburiyyət tədbirlərinə Ermənistana qarşı beynəl xalq sanksiyaların tətbiq edilməsi zərurəti də aiddir. Bununla yanaşı, onu da qeyd etmək istərdim ki, beynəlxalq 132 hüquqi normaları və prinsiplərini kobud şəkildə pozmuş Ermə nistan Respublikasına qarşı beynəlxalq sanksiyaların tətbiq edil məsi problemi bizim araşdırdığımız problem ilə sıx bağlı və ya xın olsada, fikrimizcə, bu bizim tədqiqatın çərçivəsindən kənara çıxan başqa bir marağlı tədqiqat mövzusudur və bu sahədə ay rıca araşdırmanın aparılmasını tələb edir. 133 Yüklə Dostları ilə paylaş:
|