Azərbaycan respublikasi məDƏNİYYƏt və turiZM
Yüklə 1,21 Mb. Pdf görüntüsü
|
35 kinopovestlərdən ―Ox kimi bıçaq‖,‖Aman ovçu, vurma məni...‖, ―Hökmdarın taleyi‖ və s. misal göstərmək olar. Bu kinopovestlər içərisində ―Hökmdarın taleyi‖ tarixi mövzuda yazılmıĢ ən gözəl əsərdir. Bu əsəri oxuyan hər bir oxucu Azərbaycanın keçməkeĢli tarixinə bələd olur. Bu əsəri oxuyan hər bir oxucu Azərbaycanın keçməkeĢli tarixinə bələd olur. Söhbət ―Hökmdarın taleyi‖ kinopovestindən düĢmüĢkən, gəlin yuxarı sinif Ģagirdlərinin ifasında bu əsərdən bir parçaya tamaĢa edək. Səhnə əsərə uyğun olan dekorasiyalarla bəzədilir. İfaçılar əsərə uyğun paltarlarda səhnəyə çıxırlar. Tamaşada Qarabağ xanı İbrahim xanı, Axund Mirmöhsün ağanı, Naxçıvan xanı Kəlbəli xanı, İrəvan xanı Məhəmməd xanı, Gəncə xanı Cavad xanı canlandıran yuxarı sinif şagirdləri iştirak edirlər. Aparıcı: 9 oktyabr 1803-cü il. ġuĢa. Xan sarayı. Qarabağ xanı Ġbrahim xan Naxçıvan xanı Kəlbəli xanı, Ġrəvan xanı Məhəmməd xanı, Gəncə xanı Cavad xanı Axund Mirmöhsün ağa ilə birlikdə sarayında qarĢılayır. Bu görüĢdə məqsəd Xanların PadĢah Aleksandrın böyük generalı Sisianovun Tiflisə gəliĢindən duyduğu narazılıqdır. Sisianovun məqsədi Ġrəvan, Naxçıvan, Gəncə xanlığını rus padĢahına tabe etməkdir. Ġbrahim xan: Qarabağa təĢrif buyurmağınız məni çox Ģad edib, qardaĢlar. Kəlbəli xan: Məhəmməd xan qardaĢımızla qərar verdik ki, səninlə məsləhətləĢməyə gələk, Ġbrahim xan. Məsələ vacib, zaman məhduddur. PadĢah Aleksandrın böyük generalı Sisianov daha gəlib Tiflisdə əyləĢib. Məhəmməd xan: O, bizim Ġrəvan xanlığından da, Naxçıvan xanlığından da tələb edir ki, rus padĢahına tabe olaq! Mirmöhsün ağa: Ġbrahim xan neçə dəfə Azərbaycan xanlarına təklif etdi ki, gəlin xanlıqları birləĢdirib vahid Azərbaycan dövləti yaradaq, hətta onu da buyurdu ki, biz də Nadir Ģah ƏfĢarın Muğanda çağırdığı kimi qurultay çağırıb bu məsələni orada həll edək. Amma bu təklifə qol qoyulmadı.Yoxsa ki, indi güclü bir orduya malik olardınız. Peyğəmbər əleyhissəlam yüzlərcə yerə bölünmüĢ ərəb qəbilələrini birləĢdirməsəydi, islam dünyası o qədər vüsətli qələbələrə nail ola bilməzdi. Məhəmməd xan: Cənab Mirmöhsün ağa, sizin sözlərinizdə həqiqət var. Ancaq indi təqsirkar axtarmaq vaxtı deyil.
36 Kəlbəli xan: Ġbrahim xan, sən Fətəli Ģahla qohum olmusan. Oğlun Əbülfət ağa da hal-hazırda onun sarayında yüksək mənsəbdədir.Əgər Fətəli Ģah xanlıqlarımızı saxlamaq Ģərtilə bizə kömək edərsə, biz də Sisianovun təklifini rədd edərik. Mən rus padĢahının cəngindən qurtarmağın baĢqa yolunu görmürəm. Cavad xan: Yekatrinanın əmri ilə general Zubov Qafqaza yeriyib Dərbəndi mühasirə eləyəndə, mən sizə dedim ki, təcili qoĢunlarımızı birləĢdirib Dərbəndin köməyinə gedək. Bu gün siz və eləcə də, ġəki, ġirvan, Bakı xanları hər bir xanlıqdan mənə iki min-üç min nəfər atlı versəniz, Sisianova əlavə kömək gəlib çatınca, mən onu aĢağı Qafqazdan qovub çıxarardım. Ġbrahim xan: Mən general Sisianovla görüĢüb danıĢmamıĢ heç bir qərara gələ bilmərəm. Cavad xan: Mən görürəm ki, məsələnin nə qədər ciddi olduğu nə sizi, nə də qardaĢlarımızı mənim qədər narahat etmir. Ona görə də mən məclisinizi tərk edirəm və sizi xəbərdar edirəm ki, mən son nəfəsimə qədər rus padĢahının qoĢunu ilə vuruĢacağam. Mən namusumuzu, torpağımızı axırıncı gülləmə qədər müdafiə edəcəyəm! İştirakçılar baş əyib, səhnədən ayrılırlar. I Aparıcı: Elçin Əfəndiyev ―Klassik aĢıq poeziyasında dünya obrazı‖ndan da, ―Ədəbiyyatda tarix və müasirlik‖ problemindən də, ―Yaxın və uzaq Türkiyənin tarixi və müasir həqiqətlərindən də, ―qırmızı qaranlıqlar‖ dövrünün ―Ölüm hökmündən də, insani, bəĢəri duyğuların ―Mahmud və Məryəm‖ faciəsindən də, eyni istedad və intellektlə, eyni yazıçı yanğısı və sənətkar fədakarlığı ilə yaza bilir. Elçin Əfəndiyevi həm lirik hekayələr ustası, həm müqtədir romançı, həm mahir komediyalar müəllifi, həm psixoloji faciələr, tragediyalar dramaturqu, həm ədəbi prosesə hakimlik etmək səlahiyyəti olan ustad tənqidçi, həm fundamental monoqrafiyalarıyla özünəməxsus elmi-nəzəri sistemini yaradan klassik ədəbiyyatĢünas alim adlandırmaq olar. Hörmətli tədbir iĢtirakçıları! Gəlin, Çingiz Əlioğlunun Elçin Əfəndiyevə həsr etdiyi ―Portret cizgiləri‖ Ģeirini oxucumuzun ifasında dinləyək: Oxucu:
heç görün sözdür sən Allah
37 ―dəlixanadan dəli qaçıb‖ Çox elə ağ günə çıxıb o bədbəxt Güya ki bu dünya büsbütün tamam dəli yığıncağı deyilmiĢ balam indi biz neyləyək küllü əhli dəliyə ―ölüm hökmü‖ oxutduraq of yandı içim‖dolça‖ ver içim səninki bir cüt ağlar gözdü Elçin ağrıyırsan için-için əfsanədi bu dünya gümüĢ əfsanə həyat ‖bir görüĢün tarixçəsi‖dir hər gecə dumduru röya gölünə dipdiri gözlücə ölü batıram uĢaqtək tovlayıb özüm özümü ―bülbülün nağlı‖yla mən baĢ qatıram II Aparıcı: Elçin Əfəndiyevin son iki elmi-tənqidi kitabları – ―Tənqid və nəsr‖ və ―Ədəbiyyatımızın yaradıcılıq problemləri‖ bir daha əyani Ģəkildə göstərir ki, professional tənqidçi və ədəbiyyatĢünas kimi də Elçin Əfəndiyev maraqlı və orijinal bir simadır, o, ədəbiyyata, ümumiyyətlə, sənətə, klassik və müasir əsərlərə, ədəbi problemlərə öz fərdi münasibəti ilə seçilir. Elçin Əfəndiyev tənqidçi kimi obyektiv və prinsipialdır, cəsarətlidir. O, ədəbiyyatĢünas kimi də tarixi faktlara dərindən təmas etməyi bacarır, ədəbi faktları, məlumat və informasiyaları elmi həqiqətə çevirir və bütün bunları yüksək nəzəri səvyyədə ifadə edir. Onun tənqidçiliyi ilə yaradıcılığı arasında ziddiyyət olmamıĢdır. 1980-ci illər... Müasir mövzular ustası kimi tanınan yazıçı gözlənilmədən tarixə müraciət edir, folklordan bəhrələnərək fəlsəfi-romantik ―Mahmud və Məryəm‖ romanını oxucuların ixtiyarına verir. Yazıldığı vaxtdan keçən onilliklər ərzində ―Mahmud və Məryəm‖ artıq klassikaya çevrilib. I Aparıcı: ―Mahmud və Məryəm‖ romanı ilə Elçin yaradıcılığının ikinci mərhələsi baĢlayır, bir-birinin ardınca ―Ağ dəvə‖, ―Ölüm hökmü‖ romanları yaranır. ―Mahmud və Məryəm‖dəki fəlsəfi romantik əhvali-ruhiyyə bu romanlarda, xüsusən ―Ölüm hökmü‖ndə sərt realizmə çevrilir, yazıçı cəmiyyət hadisələrinə
Yüklə 1,21 Mb. Dostları ilə paylaş:
|