Azərbaycan respublikasi prezidenti yaninda döVLƏT İdarəSİNİn akademiyasi abduləli abdullayev malik səLİmov müqayiSƏLİ İNZİbati HÜquq
Yüklə 1,41 Mb. Pdf görüntüsü
|
rarlar qəbul etməklə tam hüquqlu yerli kollektivlərə çevrildilər. Kom- munalar və departamentlər ümumi səsvermə əsasında seçilən orqanlardır. İnqilab və imperiya köhnə rejimdə yaradılmış yerli kollektivlərin statusluğunun müxtəlifliyinə son qoydu. Xüsusi statusu olan yerli kollektivin yaranmış probleminin araşdırılması, onların həll edilməsi üçün lazimi tədbirlər həyata keçirildi. Bu baxımdan Paris xüsusi mövqeyə malik idi və uzun müddət ərzində o, böyük əraziyə malik olduğundan bir sıra problemlərlə üzləşirdi. O, ilk növbədə Fransanın paytaxtıdır. Bu isə Fransada ən mühüm amillərdən biridir, çünki Fransada siyasi-inzibati struktur və iqtisadiyyat çox sürətlə inkişaf etmişdir. Paris təkcə siyasi və dövlət idarələrinin yerləşdiyi şəhər deyil, həm də idarəetmə orqanları, müəssisələr və xidmətlər göstərən təsisatların mərkəzidir. Paris tarixən inqilab şəhəri olmuşdur. O, Fransa burjuaziyasının yaddaşında silinməz iz qoymuş Paris kommunasının beşiyi olmuşdur. Parisin Fransa həyatındakı mühüm roluna görə bu yerlə bağlı siyasi qarşılaşdırmalar təhlükəsini aradan qaldırmaq məqsədidə hakimiyyətdə bir-birini əvəz edən imperiya, krallıq və respublika rejimləri Parisə xüsusi status vermişdir. XX əsrdə Paris, həqiqətən, zavodlarda çalışan fəhlələrin xeyli hissəsini itirdi, Parisin siyasi özünəməxsusluğu, iqtisadi əhəmiyyəti onun ətraf ərazilərinin simasında öz əksini tapdı. Münaqişəli vəziyyətlər şəhər hüdudlarını aşıb keçdi və xüsusi rejimli şəhər statusu onun ətrafına da şamil edildi. Konsulluq və imperiya dövründə yaradılmış Parisin müstəsna rejimi və sonradan 1871 və 1935-ci illərdə dəyişdirilmiş bu rejim XIX əsrin əvvəlindən etibarən sabit qalmış, kommunalar və departamentlər rejiminə toxunan iri miqyaslı islahatlar dövründə də, demək olar ki, dəyişməmişdir. Paris şəhəri departamenti və şəhərətrafı kommunalan özündə birləşdirən Sena departamenti arasında fərq qoyulurdu. Paris əhalisi bələdiyyə şurasına seçilir, şura üzvləri isə şəhərətrafı ərazidən olan seçkili şəxslərlə birlikdə Baş Şuranı təşkil edirdilər. Bu məclislər çox az səlahiyyətlərə malik idilər, onların sədrləri isə başlıca olaraq təmsilçilik rolunu oynayırdı. Real hakimiyyət iki Prefekt arasında bölüşdürülmüşdü. Bunlardan biri Sena Prefekti idi; onun hakimiyyətinin xarakterini ikinci imperiya dövründə şəhərin yenidən qurulması müəyyən etmişdi. Həmin vaxtda məşhurlaşmış Pubelin isə bütün aqlomerasiyada polis vəzifəsini yerinə yetirən polis prefektini təmsil edirdi. Paris iyirmi nahi 66 yəyə bölünmüşdü. 10 iyul, 1964-cü il tarixli qanunla Paris şəhərində yeni spesifik idarəetmə birliyi yaradılmışdır. O, qanun üzrə kommuna və departament səviyyəsində səlahiyyətləri özündə birləşdirdi. O, eyni zamanda həm kommuna, həm də Departamentdir, vahid nümayəndəlik orqanı Paris Şurasıdır. Şəhərətrafı ərazilərlə əlaqədar islahatlar xeyli uzun çəkmişdir. Doğrudur, Sena və Sena-Uara departamentləri sonralar ləğv edilmiş, onların əvəzində ümumi hüquq rejiminə tabe olan Sena-Marla departamentlərindən təşkil edilən altı departament yaradılmışdır. Paris rayonlarında 1961-ci ildə nayihə yaradılmış və o, 1966-cı ildə islahata məruz qalmışdı. Həmin nayihə prefekt və inzibati şura tərəfindən idarə olunurdu. İnzibati şurada solçu müxalifət çox zəif təmsil edilmişdi, halbuki əslində onlar bütün seçicilərin təqribən çoxunu təmsil edirdilər. Beləliklə, ümumi hüquq rejimində dönüş yarandı. Lakin şəhərətrafı kommunalar, kommuna və departamentlərin ümumi statusları saxlanılır, şəhərətrafı departamentlər isə tədricən bu statusa qoşulurdular. Bu sistemdə 3 prefekt - Sena prefektini əvəz edən Paris prefekti özünün əvvəlki səlahiyyətlərinin çox hissəsini polis prefektinə və Paris nahiyəsinin prefektinə verdi. Bununla da, 1975-1978-ci illərin islahatı ümumi hüquq rejiminin tətbiq edilməsi sahəsinin genişləndirilməsinə doğru yeni addımlar atdı. 31 dekabr, 1975-ci il tarixli qanuna əsasən Paris kommuna və departamenti üzrə iki müstəqil idarəetmə bölməsi təşkil edildi. Paris şurası yeni zamanda bələdiyyə şurasının və Baş Şuranın idarəetmə orqanı oldu. Lakin burada bir sıra şərtlər nəzərdə tutuldu, çünki eyni zamanda iki seçkili orqanın tərkibinə daxil olan və qanunvericiliklə qadağan olunmasına baxmayaraq, Paris merinə baş şura üzvlərinin vəzifələrini icra etmək və şura sədrinin funksiyalarını əvəz etmək hüququ verildi. Göstərilən hüquqların verilməsi 1978-ci ildə Paris inzibati tribunalı tərəfindən müdafiə edilmişdir. Paris şurası 109 üzvdən ibarətdir. Onun iki icra orqanı vardır; kommunalarm işləri üzrə mer və departamentlərin işləri üzrə isə Paris Prefekti rəhbərlik edir. Kommunalarm və departamentlərin idarə edilməsinə dair qanunvericilik qanunu 1975-ci ildə Parisə də şamil edildi. Parisdəki departament rəhbərliyinin əvvəllər yol şəbəkəsi və sosial yardım məsələləri üzrə səlahiyyətləri yox idi, həmin səlahiyyətləri kommunalar həyata keçirirdilər. Yerlərdə merlər üçün ehtiyatda saxlanılan səlahiyyətlərin həyata keçirilməsi polisin vəzifəsinə aid edil 67 di. Paris nahiyələrə bölünmüş vəziyyətdə qalmaqla, hətnin nahiyələrdə bələdiyyə vəzifələrini tutan şəxslərin tərkibində həm dövlət qulluqçulun, həm də Paris şurasının seçkili nümayəndələri və yerli səviyyəli digər komissiyalar rəy vermək hüququna malik olmaqla, qapalı iclaslar keçirilirdi. Maliyyə və şəxsi heyət baxımından da xüsusi müddəalar öz qüvvəsində qalmışdır. Maliyyə nəzarəti gücləndirilmişdir. Şəxsi heyət üç kateqoriyaya bölünmüşdür: dövlət məmurları, departament qulluqçuları və kommunanm xüsusi rejiminə tabe edilmiş qulluqçular. Bu islahat 1977-ci ilin əvvəlində hüquqi cəhətdən bir sıra tənzimləyici aktların köməyi ilə, siyasi cəhətdən isə ümummilli tədbir kimi keçirilən seçkilərin vasitəsi ilə həyata keçirilmişdir. 6 may, 1976-cı il tarixli qanun Paris islahatını, Paris nahiyəsinin islahatı ilə tamamladı. «Nahiyə» əvəzinə onun kimi ümumi-hüquqi təsisat olan «region» yaradıldı və Paris nahiyəsi İlde-Frans regionu adını aldı. Ərazilərin abadlaşdırılması, iqtisadi və sosial planlaşdırma, şəhər nəqliyyatı və yaşıllıq zonaları yaradılması sahəsində səlahiyyətlər region səviyyəsinə keçdi. Regiona 164 üzvü olan şura, iqtisadi və sosial komitə, region Prefekti rəhbərlik edirdi. 15 mart, 1977-ci il tarixli dekretə əsasən, region Prefekti eyni zamanda paytaxt departa- mentin prefektidir, yəni Parisin Prefektidir. 1982-ci il islahatı iki mərhələdə keçirildi. Bu qanun Parisin və İl de-Frans regionunun statusunu ümumi hüquq rejiminə yaxınlaşdırdı. Bu zaman polis Prefekturasının xüsusi səlahiyyətlərinin və idarəetmənin heyəti üçün xüsusi statusun saxlanması nəzərə alınmışdır. 31 dekabr, 1982-ci il tarixdə iki qanun verildi. Bu qanunların biri inzibati quruluşa, digəri isə seçki sisteminə aid edilmişdir. Bu qanunla Parisə status verildi. Əhalinin sayına görə bu status Marselə, Liona və bir sıra iri şəhərlərə də verildi. Bələdiyyə şurası və mer şəhərin bütün işlərinə rəhbərlik edirdi. Şəhərlər isə nahiyələrə bölünmüşdür, o cümlədən Parisdə 20, Marseldə 16 və Lionda isə 9 nahiyə yaradıldı. Bu nahiyələr artıq sadə inzibati dairələr qismində mövcud idilər. 1975-ci ildə verilmiş qanuna əsasən, Parisdə onların məsləhət komissiyaları var idi. Tərkib cəhətdən seçkili şəxslərin azlıq təşkil etdiyi bu komissiyaların işi qapalı iclaslar formasında aparılırdı. Komissiyalar nahiyələrin bələdiyyə müşavirlərindən və nahiyə müşavirlərdən ibarət olan şuralarla əvəz edilmişdir. Nahiyə şuraları öz üzvləri sırasından meri və onun müavinlərini seçirdilər. Bu şuralar şəhər nahiyələrinə aid işlər, o, cümlədən şəhərsalma məsələləri üzrə bələdiyə şurası qarşısında məsələlər qaldıra, öz rəylə 68 Yüklə 1,41 Mb. Dostları ilə paylaş:
|