Eyni zamanda şüalanma müddətindən asılı olaraq polimer matrisanın
həcmində yük daşıyıcılarının konsentrasiyasıda artır ki, bu da polimer matrisada
yaranan oksidləşmə mərkəzlərində PbS nanohissəciklərinin konsentrasiyasının
artmasına səbəb olur. Müəyyən edilmişdir ki, şüalanma müddətindən asılı olaraq
PP+PbS nanokompozisiyalarının dielektrik nüfuzluğu ekstremumla dəyişir.
Şüalanmaya
məruz
edilmiş
polimer
təbəqələri
əsasında
alınmış
nanokompozisiyalarda dielektrik nüfuzluğunun da ekstremumla dəyişməsi
polimerlərdə elektrik keçiriciliyinin dəyişməsi ilə izah edilir.
Təcrübi olaraq müəyyən edilmişdir ki, şüalanma müddətindən asılı olaraq
dielektrik nüfuzluğunun qiyməti ekstremumla dəyişir. Şüalanma müddətinin
müəyyən qiymətinə qədər matrisada nanohissəciklərin yaranması üçün optimal
şərait yaranır, yəni PbS nanohissəciklərinin kvazistabil radikallarda formalaşır.
Şüalanma müddətinin artması destruksiya proseslərinin çoxalmasına səbəb olur və
bu da polimerin quruluşunun dağılmasına gətirib çıxarır. Polimerin quruluşunun
dağılması isə elektrik keçiriciliyinin kəskin artmasına səbəb olur və nəticədə
dielektrik nüfuzluğu sürətlə aşağı düşür.
Şəkil 6. Müxtəlif zamanlarda Xe ionları ilə şüalandırılmış PP əsasında alınmış PP+0,005M
PbS nanokompozisiyalarının müqavimətin temperaturdan asılılığı
Beləliklə sürətləndirilmiş ağır Xe ionları ilə şüalanmaya məruz edilmiş və
edilməmiş
polipropilen
təbəqələri
əsasında
sintez
edilmiş
PP+PbS
nanokompozitlərinin quruluşu və elektrofiziki xassələri tədqiq edilmişdir.
Müəyyən edilmişdir ki, alınmış nanokompozitlərin dielektrik nüfuzluğunun
qiyməti tezlikdən asılı olaraq çox az dəyişir, lakin müxtəlif zaman müddətlərində
ağır ionlarla şüalanmaya məruz edilmiş PP+PbS nanokompozitlərinin dielektrik
nüfuzluğu qaz boşalmasının müddətindən asılı olaraq aşağı düşür. Kiçik
konsentrasiyalarda PbS nanohissəcikləri polimer matrisada struktur formalaşdırıcı
rolunu oynayır və alınmış nanokompozitlərdə yeni polyar qruplar və elektrik
yükləri üçün dayanıqılı elektrik tələləri yaranır ki, bu da nanokompozitin dielektrik
nüfuzluğunun artmasına, yəni polyarlaşma qabiliyyətinin yaxşılaşmasına gətirib
çıxarır. Konsentrasiyanın sonrakı artımı zamanı nanohissəciklər ayrıca dispers faza
və quruluş formalaşdırıcısı kimi özünü apardığı üçün onun dielektrik nüfuzluğu
təmiz polipropilenə nisbətən çox olur, lakin polimerin elektrik keçiriciliyi artdığı
üçün dielektrik nüfüzluğunun qiyməti bir qədər aşağı düşür.
İş II: Polimer matrisada formalaşmış sulfid birləşmələri əsasında alınmış
nanokompozisiya quruluşların nəzəri modelləşdirilməsi və kvant kimyəvi üsullarla
tədqiqi
Mərhələ 1. Polimer matrisada formalaşmış sulfid birləşmələri əsasında alınmış
nanokompozisiya quruluşların elektron və fəza quruluşunun kvant mexaniki
tədqiqi
İcraçılar: N.S.Nəbiyev, L.İ.Vəliyeva, F.H.Paşayev, M.R.Vahabova, A.Q.Həsənov
Hesabat dövründə kafedranın elmi planına uyğun olaraq polimer matrisada
formalaşmış sulfid birləşmələri əsasında alınmış nanokompozisiya quruluşların
elektron və fəza quruluşunun, o cümlədən çoxatomlu sistemlərin bioloji aktiv
birləşmələrin quruluş-xassə məsələlərinin klassik və kvantmexaniki hesablama
metodları vasitəsi ilə nəzəri tədqiqatları aparılmış və nizamlı quruluşlu polimer
nanokompozitlərin xassələri tədqiq edilmişdir.
Hesabat ilində polimer matrisada formalaşmış sulfid birləşmələri əsasında
alınmış nanokompozisiya quruluşların elektron və fəza quruluşunun kvant
mexaniki tədqiqi istiqamətində nəzəri elmi işlər aparılmışdır.
Hesabat ilində atom və molekullarının xassələrinin Sleyter funksiyaları
bazisində tədqiqi davam etdirilmişdir. Yarımempirik Genişlənmiş Hükkel,
Volfsberq-Helmhols(VH), Sıxlıq funksionalı nəzəriyyəsi və Hartri - Fok - Rutan
metodları tətbiq olunmaqla plumbum sulfid
8
PbS
nanohissəciyi və onun
8
PbS
+PP,
8
PbS
+PVDF nanokompozisiyalarinin, Fe
13
və (Fe
3
O
4
)
3
,, aluminum
Al
20
nanohissəciylərinin elektron quruluşu və ozonlaşmış fenol molekulunun
xassələri öyrənilmişdir.
8
PbS
nanohissəciyi
və
onun
8
PbS
+PP,
8
PbS
+PVDF
nanokompozisiyalarinin elektron quruluşu molekulyar orbitallar metodunun
variantlardan biri olan Genişlənmiş Hükkel metodu ilə tədqiq olunmuşdur.
Molekulyar orbitallar nanohissəciyin atomlarınıın valent atom orbitallarının xətti
kombinasiyaları şəklində axtarılmışdır. Atom orbitalları olaraq Pb atomlarının 6s-,
6p
x
-, 6p
y
-, 6p
z
-, S kükürd
atomlarının 3s-, 3p
x
-, 3p
y
-, 3p
z
-, 3d
z
2-, 3d
xz
-, 3d
yz
,
3d
x
2
+y
2-, 3d
xy
- , C və F atomlarının 2s-, 2p
x
-, 2p
y
-, 2p
z
və H atomlarının – 1s atom
orbitalından istifadə edilmişdir. Naməlum xətti kombinasiyanın əmsalları
molekulyar orbitallar metodunun tənlikləri həll olunaraq tapılmışdır.
8
PbS
nanohissəciyin və onun
8
PbS
+PP,
8
PbS
+PVDF nanokompozisiyalarının
orbital enerjiləri, ionlaşma potensialı, tam elektorn enerjisinin qiymətləri
hesablanmışdır(Cədvəl 1.).
Fe
13
və (Fe
3
O
4
)
3
nanohissəciklərinin elektron quruluşu Sıxlıq funksionalı
nəzəriyyəsi ilə tədqiq olunmuşdur. Molekulyar orbitallar nanohissəciyin
atomlarınıın atom orbitallarının xətti kombinasiyaları şəklində axtarılmışdır. Atom