Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ sumqayit döVLƏt universitetiNİn nəZDİNDƏ sumqayit döVLƏt texniKİ kolleci «Neft kimyası»

 = k
𝝉
 
Burada, 
𝜐
𝑡
- neft və ya neft məhsulunun kinematik özlülüyü, k- 
viskozimetrin kapilyar sabiti, 
𝜏
- neft məhsulunun axma müddətidir.
Kapilyar sabiti kinematik özlülüyü məlum olan yağlara və ya etalon 
mayeyə (su) əsasən təyin edilir. 
Şərti özlülük- 
verilmiş temperaturda neft məhsulunun axma müddətinin, saf 
suyun 20
℃
-də axma müddətinə olan nisbətinə deyilir: 
𝑬
𝒕
= 
𝝉
𝒕
/
𝝉
𝟐𝟎
𝑯𝟐𝑶
 
Burada, 
E
t
– 
verilmiş temperaturda şərti özlülük,
τ
t
– 
t temperaturada neft 
məhsulunun axma müddəti, 
τ
20
H2O
– saf suyun 20
℃
-də axma müddətidir. 
Neft və neft məhsullarının özlülüyü temperaturdan asılı olaraq kəskin 
dəyişir. Belə ki, temperaturun artması ilə neft və neft məhsullarının özlülüyü 
kəskin azalır və əksinə, temperaturun azalması ilə özlülük artır. Ona görə də 
həmişə özlülüyün təyin olunduğu temperatur qeyd olunur. Sürtkü yağlarının 
və qazan yanacaqlarının 100
℃
temperaturda özlülüyü çox aşağı olur, ancaq 
temperaturun azalması ilə onların özlülüyü kəskin artır. Ona görə də aşağı 
temperaturlarda sürtkü yağlarının istismar keyfiyyəti pisləşir, qazan 
yanacaqlarının isə forsunkalardan verilməsi çətinləşir. 
Aşağı temperaturlarda yüksək özlülüklü neft, mazut, qudron və təbii 
bitumlarda ola bilsin ki, anomal özlülük yaransın. Buna 
quruluş özlülüyü
də 
deyilir. Quruluş özlülüyünün yaranmasına səbəb neft və neft məhsullarının 
tərkibində qatran-asfalt birləşmələrin və sülb parafinlərin olmasıdır. Həmin 
sinif birləşmələr müəyyən temperaturda dispers hala keçir, bu isə özlülüyün 
anomal olmasına səbəb olur. 

---

Yağların özlülük – temperatur xassələrini göstərmək üçün özlülük 
indeksi (Öİ) , həmçinin özlülüyün temperatur əmsalı (ÖTƏ) kimi 
göstəricisindən istifadə olunur.