Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ
Yüklə 5,13 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Pulun diktaturası
- İndi artıq başlıca r əqabət amili insanın və məhsulun keyfiyyətidir. Daha doğrusu, məhsula keyfiyyəti insan gətirir.
- “Diktatura”, “demokratiya” və “bazar iqti- sadiyya tı” adı altında ölkələr bir-biri ilə müqayisə olunur v
- Bəzi problemlər isə sanki “ezop” dilində qoyulur.
- Pul, sanki h ər şeydir. Bununla yanaşı insan və zaman, g əlimli-gedimli dünya, axirət dünyası, müvəqqəti olan bu hə
Pulun diktaturası
485 ola bilm əz. Çünki dünyada harmoniya lazımdır. Ən optimal variant is ə nəzəriyyə ilə təcrübənin əlaqələndirilməsidir. H əyatın özü, bazar münasibətlərinə keçid dövrü, qlobal dün yaya qoşulma bu gün elmdə xüsusi yanaşma tələb edir. Bu m əsələləri, həmçinin qısa zaman kəsiyində və hər bir ölkənin tim salında izah etmək olmaz. Pul haqqında təsəvvürlər o qədər ümumiləşmişdir ki, onları ancaq düny əvi meyarlar əsasında dəyərləndirmək lazım gəlir. İqtisadi təfəkkürü olan insan dünyaya nəzər salarkən, planetimizd əki ölkələrin nə dərəcədə rəngarəng olduğunu tə- s əvvür edə bilər. İqtisadi təfəkkür həyatın bütün sahələri ilə bir başa və ya dolayısı ilə bağlıdır. Müasir dünyada iqtisadi v əziyyət, konsepsiya xeyli dəyişmişdir. İndi artıq başlıca r əqabət amili insanın və məhsulun keyfiyyətidir. Daha doğrusu, məhsula keyfiyyəti insan gətirir. Müasir qlobal iqtisadiyyat t əbii ehtiyatlardan çox, “beyin gücün ə” söykənir. İnnovasiyalı informasiya texnolo- giya sı əsas istehsal amili olaraq ön plana çıxır. Bazar iqtisadiyyatı istedadlı insanların prinsipcə yeni key- fiyy ətini yaradır. Bu şəraitdə texnoloji amillər, keyfiyyət amil- l əri həlledicidir və insan resurslarının idarə edilməsinə yeni qaydada yanaşmağı tələb edir. İndi bazar münasibətlərinin mövcud olduğu təzadlı dün- ya da yaşayırıq. “Diktatura”, “demokratiya” və “bazar iqti- sadiyya tı” adı altında ölkələr bir-biri ilə müqayisə olunur v ə inkişaf edir. Monoqrafiyada məqsədimiz siyasi və iqtisadi probleml
ərə təkan verən və bu proseslərin normal gedişinə ma- ne olan hadis ələri, prosesləri və mexanizmləri araşdırmaqdır. Burada siyas ətə və iqtisadiyyata təsir edən şəxsiyyət amili, iqti- sadi amill ər – pul, rüşvət, korrupsiya, təbii resurslar və onlar- dan
əldə edilən gəlirlərdən istifadə mexanizmi tədqiq edilir və mü əllif öz yanaşma mövqeyinə görə şəxsi mülahizələrində ye- ni-yeni sualla rın, problemlərin yaranmasına bir növ şərait yara- dır. Bəzi problemlər isə sanki “ezop” dilində qoyulur. Bu da
Pulun diktaturası
486 dövrümüzün ziddiyy ətli xarakterindən irəli gəlir. Ona görə də mü- əllifin fikirləri ətrafında geniş diskussiya yarana bilər və gələcək t ədqiqatçılar üçün yeni-yeni problemlər meydana çıxa bilər. Bü- tün prosesl ərin, hadisələrin və siyasətin iqtisadiyyatdan, daha doğrusu, puldan asılılığı nəzəri cəhətdən təsdiq edilir. Bu mü- əllifin öz təfəkkürünün məhsuludur və obyektiv yanaşmasının n əticəsidir. Ümumiyy
ətlə, kitabda bəhs edilən bütün məsələlərə ən- ənəvi yanaşma unudulmur, lakin müəllifin öz yanaşması diqqət m ərkəzinə gətirilir. Sanki “belə də ola bilər” deyiminə önəm verilir. Monoqrafiyada göst ərilir ki, müasir dövrdə bütün prob-
pul üz
ərində qurulur və uyğun münasibətlər yaranır: -
müasir iqtisadi n əzəriyyə pul nəzəriyyəsidir; -
əsərrüfatıdır; -
biznesin başlanğıcı və məqsədi – puldur; -
ail ə iqtisadiyyatının mahiyyəti – puldur; -
əhəbbət münasibətləri – puldur; -
namus, qeyr ət, həqiqət, vicdan, ədalət və s. bu kimi mü- nasib ətlər – puldur. Pul, sanki h ər şeydir. Bununla yanaşı insan və zaman, g əlimli-gedimli dünya, axirət dünyası, müvəqqəti olan bu hə- yat v ə əbədi olan ölümdən sonrakı həyat kontekstində isə pul heç n ədir.
İqtisadi siyasət bir sıra situasiya və amillərdən asılıdır. Bunlar is ə bir-biri ilə bağlı və əlaqədardır. Daha doğrusu, bu sə- b əblər bir-birini tamamlayır. İqtisadi siyasət ilk növbədə maddi istehsalın inkişafına təsir göstərir.
Ayrılıqda iqtisadiyyat və siyasət yoxdur, iqtisadiyyat və si- yas ət cütlüyü vardır. Burada təsir ikitərəflidir. Bu qarşılıqlı təsirdə birincilik v ə ikincilik zaman və məkan amilləri ilə bağlıdır. Pulun diktaturası
487 Pul n
ədir? Ümumi şəkildə demək olar ki, tarixi inkişafın mü əyyən mərhələsində daha çox satılma qabiliyyəti olan məh- sul pula çevrilir. İqtisadi ədəbiyyatda pula çoxsaylı müxtəlif təriflər veril- mişdir: pul tam satıla bilən mübadilə vasitəsidir; pul məhsul al- maq v
ə borc ödəmək üçün hamı tərəfindən qəbul ediləndir; pul t əsərrüfat həyatının inkişafının müəyyən mərhələsində meydana g əlmiş iqtisadi alətdir; pul iqtisadi münasibətlərin inkişafının, insanların təbii təsərrüfat həyatının inkişafının müəyyən mər- h ələsində meydana gəlmiş iqtisadi alətdir; pul iqtisadi müna- sib ətlərin inkişafının, insanların təbii təsərrüfat həyatının nəti- c əsi kimi meydana gəlmiş dəyər formasıdır. Pul cəmiyyətdə in- sanları birləşdirən yeganə və hər şeyi əhatə edən əlaqəyə çevril- mişdir, pul hər hansı bir digər əmtəəyə mübadilə edilməyə qa- dir olan xüsusi əmtəədir, ümumi ekvivalentdir, əmtəələr əmtə- əsidir və i.a. Bel
əliklə, pul satılmış və alına biləcək əmtəəni təmsil edir. Pulun yaranma tarixin ə, mahiyyətinə, funksiyalarına nəzər salın- dıqda onun inkişaf paradoksları müasir dövrdə daha qabarıq for- mada üz ə çıxır. Mü əllifə görə bütün bunlar pulun bir iqtisadçı təfəkkürü il ə izahıdır. Bu isə kifayət deyildir. Ona görə də pulun unversal an layışının aşkarlanmasına cəhd edilir. Pulun ilkin inkişafı ilə onun müasir mahiyyəti tam ziddiyyət t əşkil edir. Pulun əsl mahiyyəti, sanki yox olmuşdur. Pul siyasi, iqtisadi, m ənəvi problemlərin həlli mexanizminə çevrilmişdir. Ba- zar münasib ətləri isə buna təkan vermiş və “hər şey” artıq pulla alınıb-satılır. Rüşvət, korrupsiya, yalan, riyakarlıq, yaltaqlıq, ikiüz- lülük, vicdansızlıq, şərəfsizlik, insan alveri və s. Bu kimi eybəcər- likl ər pulun köməyi ilə daha da dərinləşir və insanların qanına “hopur”. Monoqrafiyada göst ərilir ki, pulun hökmranlıq etdiyi elə bir dövr yetişib ki, sanki hamı yalan danışır: ata övladına, övlad ata
sına, ər arvadına, arvad ərinə, gənclər öz sevgililərinə, idarə, şirkət rəhbərləri öz işçilərinə, dövlət başçıları bir-birinə yalan Yüklə 5,13 Mb. Dostları ilə paylaş:
|