Azərbaycan respublikasi təHSİlnaziRLİYİ azərbaycan memarliq və İNŞaat universiteti “st və mks” fakultəsi “Meliorasiya və stt”

AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI TƏHSİL NAZİRLİYİ
AZƏRBAYCAN MEMARLIQ VƏ İNŞAAT UNİVERSİTETİ

“ST və MKS” fakultəsi

“Meliorasiya və STT” kafedrası
Fənnin adı: Hidrologiya
Mövzu 4 : Hidroloji rejim və axımın ölçü vahidləri.


Mövzuya aid suallar:

1. 
   Qış rejimi nəyə deyilir?
   
2. 
   Axım həcmi nə deməkdir?
   
3. 
   Axımın modulu necə ifadə olunur.
   

Məruzəçi: Aqrar elm. üzrə fəlsəfə dokt. V.H.Səlimova
Qrup 330a₁a₂


ƏDƏBIYYAT

5. 
   Bağırov Ş.N., Aslanov H.Q., Hidrologiya, hidrometriya və axının nizamlanması. Dərslik, Bakı, 1982
   
6. 
   Məmmədov M.Ə., İmanov F.Ə., Mahmudov R.N., Hidrometriya.Dərslik, Bakı, 2000
   
7. 
   Məmmədov M.Ə., İmanov F.Ə., Ümumi hidrologiya.Dərs vəsaiti, Bakı, 2003
   
8. 
   B.Melikov “ Hidrologiya”.
   

BAKI-2021
4.Hidroloji rejim və axımın ölçü vahidləri.

Su obyektlərinin rejimi və ya hidroloji rejimi dedikdə, onların vəziyyətinin zamana görə dəyişmələrinin səciyyəvi xüsusiyyətlərinin toplusu başa düşülür.

Hidroloji rejim aşağıdakı ünsürlərin, çoxillik, mövsümi, sutkalıq tərəddüdlərində təzahür edir:
• suyun səviyyəsinin(səviyyələr rejimi);
• sululuğun (axım rejimi);
• buz hadisələrinin (buz rejimi);
• suyun temperaturunun (temperatur rejimi);
• axının nəql etdiyi gətirmələrin miqdarının və tərkibinin (gətirmələr
rejimi);
• həll olmuş maddələrin tərkibinin və konsentrasiyasının (hidrokimyəvi
rejimi);
• çay məcrasının dəyişməsinin (məcra prosesinin rejimi);
Dalğalanma rejimi, axının sürətlər rejimi və s. kimi terminlər də işlədilir.
Səviyyənin və sululuğun zamana görə tərəddüdləri birlikdə su rejimi adlanır.
Buz hadisələri müşahidə olunan su obyektlərinin vəziyyətindəki dəyişikliklərin toplusuna qış rejimi deyilir.
Hidroloji rejimə təsir göstərən hidrotexniki qurğuların olub-olmamasından asılı olaraq, tənzimlənmiş və təbii rejim anlayışlarından istifadə edilir. Su obyektlərinin növünə görə çayların rejimi, göllərin rejimi, bataqlıqların rejimi, yeraltı suların rejimi terminləri işlənir.
Hidroloji rejim elementləri dedikdə hadisə və proseslər (məsələn, səviyyənin, sululuğun, suyun temperaturunun və s. tərəddüdləri) nəzərdə tutulur ki, onların məcmusu su obyektlərinin hidroloji rejimini səciyyələndirir.
Hidroloji rejimin xarakteristkaları arasında çay axımı daha böyük praktiki əhəmiyyətə malikdir. Ərazinin su ilə təmin olunma səviyyəsi, hidroenerji
ehtiyatları və s. oradakı çayların axımının kəmiyyəti ilə müəyyən olunur.