10.1. Əməliyyat sistemləri avtomatlaşdırılmış kredit təşkilatlarında kassa mədaxil və məxaric
əməliyyatları elektron ödəniş vasitələrindən (plastik kartlardan) istifadə edilməklə aparıla
bil
ər. Bu əməliyyatların aparılması kredit təşkilatlarının daxili prosedur qaydaları və müştəri
il
ə bağlanmış müqavilə ilə tənzimlənir.
11. Nağd pulların çeşidlə
nm
əsi, formalaşdırılması və
bağlanması
11.1. Kredit t
əşkilatlarının kassasına qəbul edilmiş nağd pullar nominalına, dövriyyəyə
yararlığına və yararsızlığına görə Milli Bankın normativ xarakterli aktlarına uyğun olaraq
çeşidlənməlidir.
11.2 Kredit t
əşkilatlarının kassirləri nağd pulun qəbul edilməsi, formalaşdırılması və
bağlanması zamanı onun həqiqiliyinə və ödəmə qabiliyyətli olmasını yoxlamalıdırlar.
11.3. Nağd pulun dövriyyə üçün ödəmə qabiliyyətliliyi aşağıdakı əlamətlərə görə müəyyən
edilir:
nağd pulun həqiqiliyinə şübhə olmaması;
nağd pulun üzərindəki rəqəm və yazıların aydın oxunması;
nağd pulun səthinin tam olması.
11.4. Nağd pulun dövriyyə üçün yararsızlığı aşağıdakı əlamətlərə görə müəyyən edilir:
rəngləri solmuş və itmiş;
estetik görünüşünü itirmiş;
rəngləyici mayelərə bulaşmış;
ləkələnmiş;
kənar qeydlər yazılmış; zədələnmiş (cırılmış, kəsilmiş, parça-parça olmuş,
yapışdırılmış, əzilmiş, deşilmiş, üzəri sürtülmüş və nominalı çətin müəyyən edilən).
11.5. Nağd pulun saxtalığı aşağıdakı əlamətlərə görə müəyyən edilir:
qeyri-
qanuni yollar ilə hazırlanmış;
əskinasların nominal dəyərlərində düzəliş (yazı və yapışdırma yolu ilə) aparılmış.
11.6. Yararsız nağd pulun qalan hissəsinin dəyişdirilməsi üçün nağd pulun ölçüsünə bərabər
olan xüsusi 200 damalı cədvəldən (əlavə 9.1, 9.2, 9.3) istifadə edilməlidir.
11.7. Kredit t
əşkilatları məhdudiyyət qoyulmadan fiziki vəziyyəti aşağıdakı kimi olan pulları
q
əbul etməli və dəyişdirməlidirlər:
cırığı, deşiyi, ləkəsi və yazısı olan;
parça-
parça olan və yapışdırılmış (əgər nağd pulun ayrı-ayrı hissələri şübhəsiz eyni
olan kupürə aiddirsə);
rəngləyici maddələrə bulaşmış;
rəngini və formasını dəyişmiş;
səthinin 60 %-indən çoxunu saxlamış;
eyni nominala aid olan iki müxtəlif əskinasların hissələrindən yapışdırılmış, hər iki
hissənin seriya və nömrələri saxlanılmış, yapışdırılan yerdə dizayn üzrə hissələrdən
biri digərini tamamlayan və müvafiq əskinasın səthinin ən azı 75 faizini təşkil edən.
11.8. Kredit t
əşkilatlarının kassasına daxil olan, ödəmə qabiliyyəti olmayan və yararsız nağd
pul müvafiq qaydada r
əsmiləşdirilərək AMB-yə (ərazi üzrə AMB-nin Ərazi İdarələrinə)
t
əhvil verilməlidir.
11.9. Kredit t
əşkilatlarının kassasında saxta əskinas aşkar edildiyi halda akt tərtib edilir.
Aktın bir nüsxəsi saxta əskinasla birlikdə müvafiq tədbirlər görülməsi üçün ərazi üzrə
hüquq-mühafiz
ə orqanlarına göndərilir.
11.10. Seçilmiş nağd pullar eyni nominalla 100 vərəq dəst halında üz tərəfi yuxarı eyni
istiqam
ətdə olmaqla formalaşdırılır və kağız lentlə əskinasın eninə banderollanır. Banderolda
kredit t
əşkilatının adı, nağd pulun nominal dəyəri, məbləği, bağlanma tarixi, həmçinin nağd
pulu forma
laşdıran kassirin adı, atasının adı, soyadı və imzası olmalıdır.
11.11. Nağd pulun hər 10 dəsti yığılır, altdan və üstdən standart karton örtük qoyulmaqla
polietilen torbalarda xüsusi maşınlarla bağlanır. Xüsusi maşın olmayan kredit təşkilatları
nağd pulu düyünsüz kəndirlə (iplə) çarpaz sarınaraq bağlama şəklində formalaşdıra bilər.
11.12. Üst örtükd
ə kredit təşkilatının adı, nağd pulun nominal dəyəri, məbləği, bağlanma
tarixi, h
əmçinin nağd pulu formalaşdıran kassirin adı, atasının adı, soyadı və imzası
olmalıdır.
11.13. Tam bağlamalar formalaşdırmaq mümkün olmayan nağd pulun ayrı-ayrı dəstləri eyni
v
ə ya müxtəlif dəyərli nağd pulların yarımçıq bağlamalarında yığıla bilər. Bu bağlamalardakı
nağd pul əskinaslarının sayı 1000-dən çox olmamalıdır.
11.14. Müxt
əlif dəyərli nağd pul kötüklərindən formalaşdırılmış bağlamaların üzərində hər
bir d
əyərdən olan əskinasların ayrı-ayrılıqda sayı, məbləği göstərilir və «Yığma» sözləri
qeyd olunur. Yarımçıq və yığma pul bağlamaları bu Qaydalarda müəyyən olunmuş şəkildə
bağlanılır.
11.15. Yarasız ştampı vurulmalı və ya nağd puldan ibarət dəstlərin banderollarında və
bağlamaların üzərində «yararsız» sözü yazılmalıdır.
11.16. Metal pullar nominallarından asılı olaraq, bir rulonda 25 ədəd olmaqla, ümumi
ç
əkisi 15 kq-dan artıq olmamaq şərti ilə 50 və ya 100 rulondan ibarət 1 qutuda qablaşdırılır.
11.17. H
ər bir nominal üçün fərdi qablaşdırma formaları metal pulların texniki
göst
əricilərindən asılı olaraq, Milli Bank tərəfindən müəyyənləşdirilir.
12. Qiym
ə
tlil
ərin inkassasiyasının təşkili
12.1. Qiym
ətlilərin inkassasiyasını həyata keçirmək üçün kredit təşkilatları tərəfindən
inkassasiya xidm
əti yaradılır.