Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev sentyabrın
Yüklə 252,62 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Tayqa meşələri, yainki elə ondan da böyük səhralıqlar yoxdur, insan hər dəfə başını qaldırıb yan
- Şum qaldırılması davam etdirlir Salam, dağ kəndi
- Xəbərlər şöbəsi Qış aylarında yerli meyvə-tərəvəz məhsulları bol olacaq
3 Bu kənd haqqında nə qədər ora- bura əl atdımsa, əməlli-başlı elmi, yaxud qeyri-elmi məlumat tapa bil- mədim. Sovet dövründə hazırlanmış ensiklopediyada Şurud barədə “çox xəsisliklə” bir-iki rəqəm yazılıb, 1986-cı ilin məlumatıdır. Yazılan da ondan ibarətdir ki, Culfa rayonunun kəndidir, rayon mərkəzindən 36 ki- lometr aralıda dağətəyi zonada yer- ləşir, 116 nəfər əhalisi var, kənddə məktəb, klub mövcuddur, vəssalam. Rəqəmlərə inandım, amma nə əcəb ensiklopediya müəllifləri o vədə di- varları uçhauçda olan, palçıqdan hö- rülmüş torpaq binanı məktəb, 5-6 sı- nıq-salxaq stul qoyulmuş və qapısı aylarla açılmayan otağı klub adlan- dırıblar. Yəqin ki, o vaxtkı dönəmin növbəti başaldatmalarından özgə bir şey deyilmiş. “Naxçıvan Ensiklope- diyası”nda yazılanlar daha dəqiqdir. Burada Şurudun Culfadan 36 kilometr yox, 23 kilometr şimalda yerləşdiyi, əhalisinin isə 163 nəfər olduğu gös- tərilir. Kənddə klub, orta məktəb, hə- kim ambulatoriyası, habelə 2 kitabxana vardır. Bu yazılanlar isə 2000-ci ilin məlumatıdır. Şurud 4 tərəfdən dağlar, təpələrlə əhatə olunub və kəndin hün- dür yerindən baxanda Gəmiqaya apay- dın görünür. Və yadıma düşür ki, Gəmiqayanın o üzündə – Qərbi Azər- baycanda “Şurud” adının həmqafiyəsi kimi səslənən daha iki kəndimiz olub və var: Kurud və Urud. Əlbəttə, belə araşdırmalar tədqiqatçıların işidir. Ona görə də qayıdıram Şurud haq- qında bildiklərimə. Şurud tarixi kənd- dir. Ondan ötrü yox ki, yaranma tarixi neçə-neçə əsrlərin o üzünə gedib çıxır, ona qalsa, Şuruddan da qədim yaşayış məntəqələrimiz az deyil. Bəs onda bu kəndin tarixiliyi nə ilə bağ- lıdır? Qayıdaq bir az əvvələ. Keçmiş imperiya qurulanda hökumət elan elədi ki, torpaq kəndlinindir. Və üs- tündən 5-10 il keçəndən sonra ortaya kolxoz məsələsi çıxdı və kimə nə vaxt, nə qədər torpaq verilmişdisə, əllərindən alıb qatdılar kolxoza. Kənddə kolxoz deyilən oyunbaz- lıqla dolu təsərrüfat formasının adı vardı və bundan da 5-10 nəfər fayda- lanırdı. Ona görə də hələ 1970-ci il- lərdə Şurud kolxozu sovxoza çevrildi və təsərrüfatı Xanağa kəndindəki döv- lət təsərrüfatı ilə birləşdirdilər. Bu birləşməni o vədə belə əsaslandır- mışdılar ki, guya Xanağa ilə Şurud qonşu kəndlərdir. Bir-birinə əl uzatsan, çatasıdır və aralarındakı məsafə də heç 3 kilometr deyil. Halbuki bu iki kəndi bir-birindən 13 kilometrlik bir məsafə ayırırdı. Şurudlu bir arayışı almaq üçün gərək pay-piyada üz tu- taydı Xanağaya. Ona görə pay-piyada deyirəm ki, o vədə şurudlunun avto- maşını hardaydı, olsaydı-olsaydı, bir arıq yabısı, yainki bir ulağı olardı, ya olmazdı. Yazımın bu məqamında qayıdıram bu günümüzə. Kənd adamının söh- bətindən aydın oldu ki, Şurudda heç olmasa, bir nəqliyyat vasitəsi olmayan ailə yoxdur. Onu da bildirdilər ki, hələ bu harasıdır, Arifin, Ələmdarın, Farizin, İlhamın, Elnurun hərəsinin iki maşını var. Oxucuya çatdırdım ki, Şurud tarixi kənddir. Və bu tarixiliyi açıqlamaq elə buradaca yerinə düşərdi. Sovetlər dönəmində şurudluların güzəranı o qədər də ürəkaçan olmayıb. Kollektiv təsərrüfat bu ucqar dağ kəndində özünü doğrultmurdu, di gəl ki, o vaxtkı raykomun, ispolkomun və neçə- neçə belə “kom”ların hünəri çatmırdı, daha yuxarılara çatdırsın ki, balam, bu camaatın dolanışığına bir əncam qılın. Çünki “proletariatın dahi rəh- bəri”nin təbirincə, kəndin kollektiv- ləşməsi kəndlinin yağ-bal içində üz- məsi demək idi. Tale bu yurdun insanlarının üzünə güldü. Ötən əsrin 90-cı illərinin əv- vəllərində ümummilli lider Heydər Əliyev Naxçıvana gəldi. Ulu öndərin ilk təşəbbüslərindən biri də belə tə- sərrüfatların, yəni özünü doğrultmayan kolxozların ləğv edilməsindən ibarət oldu. Bu təşəbbüs ilk dəfə Culfa ra- yonunun Şurud kəndində həyata ke- çirildi. Göstəriş də belə oldu ki, kol- xozun bütün varidatı və torpaqları bərabər surətdə həmin kəndin sakin- lərinə paylansın. Böyük Yaradan şu- rudlulara ürəkləri istəyincə torpaq vermişdi və hesablayıb gördülər ki, uşaqlı-böyüklü adambaşına 2,2 hektar torpaq sahəsi düşür. Torpaq payı bir neçə yerdən bölündü, əsas hissəsi də dəmyə torpaqlar oldu. Amma kənd adamları bu yerlərdən bacarıqla isti- fadə etməyə başladılar; dədə-baba əkinçilik üsullarını işə saldılar, örüşlər, otlaqlar, biçənəklər camaatın karına gəldi, əkinçilik, heyvandarlıq, mal- darlıq, bağçılıq, arıçılıq ilbəil təşəkkül tapmağa başladı. Qapısından quzu mələrtisi gəlməyən şurudluların na- xırları, sürüləri kəndi dövrələyən yol- yamaca, dağ döşlərinə yayıldı. Yaşı 83-ü adlayan Əli kişi ilə söhbət edirəm, Əli Şəkərəliyevlə. Söhbətcil adamdır, üstəlik, hər sözbaşı dediyi bir qoşma, bayatı, bir şeir parçası söhbətinə şi- rinlik qatır. – Oğul-uşağın hamısını yerbəyer eləmişəm, – deyir. – Amma işsiz- gücsüz qala bilmirəm. Kartof, kələm əkirəm, 10 baş qaramalım, 50 baş davarım var, 15 arı ailəsi saxlayıram. Şurud torpağı bərəkətlidir, bu il tondan çox kartofum oldu. Özümə artıqlığınca bəs eləyən meyvə-tərəvəz də onun kimi. Nə bazara, nə dükana, nə də doğmaya, yada ehtiyacım var. Hələ imkanım düşdükcə, mən onlara əl uzadıram. Bilirsən, burda şair nə təhər deyib? Deyib ki: Ucal kamalınla, alın tərinlə, Zirvələr yaransın qoy əməlinlə Xeyirsiz-bəhrəsiz gəzmə dünyada. Söz sözü, söhbət söhbəti gətirir. Əli kişi özündən çox şurudluları tə- rifləyir, “işgüzar, zəhmətkeş adam- lardır”, – deyir. – Hamısını yaxşı ta- nıyıram, bu əlimin içi kimi. Və ovcunu açıb göstərir, əlinin içində qabarlar görürəm. Bunlar kə- rəntinin, belin, orağın qabar izləridir. Dağ kəndinin hər yerində texnika, maşın, traktor kara gəlmir. Şuruda çox yolum düşüb, insan- larını da az-çox tanıyıram, o var ki, bu yerlərin axarlı-baxarlı vədəsi yaz, bir də yayın əvvəlləri olur. Göy dağ, Qara dərə, Qara Nəbi, Məmməd düzü, Yarpaqlı, adlarının çoxunu unutduğum bu yol-yamacların hər qarışı bir cən- nətməkandır, iki göz istəyir ki, tamaşa eləsin.
Əli kişi Şurudu dövrələyən təpələrə, dağlara, yal-yamaclara nisgillə baxır, – hə, qardaş, – deyir: Dağlar marala qaldı, Otu sarala qaldı. Yaşıl tala, göy çəmən, Yenə marala qaldı. – Amma qışdan sonra yenə yaz gələcək, yenə dünya öz gözəllik do- nunu geyəcək, yenə dağların qarı əri- yəcək, dərələri dolduran lilpar sular dağların, təpələrin yan-yörəsinə həyat eşqi bəxş edəcək, yenə bu düz-dü- zəngahlardan bənövşə ətri gələcək, şəfalı otlar dirilik suyu kimi ömrü- müzün üstünə ömür qoyacaq: bunları da mən deyirəm. Şurudlular ələbaxan deyillər. So- ruşdum ki, kənddə dövlətdən yardım alan varmı, məsələn, ünvanlı sosial yardım? Dedilər, Allaha şükür, əli- mizə, ayağımıza nə gəlib, bu boyda torpağımız, örüşümüz, otlağımız ola- ola hökumətdən yardım istəyək? Hələ indiyəcən bir şurudlu nə rayon təş- kilatlarına, nə də respublika təşki- latlarına belə yardımlar üçün müraciət etməyib.
Gün-günorta yerində idi. Kənd məktəbinin direktoru Müşfiq müəl- limin yaşıllığa bürünmüş bağçasında nahar süfrəsi açılmışdı. Stolun üs- tündəki nemətlərə göz gəzdirdim, dü- kan-bazardan alınan bir təam da gözə dəymirdi, hamısı Şurud torpağının yetişdirdiyi məhsullar idi. Müşfiq müəllimin kefi kökdür, niyə də ol- masın. Bu il Şurud məktəbini beş nəfər bitirib, beşi də ali məktəbə daxil olub, ikisi 500-dən yuxarı, ikisi isə 400-dən yuxarı bal toplayıb. Müəl- lim üçün bundan böyük xoşbəxtlik nə ola bilər? Şurudda Mirəli İmaməliyevi kənd ağsaqqalı kimi tanıyırlar, sinni 80-i çoxdan arxada qoyub. Necə deyərlər, bir çətən oğul-uşağı, nəvəsi, nəticəsi var. Amma o böyüklükdə ev-eşikdə, həyət-bağçada ömür-gün yoldaşı ilə yaşayır. Keçən yay yolum Şuruda düşmüşdü, Mirəli kişinin həyətində bir qələbəlik, bir çal-oynasın vardı ki, dedim bəs toy məclisinə düşmüşəm. Sən demə, Mirəli kişinin oğul-qızları, nəvə-nəticələri Bakıdan gəliblər ki, dağ kəndində istirahət eləsinlər. Nədən ki, Şurudun havası, yazın axırları, yayın əvvəllərindəki gülzarlığa bü- rünmüş yal-yastanları, dörd tərəfə çi- tənmiş çiçəkliklər, çəmənliklər dün- yanın mənəm-mənəm deyən kurort- larının arxasını yerə vurar. Təkcə bun- larmı? Mirəli kişinin öz əli ilə əkib ərsəyə gətirdiyi neçə cür meyvə ağac- larından bal daman meyvələr, səhər- səhər sarı inəyin südü, keçi pendiri, qoyun qatığı, evin arxasına düzülən və sayı-hesabı bəlli olmayan arı pə- təklərinin balı, sac lavaşı, daha nə- lər-nələr qonaqları gözləyirdi. Yazımın bu yerində bir məsələyə aydınlıq gətirmək istəyirəm. Çünki oxucu elə düşünməsin ki, şurudlular Şurudu tərk edirlər, xeyr. Əksinə, kəndin sakinlərinin sayı ilbəil artır, amma o da var ki, dağ kəndindən çıxıb dağ kəndinə sığışmayan mütə- xəssislər də az deyil. Kənddə öyrəndim ki, ən azı 50 şurudlu ailəsi Naxçıvan şəhərində, Bakıda, başqa şəhərlərdə yaşayır və ən önəmlisi də budur ki, heç kəs ata-baba yurdunu unutmur. Eyni zamanda gənc ailələrin də sayı ilbəil artır və hazırda Şurudda 27 ailə, 46 təsərrüfat var. Əhalisinin də sayı 190 nəfəri ötüb. Bəli, yazdıqlarımı ensiklopediya məlumatları da təsdiq- ləyir. 1986-cı ildə 116 nəfər, 2000-ci ildə 163 nəfər, 2013-cü ildə 190 nəfər. Hələ Şuruddan kənarda yaşayan şu- rudluları bura qatmıram. Kənddə adambaşına 2,2 hektar torpaq düşməsinə baxmayaraq, su- varılan torpaq, demək olar ki, yoxdur; su həyətlərə uzanan rezin borularla qayda-qanunla, növbə ilə verilir, verilir ki, o qədər də böyük olmayan həyətlərin ağac-budağı, ailə ehtiyac- larını ödəyəcək tərəvəz, göyərti ləkləri qurumasın. Amma haqqına demək lazımdır ki, həyət-bağçaların yaşıllı- ğına söz ola bilməz. Kəndin icra nü- mayəndəsi Cəbrayıl Nuriyevin hə- yətindəki tut ağacının kölgəsinə qo- yulmuş kətillərdə Hüseyn müəllim oturub, 83-84 yaşlı Əli kişi oturub, Əli Orucov və başqaları da oturub, söhbət yenə işdən-gücdən gedir, lap çox da su məsələsindən, telefon xid- məti məsələsindən. Deyirlər ki, kənd- də hamının evində telefon var, bir- birləri ilə rahat danışırlar. Amma kənddən kənar biri ilə danışanda gərək biri danışıb qurtara, sonra o birinə imkan yarana. Şurudda bir neçə kəhriz var: Şah Abbas kəhrizi, Kənd kəhrizi, Yarpaqlı kəhrizi. De- diklərinə görə, əsasən, Şah Abbas kəhrizinin suyundan istifadə edirlər, o biri kəhrizlərin təmirə ehtiyacı var. Fikirləşdim ki, muxtar respublikada ən müasir rabitə xidməti və ən güclü suvarma sistemi mövcuddur. Azər- baycandakı yeganə Kəhrizlər İdarəsi də Naxçıvandadır. Bütün kəhrizlər də bu idarənin nəzarətindədir, təmir edirlər, qaydaya salırlar, suyunun yo- lun-yolağasın açırlar… Yəqin ki, ya- xın zamanlarda Şuruddakı kəhrizlər də bərpa olunacaq. Yarpaqlı kəhrizi dedim, Yarpaqlı yadıma düşdü. Kənddən bir neçə ki- lometr aralıda olan Yarpaqlıda o qədər də ağac-budaq gözə dəymir və şu- rudluların dədə-babaları dağ dolay- larının o üzündəki bu geniş düz-dü- zəngaha nə əcəb bu adı qoyublar? Keçənilki yazın axırlarında Yarpaqlıya getdim. İlahi, bir gözəllik, gələnləri valeh edən cənnətməkan bir guşə, nağıllarda deyildiyi kimi, gül gülü, bülbül bülbülü çağırır. Təbiətin bu gözəlliyinə bir insan saflığı da qarış- mışdı: bu gözəlliyin dörd yanına yüz- lərlə, bəlkə, daha çox arı pətəkləri düzülmüşdü – nə bir gözləyəni vardı, nə bir qoruqçusu, nə bir keşikçisi. Soruşdum ki, bunların bir sahibi, yiyəsi var, ya yox? Şurudlu yol yoldaşım cavab qay- tardı ki, bu qədər var-dövlətin yiyəsi, sahibi olmazmı? Amma kimsə kim- sənin malına əl uzatmaz. Çünki dün- yanın yeganə canlısıdır ki, arı halallıq sevir, haram əl dəydisə, hər şey fani olub gedir. Naxçıvan şəhərinə Günəş səhər ertə Haça dağın ortasından boylanır, Şurudda isə Haça dağın arxasında batır. Dünyanın bir möcüzəsi də bu deyilmi? Və Əlahəzrət Günəş Haça dağın o üzünə tərəf səmt alanda mən də yazı-pozu ləvazimatımı götürüb bir parça qismət kəsdiyim, suyundan içdiyim, söz-söhbətlərindən bu yazımı ərsəyə gətirəcəyim insanlarla sağol- laşıram. “Salamat qalın!” deyirəm, Göy dağ, Qara dərə, Nəbi yurdu, Məmməd düzü, suyu bal dadan Şah Abbas kəhrizi, bir ağacı, yarpağı ol- mayan, cənnətməkan Yarpaqlı düz- düzəngahı, salamat qal, Şuruddan gö- rünən Peyğəmbər yadigarı Gəmiqaya, o üzdəki doğma torpaqlarımız Kurud, Urud, salamat qal, tanıdığım, tanı- madığım insanlar! Sizə “əlvida” de- mirəm, “salamat qalın, salamat qalın” deyirəm, sabah təzədən sizə salam vermək üçün. Və bilin ki, muxtar res- publika rəhbərinin diqqət və qayğısı bütün kəndlərimizin üstündədir; o cümlədən Şurudun da. Bir də arxayın olun ki, çiyninizdə qüdrətli bir əl, ar- xanızda hər an sizin qayğınızı çəkən bir qüvvə durur – bu, Azərbaycan dövlətidir, sənin, mənim – hamımızın dövləti.
Cari ilin taxıl tədarükü mövsümünü uğurla başa çatdıran muxtar respubli- kanın torpaq mülkiyyətçi- ləri, sahibkar və fermerlər havaların əlverişli keçmə- sindən səmərəli istifadə et- məyə səy göstərirlər. Onlar 2014-cü ilin bol məhsulu- nun əsasını qoymaq üçün şum qaldırılmasını sürətlə davam etdirirlər. Bunun üçün əvvəlcədən görülən hazırlıq tədbirləri bəhrələ- rini verir. Yanacaq tədarü- kü, texnika üçün zəruri eh- tiyat hissələrinin əldə olun- ması diqqət mərkəzində saxlanıldığından şum qal- dırılmasında ciddi problem- lərlə üzləşilmir. Naxçıvan Muxtar Respublikası Kənd Təsərrüfatı Nazirliyindən al- dığımız operativ məlumata görə, muxtar respublikada sentyabr ayının 23-dək 7 min 680 hektar sahədə şum qaldırılıb. Şum qaldırılma- sında keyfiyyət amilinə ciddi diqqət yetirilir. Çünki məh- suldarlığın artırılmasında keyfiyyətli şum xüsusi əhə- miyyətə malikdir. Babək rayonunun taxıl- çıları 2840 hektar sahəni əkinəyararlı vəziyyətə gəti- riblər. Şum qaldırılmasında babəklilərdən sonra şərur- lular irəlidə gedir. Bu böl- gədə 1695 hektar sahə şum- lanıb. Kəngərli rayonunda isə hələlik 1200 hektar sa- hədə şum qaldırılması başa çatdırılıb. Culfalılar 805 hek- tar sahədə şum qaldırılma- sını yekunlaşdırıblar. Ordu- bad rayonunda 407, Şah- buzda 358, Sədərək rayo- nunda 240, Naxçıvan şəhə- rində isə 135 hektar sahə şumlanıb. Şum qaldırılması sürətlə davam etdirilir. Şum qaldırılması davam etdirlir Salam, dağ kəndi Muxtar respublikamızda həyata keçirilən iqtisadi in- kişaf strategiyasının mühüm bir istiqaməti də əhalinin ilin bütün fəsillərində yük- səkkeyfiyyətli ərzaq məh- sullarına olan tələbatının ödənilməsidir. Bu məqsədlə idxaldan asılılığın tədricən azaldılaraq aradan qaldırıl- ması üçün geniş soyuducu anbar və istixana kompleks- ləri yaradılmaq da, onların gücündən istifa də olunmaq- dadır. Naxçıvan Mux tar Res- publikası İqtisadi İnkişaf Nazirliyindən bu barədə re- daksiyamıza daxil olan son məlumatda bu ilin 1 iyul tarixindən 23 sentyabradək muxtar respublikada fəa- liyyət göstərən soyuducu anbarlara tədarük edilən meyvə-tərəvəzin həcminin 650 tona çatdığı bildirilir. Builki payızda yetişdirilmiş bol məhsulun anbarlara tə- darükü qarşıdakı qış fəslində muxtar respublika əhalisinin keyfiyyətli yerli məhsullarla təmin olunacağından xəbər verir. Xatırladaq ki, hazırda muxtar respublikada ümumi tutumu 11 min 770 ton olan 14 soyuducu anbar fəaliyyət göstərir.
Yüklə 252,62 Kb. Dostları ilə paylaş:
|