Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin
DÜNYA ƏDƏBİYYATI KLASSİKLƏRİ
Yüklə 6,98 Mb. Pdf görüntüsü
|
Uilyam Şclıspir DÜNYA ƏDƏBİYYATI KLASSİKLƏRİ Ehtiram, məhəbbət, mehriban dostlar Mənim taleyimə yazılmayıbdır. Mənim haqqım yoxdur görüm onlan. Bunun əvəzində qismətdi mənə: ürəklərdə coşan sonsuz lənətlər, Dodaqlarda gəzən acı yalanlar. Cürətim çatmaz ki, inkar eyləyim, Dözməyə məcburdur yazıq ürəyim. Ey Seyton! Seyton daxil olur. Se yt o n. Hökmdar, əmriniz nədir? M a q b e t. Təzə nə xəbər var? Se yt o n. O xidmətçinin Bütün dedikləri təsdiq olundu. M a qb e t . Ətim sümüyümdən aynlanadək İnamla, inadla vuruşum gərək. Gətir silahımı! Se yt o n. Hələ səbir edin.
Gərək silahlanım. Atlı çox göndər, Hər yerə, hər yana göz gəzdirsinlər. Xalqı vahiməyə salanları sən Yerindəcə asdır. Ver silahımı!
Xəstənin əhvalı necədir, həkim? H ə kim . Elə xəstə deyil, böyük hökmdar. Ancaq müdhiş, qorxunc qarabasmalar Onun dincliyini əlindən alır. M a qb e t . Onu xilas eylə bu işgəncədən. Yoxmu bir əlacın xəstə ruhlara? Yaddaşda kök atmış ağır dərdləri, Beyinə həkk olmuş fəlakətləri Qopanb çıxartmaq gəlmir əlindən?
downloaded from KitabYurdu.org ürəyə daima əziyyət verən Sinəyə tıxanmış məşum ağnnı Huşalan, ruhaçan məlhəmlərinlə Yuyub təmizləyə bilmirsən məgər?
H ə kim . Belə xəstəliyə mübtəla olan Çarə qılmalıdır özü-özünə. M a qb e t . Onda həblərini köpəklərə at, Mənə lazım deyil həblərin sənin. (Seytona) Gətir sipərimi, ver qılıncımı. Seyton, atlıları yola saldınmı?
Qaçır, bir-bir qaçır tanlanm məndən. (Seytona) Tez ol, cənab, tez ol. ( Həkimə ) Əgər ölkənin Dərdini öyrənib sağalda bilsən, Əvvəlki halına qaytarsan onu, İnan, səni elə təriflərəm ki, Göylərdən od saçar, ildırım çaxar, Göylər də əks edər təriflərimi.
Çıxar sipərimi, deyirəm sənə. (Həkimə) De, hansı ot kökü, bitki yarpağı, De, hansı məlhəm - həb ingilisləri Silib təmizləyər vətənimizdən? Onların haqqında eşidibsənmi? H ə kim . Bəli, eşitmişəm, böyük hökmdar. Sizin belə ciddi hazırlığınız Bizə məlum edir ingilislərin Yenə yurdumuza soxulmasını. M a qb e t (Seytona). Gətir sipərimi arxamca mənim. Dunsinan dağına Birnam meşəsi
downloaded from KitabYurdu.org Uilyam Şokspir DÜNYA ƏDƏBİYYATI KLASSİKLƏRİ Necə ki qalxmayıb, sarsılmaz ruhum, Qılıncdan, zəhərdən yoxdur bir qorxum.
H ə k i m (kənara). Burdan sağ qurtarsam, heç vaxt ölmərəm, Dünyanı versələr, bura gəlmərəm. Gedirlər.
Dunsinan yaxınlığında bir yer. Qarşı tərəfdə meşə görünür. Malkolm, qoca Sivard, onun oğlu gənc Sivard, Makduf, Mentes, Ketnes, Anqus, Lenoks və Ross daxil olurlar. Onların arxasınca əsgərlər əldə bayraqlar baraban səsləri altında hərbi yerişlə gəlirlər. M a lko lm . Dostlar, ümidvaram, bu günlərdə biz Rahat qalacağıq evlərimizdə. M e nt e s. Buna qəlbimizdə bir şübhə yoxdur. Qo ca Siv a rd. Bu hansı meşədir? M e nt e s. Bimam meşəsi. M a lko lm . Hər əsgər özünə bir budaq kəssin, Önündə irəli aparsın onu. Yaşıl budaqlann çətri altında Gizlədib sayını qoşunumuzun, Aldada bilərik düşmənimizi. Ə sg ə r. Əmriniz yerinə yetəcək dərhal. Qo ca Siv a rd. Belə deyirlər ki, qanlı müstəbid Hələ də inanır öz qüvvəsinə. Çəkilib Dunsinan qalasına o, Sakit bir ürəklə güman edir ki, Davam gətirəcək mühasirəyə. 762 downloaded from KitabYurdu.org M a lko lm . Bu qala sonuncu ümidgahıdır. Bir fürsət düşdümü, imkan oldumu Böyük də, kiçik də qaçır qaladan. Məcburən qalada qalanların da Cİrəyi uzaqdır o müstəbiddən. M a kdu f. Gərək fikrimizin doğruluğunu Hadisələr özü təsdiq eyləsin. Gəlin, biz cəbhədə məharət ilə Göstərək öz hərbi sənətimizi. Qoca S iv a r d. Artıq vədə yetir, vaxt yaxınlaşır, Gərək aydın görək: həyat çaxnaşır. Bilək: hansı yolla biz getməliyik, Deyək: nəyimiz var, nə etməliyik. Sözlər boş ümidlər vəd edir bizə, Bir inam gətirmir ürəyimizə. Qılınc zərbəsinin hökmü gerçəkdir, Bu döyüş hər şeyi həll edəcəkdir.
M a qb e t . Qala bürclərindən bayraqlar asın. “Gəlirlər, gəlirlər!” bağırtılan Yenə eşidilir hər bir tərəfdən. Möhkəm qəsrimizin müdafiəsi Zəif hücumlara rişxənd edəcək. Qala divarları önündə onlar 763 downloaded from KitabYurdu.org Uilyaıtı Şekspir DÜNYA ƏDƏBİYYATI KLASSİKLƏRİ Aclıqdan, taundan məhv olacaqlar. Dönük tanlarımız - qaçqınlarımız Onlara köməklik göstərməsəydi, Onları mən özüm qarşılayardım, Evlərinə qədər yola salardım. (Səhnə arxasından qadın çığırtılan gəlir.) Bu nə hay-haraydır? Se yt o n. Böyük hökmdar, Qadınlar ağlayıb fəryad edirlər.
M a qb e t . Gedir. Artıq unutmuşam qorxu hissini. Bir zaman vardı ki, zülmət gecədə Adicə bir səsdən donurdu qanım. Müdhiş, vahiməli əfsanələrdən Başımda tüklərim dururdu biz-biz. Doymuşam, bıqmışam qorxudan daha. Ən məşum, ən mənfur dəhşətlər indi Doğmadır qansaçan fikirlərimə. Heç nə, heç nə məni qorxuda bilməz. Seyton qayıdır. Nəydi o qışqırıq? Se yt o n. Öldü kraliça. M a qb e t . O bir az sonra da ölə bilərdi, Bu ağır xəbəri dinləmək üçün Onda vaxt olardı, imkan olardı. Sabah, sabah, sabah... ah, bu sabahlar Kiçik addımlarla hey gündən-günə Sürünür, can atır bəxt kitabının Sonuncu, kədərli səhifəsinə. Bizim keçmişimiz - dünənlərimiz, Deməli, daima biz axmaqların Məzar yollarını işıqlandırıb. Yan qurtar, ey ömrüm - ey şam qalığı!
downloaded from KitabYurdu.org Həyat nədir axı? Gəzəri kölgə, Səhnədə sürəkli hay-küy qoparan, Tez də unudulan, can evi viran, Biçarə, zavallı bir aktyordur. Həyat sarsaqların acı dilində Cəfəng söz yığını, boş bir nağıldır. Qasid daxil olur. Gəlmisən dilini işə salmağa, Tez ol, başla görək! Qa s id . ülu hökmdar, İstəyirəm deyim gördüklərimi, Ancaq bilmirəm ki, necə deyim mən. M a qb e t . Yaxşı, tez ol, danış! Qa s id . Dağın başında Keşikdə durmuşdum mən ayıq-sayıq. Bimam meşəsinə tərəf baxırdım. Mənə elə gəldi, meşə qəflətən Tərpəndi yerindən. Maq b et. Rəzil yalançı! Qa s id . Əgər yalan desəm bircə kəlməni, Qəzəbiniz mənə qoy qənim olsun, üç mil məsafədən siz özünüz də Görə bilərsiniz. Gedəyin, baxın. Mən gördüm, yeridi Bimam meşəsi. M a qb e t . Əgər yalan desən, bil, diri-diri Aclıqdan quruyub qaxac olunca Səni ilk ağacdan asdıracağam. Əgər doğru desən, yoxdur bir sözüm, Onda ilk ağacdan sən asdır məni. Polad qətiyyətim qırılır artıq. İblisin eyhamlı, ikimənalı, Həqiqətə bənzər yalan sözləri Şübhələr oyadır qəlbimdə indi.
downloaded from KitabYurdu.org Uilyam Şckspir DÜNYA ƏDƏBİYYATI KLASSİKLƏRİ “Dunsinan dağına Birnam meşəsi Necə ki gəlməyib, qorxma heç nədən”. Dunsinan dağına gəlir o meşə. Tez silah başına, çıxaq qaladan! Qasidin sözləri doğrusa hərgah, Yollar bağlanıbdır, yoxdur bir pənah. Yorulub bezmişəm ömürdən, düzü. Nə həyat olaydı, nə də yer üzü! Həyəcan zəngini çalın! Of, dəhşət! Başla, ey qasırğa! Qəl, ey fəlakət! Ölümlə üz-üzə gələcəyəm mən, Əlimdə silahım öləcəyəm mən.
Dunsinan. Qəsrin önündə bir düzənlik. Malkolm, qoca Sivard, Makduf və başqaları əllərində bayraq baraban səsləri altında daxil olurlar. Onların arxasınca qoşun gəlir. Əsgərlərin elində ağac budaqları vardır. M a lko lm . Çatmışıq qalanın yaxınlığına. Atın bir tərəfə budaqları siz, Düşmənin gözünə açıq görünün.
Siz, mənim hörmətli, istəkli əmim, Nəcib, alicənab, mərd oğlunuzla Birinci alaya başçılıq edin. Qəhrəman Makdufla birlikdə mən də, Əzəldən qərara aldığımıztək, Qalan əsgərlərə rəhbərlik edək. Qo ca Siv a rd. Sizə uğur olsun, sizə yaxşı yol. Bu axşam cəlladla dursaq üz-üzə, Ya ləkə güləcək, ya şərəf bizə.
downloaded from KitabYurdu.org M a kdu f. Çalın şeypurları, qoy dilə gəlsin, Ölüm carçısının səsi yüksəlsin.
M a qb e t . Onlar hər tərəfdən kəsiblər yolu, Qaçmaq mümkün deyil indi heç yana. Köpəklər içinə düşmüş ayıtək Məcburam onlarla vuruşmağa mən. Kimdir o - qadından doğulmayan kəs? Bir onun zəhmindən ürəyim gülməzi Gənc Sivard gəlir. Gə n c Siv a rd. Sənin adın nədir? M a qb e t . Adımı bilsən, Qorxudan dizlərin titrəyər sənin. Gə n c Siv a rd. Yox, yox, cəhənnəmdə olan adlardan Dəhşətli olsa da, müdhiş olsa da, Yenə rəngim qaçmaz. M a qb e t . Adım Maqbetdir. Gə n c Siv a rd. Mənim bundan artıq nifrət etdiyim Bir adı şeytan da deyə bilməzdi. M a qb e t . Həm nifrət etdiyin, həm də qorxduğun. Gə n c Siv a rd. Sən yalan deyirsən, mənfur müstəbid. Yalan dediyini elə bu saat Sübut edəcəyəm öz qılıncımla.
downloaded from KitabYurdu.org Uilyam Şekspir DÜNYA ƏDƏBİYYATI KLASSİKLƏRİ Vuruşurlar. Gənc Sivard yaralanıb ölür. M a q b e t. Səni qadın doğub, südəmər uşaq. Qadından doğulan igidsə hərçənd, Qılıncı gülüncdür, qalxanı rişxənd.
M a kdu f. Döyüş gurultusu gəlir bu yandan.
Ey cəllad, bəri çıx, göstər üzünü. Səni başqa adam öldürsə hərgah, O vaxt arvadımın, uşaqlarımın Ruhu mənə dinclik verməyəcəkdir. Bir qarın çörəkçin öz əllərini Satan əsgərlərin - o bədbəxtlərin Cİstünə mən qılınc çəkə bilmərəm. Maqbet, ya bu iti almaz qılıncı Sənin ürəyinə saplayacağam, Ya da ağzıkəsməz, küt bıçaq kimi, Qaytarıb qınına qoyacam onu. Yəqin, sən ordasan, mütləq ordasan. Bu böyük gurultu təsdiq edir ki, Döyüşən ən böyük bir sərkərdədir. Tale, səndən yalnız budur istəyim: Sən məni onunla üz-üzə gətir.
Qo ca Siv a rd. Bu tərəfdən gəlin, mehriban prins. Saray təslim oldu müharibəsiz. Düşmənlər vuruşur ikitərəfli: Həm bizimlə birgə, həm bizə qarşı. Mərdliklə döyüşür qeyrətli tanlar.
downloaded from KitabYurdu.org
Bir azdan çarpışma sona yetəcək. Bu hərbdə qələbə sizindir artıq. M a lko lm . Zəif düşmənlərlə qarşılaşmışıq, Onlann zərbəsi təhlükəsizdir. Qoca S iv a r d. Buyurun, saraya giriniz, prins. Döyüş sədaları altında gedirlər. SƏKKİZİNCİ SƏHNƏ Düzənliyin başqa bir tərəfi. Maqbet daxil olur. M a qb e t . Hələ qarşımdadır canlı adamlar. Onlan öldürmək əvəzinə mən, Nə üçün ağılsız romalı kimi, Sancım öz köksümə öz qılıncımı? Makduf gəlir. M a kdu f. Cəhənnəm köpəyi, qayıt geriyə! M a qb e t . Səndən çəkinirdim mən hamıdan çox, Fəqət indi çəkil, geriyə çəkil! Çünki ruhum sənin əzizlərinin Qanına batıbdır kifayət qədər. M a kdu f. Sözüm qılıncımdır, başqa sözüm yox. Sənin qana batmış alçaqlığını Dil danışa bilməz, dil deyə bilməz. M a qb e t . Vuruşurlar. Boş yerə əlləşib, özünü yorma. İti qılıncını endirib yalnız
downloaded from KitabYurdu.org Uilyam Şekspir DÜNYA ƏDƏBİYYATI KLASSİKLƏRİ Havanın köksünü yara bilərsən. Adi sipərlərə vur qılıncını, Mənim sipərimi deşə bilməzsən. Varlığım, həyatım tilsimlənibdir. Qadından doğulan bir insan oğlu Mənə heç bir vədə xətər yetirməz. M a kdu f. Sən gəl bu tilsimdən ümidini kəs. Bütün ömrün boyu nökər olduğun Öz ağan iblisdən soruş, xəbər al, O sənə danışsın bu həqiqəti: Makduf anasından doğulmayıbdır. Onun anasının qarnını yarıb, Onu çıxarıblar vaxtından qabaq. M a q b e t. Bu sözləri deyən dilin qurusun! - Sarsıtdı sarsılmaz mətanətimi. Daha inanmaram şeytanlara mən. Riyalar, hiylələr, müəmmalarla Bizi aldadırlar onlar hər zaman. Əvvəl şirin-şirin vəd edib bizə, Sonra da qırırlar ümidimizi. Səninlə döyüşə girmərəm heç vaxt. M a kdu f. İndi ki belədir, təslim ol, qorxaq! Yeganə, müstəsna bir yırtıcıtək Səni biz salarıq dəmir qəfəsə. Boynundan bir yekə lövhə asarıq, Lövhənin üstünə belə yazarıq: “Dünyanın ən zalım, qanlı hakimi”. Ellər sənə baxar tamaşa kimi. M a q b e t. Necə, təslim olum, mən təslim olum?! Düşüm Malkolmun ayaqlarına, Onun qarşısında torpağı öpüm?! Qara camaatın istehzasına Bütün ömrüm boyu hədəf olum, hə?
downloaded from KitabYurdu.org Yox, əsla, yox, əsla! Bu mümkün deyil. Bu bir həqiqətdir: Birnam meşəsi Dunsinan dağına yaxınlaşıbdır. Doğrudur, qadından doğulmayan sən Qarşımda durursan mərdi-mərdanə. Buna baxmayaraq, sonuncu dəfə Bəxtimi sınamaq istəyirəm mən. Çəkirəm köksümə öz qılıncımı. Vur, Makduf, qılıncdan alov yüksəlsin, İlk dəfə “dur” deyən lənətə gəlsin!
M a lko lm . Bütün dostlarımız, əzizlərimiz, Kaş ki, sağ-salamat qayıdaydılar! Qo ca Siv a rd. Döyüşdə bəzisi qurban gedəcək. Buna baxmayaraq, mən görürəm ki, tlcuz başa gəldi bu böyük zəfər. M a lko lm . Həm Makduf, həm də ki oğlunuz yoxdur. R o s s. Oğlunuz ödədi əsgər borcunu: Yetkinlik yaşına qədəm qoyanda O təsdiq eylədi igidliyini. Amansız vuruşda hərb meydanında Öldü kişi kimi. 771 downloaded from KitabYurdu.org Uilyam Şckspir DÜNYA ƏDƏBİYYATI KLASSİKLƏRİ Siv a r d. Necə, o ölüb? Bəli, apardılar onu meydandan. Hərgah oğlunuzun ləyaqətinə Layiq ola bilən yas saxlasanız, Onda dərdinizin axırı olmaz. Siv a r d. O öz köksündənmi yaralanmışdı? Bəli, düz köksündən. Siv a r d. Bir şəhid kimi, Allah hifz eləsin cənnətdə onu. Yüz oğlum olsaydı, onlara heç vaxt Bundan gözəl ölüm arzulamazdım. Deməli, çaldılar ölüm zəngini. M a lko lm . Ağırdır daha çox itkisi onun, Bu sonsuz kədərlə mən yanım gərək. Qo ca Siv a rd. Yetər, kifayətdir. Deyirlər belə: Həyatdan ayrılıb ləyaqət ilə. Şərəflə ödəyib o öz borcunu. Allah rəhmət etsin!.. Bir ora baxın! Yeni bir xoş xəbər, fərəhli xəbər!..
M a kdu f. Yaşayın, hökmdar, əziz Malkolm! Bir baxın, bir görün, qanlı cəlladın Mənfur, iyrənc başı harda dayanıb? Vətən xilas oldu, xalq azad oldu. Sizin səltənətin incilərini Sizin başınızda cəm görürəm mən. Onların qəlbinin dərinliyində Dil açan arzunu mən öz arzumla Birlikdə deyirəm sizə ucadan: Yaşasın Şotlandiya hökmdarı!
downloaded from KitabYurdu.org H a m ı. Yaşasın Şotlandiya hökmdarı! Baraban səsləri. M a lko lm . Çox vaxt itirmərik təşəkkür üçün. Sevgisinə görə, işinə görə Hamı tezcə alar öz qiymətini. Heç kimin önündə borclu qalmarıq. Mənim qohumlarım, mənim tanlarım, Qraflıq verirəm sizə bu gündən. Bu şərəfli adı Şotlandiyada Birinci olaraq siz alırsınız. Təcili, tələsik görəcəyimiz Bir çox məsələlər durur qarşıda. Qanlı müstəbidin qansız torundan Canını qurtarıb xaricə qaçan Dostları vətənə çağırmalıyıq. - Bu ölmüş qəssabın, onun arvadı - O qatil, deyirlər, intihar edib - İfritəsifətli kraliçanın Amansız, vicdansız nökərlərini Arayıb, axtarıb tapmaq gərəkdir. Kərəm sahibinin himayəsində Hər çətin, hər müşkül işlərimizi Vaxtında, yerində görəcəyik biz. Hələlik bununla qurtarır sözüm. Sizə həm birlikdə, həm təklikdə mən Təşəkkür edirəm səmimi qəlbdən. Buyurun, gedəyin birlikdə yenə Skona, tacqoyma mərasiminə.
downloaded from KitabYurdu.org Ullyam Şshspir DÜNYA ƏDƏBİYYATI KLASSİKLƏRİ
downloaded from KitabYurdu.org MÜNDƏRİCAT Dünyanı “lə rz ə y ə g ə tir ə n " dahil ə rd ə n biri ..................... 5 ROMEO və CÜLYETTA .................................... 23 HAMLET ............................................................ 155 OTELLO ............................................................. 313 KRAL LİR .......................................................... 493 MAQBET ........................................................... 657 downloaded from KitabYurdu.org * DÜNYA ƏDƏBİYYATI KLASSİKLƏRİ
downloaded from KitabYurdu.org Yüklə 6,98 Mb. Dostları ilə paylaş:
|