80
Bərzənd istiqa mətində geydirmiĢ kimi Ərdəbildən çıxs ın. La kin Məsləh ən-
Nəhrə
1
çatdıqdan, yaxud iki fə rsəx yol getdikdən sonra pulu müĢayiət edən
səyyahların irə li keç ib Bərzəndə yetənə kimi ka rvanı dayandırsın, sonra ka ravan
salıb pulla birlikdə Ərdəbilə qayıtsın.
Buğa buna əmə l etdi və və karvan yola düĢün əl-Nehrəyə yetiĢdi. Bunu
izləyən Babəkin casusları onu Babəkin, yanına yollayaraq pulun yola salındğını
və əl-Neh rə yetiĢdiyini ö z gözləri ilə gördüklə rin i ona xəbər verd ilər. La kin,
əslində Buğa pul ilə birlikdə Ərdəbilə qayıtmıĢdı.
Babək və yanındakıla r Heys əmi qalasına
2
ya xınlaĢıb dayandılar. Onun
üçün kürsü qoyuldu və o, qalanın qarĢısındakı çıxıntı üzərinə oturdu. O,
Heysəmə çaparla mə ktub göndərdi: ― Qalana tərk edib, get, yo xsa mən onu
dağıdacağam‖. Lakin Heysəm imtina etdi və bunun əvəzində onunla döyüĢə
girdi. Qa lada Heys əmlə birlikdə 600 nəfər süvari və 400 piyada var idi, bundan
baĢqa, o, həm də çox möhkəm səngərə malik olduğundan hücuma keçdi. Sonra
Babək öz məslə kdaĢların ın arasında əy ləĢdi və onun qarĢısına Ģ ərab qoyuldu.
DöyüĢdən əvvəl Ģərab içəyi o, adət etmiĢdi.
[Heysərin göndərdiyi] iki nəfər at lı ƏrĢak qalasından bir fə rsəxədə k
aralıda AfĢinə rast gəldi. O, atlıları u zaqdan görən kimi, öz qoĢununun qabaq
dəstəsinin baĢçısına dedi: ―Mən sürətlə çapan iki atlı görürə m. Təbillərinizi
çaldırın və bayraq qaldırıb onlara doğru çapın‖. Onun adamların buna əməl
etdilər. Onlar addımlarını yeyinlətdilər və o dedi: ― Onla rın hər ikisini haraylay ın:
Sizə kö məyə gəlirik‖ . Ada mlar dördnala çaparaq, hələ də otumaqda olan
Babəki ya xa ladılar. O, ehtiyatlı tərpən məyə və sıçrayıb ata min məyə va xt tapa
bilməd i. Onun yanına atçəkənədək və piyadlar qaç ıb onun yanına
yaxınlaĢanadək vuruĢma onu yaxaladı. Babəkin p iayadalarında b ir nəfərdə
salamat qa lmadı lakin onun özü is ə az b ir qüvvə ilə xilas ola bildi və at ını
çaparaq özünün silahdaĢlarından ayrı düĢdüyü Muğana çatdırdı. AfĢin gec əni
burada keçirib, sonra Bərzəndə, ö z düĢərgəsinə qayıtdı.
Babək bir neçə gün Muğanda qalandan sonra Bə zz qalasına ada m
göndərdi. Gecə onun yanına tərkibində piyada olan qoĢun gəldi. O, qoĢunla
birlikdə Muğandan Bəzzə yollandı.
AfĢin Bərzənddə möhkmə lən məyi dava m etdirdi.
Bir neçə gündən sonra onun (Babəkin) ya xınlığ ından-XuĢĢdan Bərzəndə
doğru bir karvan keçirdi. Karvada Əbu-Səidin adamlarından Salih AbkeĢ
(SudaĢıyan) adlı b irisi də vardı. Babəkin ispahbedi karavana hücum edib onu
tutdu və karvandakıları da öldürdü. Salih qaçıb xilas ola bilənlərin içində aradan
çıxd ı, lakin karvanın bütün adamları qılıncdan keçirild i v ə onların əmlakı qarət
1
Məsləh ən-Nəhr və ya Husn ən-Nəhr-Ərdəbil yaxınlığında qala.
2
Karvan hisn ən-Nəhrdən çıxıb Heysəm əl-Qənəvinin qalasına getməli idi.
81
olundu. Bu, AfĢin ordusunu su qıtlığından korluq çəkməyə düçar etdi. Belə ki
AbkeĢdən qəsb olunmuĢ karvan ərzaq aparırdı. Bundan sonra AfĢin Mağara
qornizonunun rəisinə məktub yazb, aclıqdan və susuzluqdan əziyyət çəkən
adamlara ərzaq çatdırmağı və onun yanına tələsməyi mə r etdi. Marağa
qornizonunun rəisi ona böyük karvan göndərdi. Ka rvanda minə qədər ərzaq
daĢıyan yük heyvanı (u zunqulaq və b.) vardı. Karvan mühafizə edən ordu da
onunla birlikdə hərə kət edirdi. La kin, Tərxan, ya xud Azinin baĢçılığ ı alt ında
Babək qoĢununun bir hiss əsi karvanın ü zərinə hücum edərə k orda kıla rın
hamısını və və hər Ģeyi məhf etdi. AfĢin adamları fiziki və mənəvi cəhətdən
düĢkün halda idi. AfĢin əs-Sirvan
1
qarnizonu rə isinə məktub yazıb ona a zuqə
çatdırmağı [əmr etdi]. Buna görə də o, küli miqdarda azuqə göndərərək
[AfĢinin] ada mları bu ildə xilas etdi.
Buğa pul və ərzağ ı AfĢinə çatdırd ı.
221 (835/6)-cı il. Bu ilin hadis ələri
Bu ildə Babəklə Buğa əl-Kəb ir arasında HəĢtadsər ətrafında vuruĢma
baĢ verdi; vuruĢmada Buğa məğlub olub qaçdı və ordusu darmadağın edildi. Bu
ildə AfĢin Babəklə vuruĢdu və onu qaçmağa vadar etdi.
DöyüĢ və onun səbəbləri haqqında hekayət
Deyirlər ki, əvvəlcə xat ırladıldığ ı kimi, Buğa ə l-Kəbir Mö`təsimin A fĢinə
onun qoĢunu, öz xərcəri və bu yaxın larda ona kö mək məqsədilə ilə göndərilən
pulla gə lib ç ıxd ı. A fĢin pulla rı öz döyüĢçülərinə payladı və Novruzdan [Yeni
ildən] sonra hücum ə məliyyatlarına hazırlaĢ mağa baĢladı. O, Buğaya ə mr etdi
ki, qoĢunları ilə HəĢtadsərin arxasına keçib, Məhəmməd ibn Hu meydin
2
xəndəyində dayansın, onu dərinləĢdirib möhkə mləndirsin. Buğa Məhə mməd ibn
Hü meydin xəndəyinə yetiĢincəyə qədər irəliyə doğru tələsdi: Sonra AfĢin Babəki
1
Sipavanı akad. Z.M.Büyadov ġirvanla eyniləĢdirir. (bax: Бунияатов З.Азербаиджан в
VII-IX вв, с.259)
2
Məhəmməd ibn Hümeyd Babəkə qarĢı 827-ci ildə müharibəyə baĢlamıĢ və 2 il müddətində
olan döyüĢlərdə qələbə qazanmasına baxmayaraq, 3 iyun 829-cu ildə HəĢtadsər vuruĢmasında
darmadağın edilmiĢ, 30 min döyüĢçüsü t ələf olmuĢ, özü də öldürülmüĢdür. Moisəy Kağanqatlıya
görə, xürrəmilər qarĢı Məhəmməd ibn Hümeyd 150 min döyüĢçü çıxarmıĢdı.
Dostları ilə paylaş: |