90
öz məmurlarına xüsusi təxsisat versin, əlli prosenti artımı, burası qeyri
müəyyəndir. Biz ancaq məcburuq hökumətə inanaq, dəmir yolları naziri və dəmir
yollarına xidmət edənlər üçün bir cədvəl tərtib vermişdir ki, bu cədvəllər ilə
məmurlar 1500 və 1300 [manat] maaaş alırlar. Fəqət nazirə ixtiyar verilir ki, bu
cədvəli dəyişdirsin. Deməli, bugün on milyon pul buraxılırsa, sabah nazir öz
ixtiyarı ilə on beş milyon verə bilir. Bu isə qanuni-əsasini pozur. Bunları düzəltmək
lazımdır. Bu qanun layihəsin düzəltmək çox çətindir. Bunu hökumət maliyyə və
büdcə komisyasına mart ayında təqdim etmişdir. Gördünüz ki, bir qaç ay yatdı,
sonradan yenə lazım oldu. O vaxt layihə idi. [İndi qəbul] olunaraq tərtib edilərkən
bir çox nəzarətdə ki, məmurların məvacib məsələsi qanun içərisinə idxal
edilməmişdir. Biz, buna bu gün baxarkən o cür məmurların daxil edilmədiyini
nəzərə almalıyıq və bilməli, həqiqətən də yaddan çıxmış və qeyd edilməmiş
məmurlar vardır, gərəkdir layiheyi-qanuniyyəyə yeni maddələr idxal edilsin.
hökumət və nəzarət məmurlarından bir çoxları bu qanundan razı deyillər. Biz, bu
qanunun əleyhinə söz söyləmək məcburiyyətindəyik, çünkü bu qanun bəzi
nəzarətlərin, xüsusən, ədliyyə nəzarətinin məmurlarını razı sala bilməz və hökumət
məmurları bizə müraciətən söyləyirlər ki, filan iş yazılmamış, filan iş yaddan
çıxmış, filan iş böyülə gəldi, filan iş öylə getdi və maliyyə komisyası bu qanun
layihəsinin əleyhinədir. Məsələn, hərbiyyə nəzarətinin nümayəndəsi bu qanunun
əleyhinədir və güman edirəm ki, qeyri nəzarətlər dəxi buna razı olmayacaqlar.
Bizim nöqteyi-nəzərimiz bu qanun layihəsinin əleyhinədir, çünkü burada bir
sistemsizlik var və biz o rəydəyik ki, hər bir nəzarət bu yaxın zamanlarda öz
büdcəsini hazır etsin, biz əhvali-hazirəni nəzərə alaraq, bu qanun layihəsini rədd
etməmək ilə və bilməcburiyyə qəbul etmək ilə bərabər hökumətə təklif edirik ki,
hər bir nəzarət ez büdcəsini tezlik ilə təqdim eyləsin. Əvvəla, büdcə siyasətini
qəbul etsin və büdcə ilə maaş təyin olunsun və 2-cisi məmurlar ərzaq ilə təmin
edilsin. Ola bilsin qanunnamə maddəbəmaddə oxunanda bir para məsələlər
barəsində danışaq, çünkü bir kuryerin məvacibinə 100, ya 150 manat artırmağa biz
razı olmayacağıq.
Rəis - Əliheydər Qarayev.
Qarayev – Türkdə bir məsəl var ki balıq görünüz nə qədər şordur ki, qadın
da, kişi də məmurların məişətinin çətinliyini etiraf edirlər. Təəssüf olsun, mayda
yazılıb artırılması gözlənilən maaş qanun layihəsi sentyabrda burda baxılır.
Acyalavac məmurların bugün halı nəzərə alınar isə 40-50 min Bakı əmələlərinin də
halını nəzərə almalıdır ki, 4 yüz manat ilə güzəran edilməz. Keşiş əfəndi (Gülüş)
dedi ki, baş məmurların maaşı səhətincə halları kiçik məmurlara nisbətən daha da
fənadır. Onların məvacibləri artıq dərəcədə artırılmalıdır. Hökumətdə maaşları baş
məmurlara artıq dərəcə, aşağı məmurlara az dərəcədə artırılmalıdır. Mən deyirəm
ki, İvan Petroviç və Məmməd Vəli oğlu hər ikisi insandırlar, onun da, bunun da
91
arvadı, uşağı vardır. Əgər aşağı sinifdən bir məmur gündə 2 girvənkə çörək alırsa
12 manat, yarım girvənkə ət 9 manat, bir çetver soğan 4 manat, kömür 2 manat,
qənd 10 manat, çay və qeyrə, deməli bir nəfərə gündə azı 50 manat lazımdır ki,
güzəran keçirsin. Bir məmura ayda 1500 manat çatmaz. Məndən sonra çıxan natiq
yəqin deyəcək ki, qosudarstvenni toçka zreniyə ilə qəbul etmək olmaz. Biz
hökuməti tənqid edəndə deyirik ki, ticarət, sənaət və ərzaq nəzarətində anarxiya
var, martda biz məvacib artıranda xəyal edirdik ki, məmurların cibində heç
olmazsa 2 qəpik nəqdləri qalacaq, imdi görürük ki, gənə onların bir qəpikləri də
yoxdur. Deyə bilərik ki, bu artırılma ilə şad olsun, spekulyantlar şad olmasın,
əmələ sinfi bir də burada dedilər ki, bir məmur 2 yerdə qulluq edə bilməz. Lakin
müəllim bir qulluğu edə biləcəklər, onda məmurlar insanlıqdan kənar olur. Bir
məmur 12-14 saat işlər isə, əlbəttə insanlıqdan xaricdir. Bəs nə etməli, imdi
sentyabr ayında çörəyin girvənkəsi 5 manatdır, sonra 15 manatdır deyəcək, bu
pullar ki, biz çap edib buraxırıq, axırda öylə olacaq ki, Firəngistan inqilabında
Parisdə bir girvənkə çörək üçün bir araba kağız pul aparılan kimi biz də elə
etməliyik və olacağıq. Bunlara da ciddi tədbir lazımdır. Bizim ərzaq nəzarəti isə
möhtəkirlərə kömək edir, 12 manata soğan olarmı? 30-35 manata qənd olarmı? 7-8
manata üzüm olarmı?
İkincisi, bizə deyirlər ki, donluqları artırsaq 170-180 milyon xərc artıq
olar. Əfəndilər! Bu saat idarələrdə çox artıq məmurlar vardır. heç ola bilərmi ki, bir
məclisdə 2 sədr olsun? Bu olan şeydirmi? Bu artıq xərcdir, cəmaətə zərərdir. Bu
artıq məmurları çıxarmaq lazımdır. Bu heç qanunda, heç dövlətdə görülməyib,
ancaq Azərbaycanda görünür. Bir də müəllimləri ayırırlar. Əfəndilər, müəllim,
müəllimdir, ikisi də dərs verir, ikisi də zəhmət çəkir, onları zəhmətdən ayırmaq
ədalətsizlikdir. Bir də deyilər ki, polis məmurlarının maaşları artırılsın, çünkü onda
rüşvət almaq olmaz. Amma bu doğru deyildir. Bu rüşvətxorluq üsuli-idarədəndir.
Nə qədər ki, bu üsuli-idarə var, rüşvət və zülm dəvam edəcəkdir. Nikolay
məmurları rüşvət ilə tərbiyə tapmışdır. O, rüşvət almaya bilməz. Rüşvətxorluğu
yıxmaq istəyirsinizsə bu üsuli-idarəni dağıtmalıyıq. Bir də gərək maaşlar bərabər
artırılsın, təmaminə. Mən İvan o Əlidir, Məmməddir, olmaz.
Rəis – Təklif var ki, vaxt gec olduğundan müzakirə bitib dalı gələn iclasa
qalsın. Vaxt üçün yarısıdır- Fəqət məsələ təcili olduğundan laməhalə birinci qiraəti
bu gün qurtara idik. (səslər: doğrudur).Malxazov.
Malxazov - Rusca.
Rəis - Abdulla bəy Əfəndizadə.
Abdulla bəy - Möhtərəm əfəndilər! Bu layihə xüsusunda sabiq natiqlər
danışdılar, nöqsanını mümkün qədər göstərdilər. Bu qaidə ilə iş getməsindən naşi
böyük nöqsanlar içində olduğunu söylədilər. Lakin layihənin yaxşı tərəfi də vardır
ki, ümum üçün sistem düzəldilibdir. Doğrudur, bu sistemin də ola bilər nöqsanları