96
bu maaşı iyulun birisindən artırmasını qəbul edibdir. Bir də məmurlara gəlincə
sözləri ancaq bu olur ki, hansı vaxtdan artırırsınız artırın, lakin bizə veriniz. Mon
xahiş edirəm ki, bu qanunu təcili surətdə qəbul edəsiniz. Bir də sudyalar barəsində
sual etdilər. O barədə deyə bilərəm ki, o sudyalar ki, qəzalarda olurdu, onların
məvacibi 1400, 1500 idi. İndisə onlar üç min beş yüz alacaqlar və bir də Əhməd
buyurdu, üzr istəyirəm, unutmuşam Parlamana ərz edim ki, məmurlara verilən əlli
faiz təxsisatı maliyyə-büdcə komisyonu qəbul etməmişdir və bir də əgər qaş
qayıran yerdə göz çıxarmamışsızsa, onda Əhməd bəy, komisyonda siz də iştirak
edirsiniz.
Əhməd bəy (yerindən) - Hökumət çıxarmışdır.
Əbdüləli bəy - Bir para məmurlar həqiqətən də unudulub, çünkü
komisyonda ancaq üç nazirin nümayəndəsi var idi. Dünənki günəcən nə qədər ki,
siyahı gəlibdir, biz qanuna əlavə etmişik. Qarayev həzrətlərinin dediyi kimi
maliyyə-büdcə komisyası darülfünun bitirmiş müəllimləri birləşdirmiş məşixiyyət
idarəsinin ilk sədri barəsində desə bilmirik ki, məmləkətin böylə bir halında onları
dəyişmək olmaz, orada bir həftə Şeyxülislam və bir həftə də müfti sədarət edir və
onlara da qət olunub ki, ikisinə bir qaidə ilə maaş verilsin. (səslər). Ruhanilərə?
Əbdüləli bəy, onlara da var, üzvlərə 3800 manat məvacib verilir. Əbdüləli bəy
buyurdu ki, təriq və müəbir məmurları 14 sinfə bölünməlidir. Komisyonda bir
parası buna razı, bir parası da 27 sinfi təklif edirdilər ki, ancaq bir güclə 21 sinfə
böldülər. Ağa Aşurov buyurdu ki, anlaşılmamışdır ki, bərabərləşdirmək nədir. Mən
başa salım. Bildir bu vaxt mən katibə 1300 manat verirdim, sən 1800 manat. İndi
onlar birləşdirilib bir məvacib alırlar. Zira bir məmur bir vəzifədə iki cür məvacib
ala bilməz. Faiz sualına gələndə, mən söylədim ki, 370 milyon təxmin edilmişdi.
İmdi 400 milyondur. Müəyyən xərc 230 milyon artır. Bir aydır ki, maliyyə büdcə
komisyonuna yüyürüb adam yığıram. Məmurlar rahat qoymurlar. Rica edirəm
bunu tezlik ilə qəbul edib, teleqraf ilə yerlərinə məlum edəsiniz ki, məvacibləri
versinlər. Çünkü çox məmurlar əşyalarını da satıb yeyirlər.
Rəis - Birinci qiraət qurtardığına görə, 2-ci qiraətə keçməyi səsə qoyuram.
Əhməd Cövdət - 2-ci qiraətə keçəndə Məclisi-Məbusanın arzusunu da
əlavə etməlisiniz.
Rəis - Əlavələr maddələrə aiddir. Maddə qiraətində...
Əhməd Cövdət - Təklif ümumidir. Oxuyur.
Rəis - Bir elə məzmunda Abdulla bəyin də təklifi var. (Oxuyur). İkisi də
birdir. Bəlkə qəbul edərsiniz? Bu arzulara etiraz yoxsa qəbul olunur. Arzular qəbul
edilir. İndi layihənin 2-ci qiraətinə keçməsini səsə qoyuram. Kim qəbul edirsə, əlini
qaldırsın. Müttəhül rəy 2-ci qiraətə keçmək qərara alnır. Ancaq vaxt gec
olduğundan qalacaq gələn iclasa ya istəyirsiniz bu iclasın mabədi sabah olsun.
(Səslər: Gələn iclasda... Gələn iclas).
97
Rəis - Məsələnin 2-ci qiraəti gələn iclasa qalır. Məclis qapanır.
İclas qapanır saat 3 30 dəqiqədə.
Arxiv, f. 895, siy, 1, iş 110, vər. 1-11.
№77
Yetmiş yeddinci iclas
25 sentyabr 1919-cu il
Rəis - Həsən bəy Ağayev iclası açır. İclas açılır saat 12.20 dəqiqədə Katib
- Müzakirati-yomiyyə bu qərar ilədir: 1 - Azərbaycan hökumət darülfünunu təşkili
haqqında qanun layihəsi. Məruzəçi - Hacınski; 2 - Hökumət məmurları maaşları
haqqında. Məruzəçi - Əmircanov; 3 - Bəxşiş və mükafatalma, rüşvətalma və
təbetmə cəzalarının təqviyyəsi haqqında. Məruzəçi - Rüstəmbəyov Şəfi bəy; 4-
Əskərlikdən azad olanlardan alınan hərbi verginin (naloğın) ləğv edilməsi
haqqında. Məruzəçi - Şəfi bəy Rüstəmbəyov; 5 - Hüquq məhkəməsi
nizamnaməsinin 1462-ci fəslinin mühakiməyi-sülhiyyə təhtindəki iqamə və
davaları fiyətinin nəhayət dərəcə artırılması üçün təbdili haqqında. Məruzəçi - Şəfi
bəy Rüstəmbəyov; 6 - Məhkəmə işlərinin ovraq, dəftərxana və əxbariyyə vərəqəsi
qiymətə aid olan iqaməyi-dəva xərclərinin artırılması haqqında. Məruzəçi - Şəfi
bəy Rüstəmbəyov; 7 - Sabiq komissariatın və xalq komissarları şurasının vaxtsız
vergiçiləri (ödənişləri) haqqında olan cəza tədbirlərinin ləğvi xüsusunda. Məruzəçi
- Rüstəmbəyov; 8 - Tamğa rüsumatı qanun layihəsinin bəzi maddələrinin təbdili və
rüsum miqdarlarının təzyidi haqqında. Məruzəçi - Ağabəyov; 9 - Nəşri – elan
haqqında. Məruzəçi - Şəfi bəy Rüstəmbəyov; 10 - Azərbaycandan xaricə çıxarılan
spirtə içkilərindən (üzüm şərabı və pivə müstəsnadır) alnan gömrük vergisinin
miqdarları haqqında. Məruzəçi - Əmircanov; 11 - Balıq və balıq məhsulu ixracı
vergisinin təbdili haqqında. Məruzəçi - Əmircanov; 12 - Pivə bişirilməsindən
alınan aksız vergisi miqdarının və pivə spirtosunun artırması haqqında qanun
layihəsi. Məruzəçi Əmircanov; 13 - Fabrika inspeksiyasına dair qəvaidin təbdili
haqqında. Məruzəçi - Rüstəmbəyov; 14 - Maliyyə naziri şurası haqqında. Məruzəçi
- Rüstəmbəyov; 15 – Maliyyə nəzarəti idarəsi sünbündə qeyri hissəyi-şayiə
vergisinin (neakladnoy sbor) və inhisar şöbəsinin təsisi haqqında. Məruzəçi -
Əmircanov; 16 - Vergi müdiriyyətləri hissələrində qapıçı tutulması üçün əlavə
olaraq 7200 rüblə təxsis edilməsi haqqında. Məruzəçi-Əmircanov; 17 - Topraq
məsələsi. Məruzəçi - Ağamalı oğlu.
Rəis - Müzakireyi - yomiyyəyə etiraz yoxsa, qəbul edilir.
Səmədağa ("hümmət") – Mən təklif edirəm ki, yer məsələsi lap əvvələ
qoyulsun, necəki oxundu. Müzakiratda Azərbaycan üçün topraq məsələsindən
əhəmiyyətli bir məsələ yoxdur. Yer məsələsini hamı bilir ki, lazımlıdır.
Azərbaycanın işi bu gün yer məsələsindədir ki, o məsələdə bir çox qeyri məsələlər