Azərbaycan xalq cümhuriYYƏTİNİn keçİRİLMƏSİ ÜZRƏ DÖVLƏt komiSSİyasi
Yüklə 5,97 Mb. Pdf görüntüsü
|
27
verilmiş isə də şimdiyə qədər həll olunmamışdır. Filhəqiqə bu məktəblər keçən sənəyə qədər hökumət ixtiyarına köçməmişdir. Fəqət keçən sənədən məzkur məktəblərin məsarifatını hökumət kəndi öhdəsinə aldığından o binalərda hökumət əmlaki hesab edilə bilər. Hər gah bu 4-cü maddə qəbul edilməyəcək isə hər halda bu binanın müvəqqətən maarif nəzarətinə verilməsini təmənna edirəm. Digər cəhətdən məslisi-möbusan ixtiyarı varki lazım olan binanı həcz etsin. Ya bu ixtilafi hökumət həll edənədək bu binanı nəzarətə verəsiniz, yainki bunu bir istimlak qanunu kimi qəbul edəsiniz. Əhməd bəy - Zənnimcə Rəşid bəyin fikri doğru deyildir çünkü əgər bir iki il müddətinə məktəblərin məsrafi hökumətə verilir isə bu [o demək deyil ki, məktəblərin binaları da hökumətə verilmişdir. Ola bilər ki, müəllimlər məarif nəzarətinə keçər. Lakin binalar keçməz. Rəşid xan buyurur ki, bu barədə müzakirat davam edir, madam ki, bu məsələ həll olmayıb mən təklif edirəm ki, bu maddə bütün-bütünə buradan çıxarılsın, çünkü bu məktəb üçün hökumət bina verməlidir. Daha bunu bir qanun surətilə qəbul etmək olmaz. Mehdi bəy Hacıbababəyov - Köhnə şəhərdə məktəb açılanda maarif nəzarəti şəhər idarəsilə bir yerdə sözə gəlirdilər ki, filan məktəb üçün yer verərsiniz ya yox? Və şəhərdə istənilən məktəb üçün yer və imarət göstərirdi, sonra o mülk olar idi nəzarətin xüsusi malı. Məsələn bu mülk demək olmaz ki, Hacı Zeynalabdinindir. Bu yeri şəhər vermiş ki, məktəb tikilsin. Bu məktəbə baxsan, şəhər deyə bilməz ki, yer mənimdir. Hacı da deyə bilməz ki, mülk mənimdir. Onda bu mülk keçir maarif nəzarətinə. Fəalin məktəbin yerini şəhər verib onlar da bir qədər ianə yığıb o binanı tikmişlər. İndi o məktəb bağlansın. Şəhər deyə bilməz ki, yer mənimdir. Bəlkə bu binalar keçir məarif nəzarətinə, həmçinin, köhnə hökumət bir qədər pul verdi. cəmaət onun üsütünə bir qədər pul qoyub, yer verib, məktəb bipası tikdirdi, sonra məktəb qapandıqda cəmaat deyə bilməz ki, bu bina bizimdir. Yenə də məarif nəzarəti ixtiyarında qalır idi. İndi, Əgər şəhər, məktəbləri saxlaya bilmirsə onda məktəblər və binalar da keçir nəzarətin ixtiyarına. Sədr – Söz Məmməd Əmin Rəsulzadənindir. Məmməd Əmin - Burada bu maddə münasibətilə bir praktik əməli məsələdən bəhs olunur. Bir də əsas prinsipdən bəhs olur. Mülkü həcz etmək mümgündür, ya yox. Bu xüsusda hökumətin, dövlətin əlbəttə səlahiyyəti haqqı vardır ki, lazım bildiyi təqdirdə müəssisələri xüsusi şəxslərə aid mülkləri cəmaət idarələrini ümumin xeyri üçün səlah bildiyi üçün sahibinin əlindən alar. Bu nöqteyi-nəzərdən iki məktəblərin binası lazımsa hökumət alar. Bu iki bina görməzsə hökumət bir qanun parlamana göndərir. Parlaman da darülfünuna lazım olduqu üçün qərar verir, mülkləri həcz edir, mülgün qiyməti verilir, sahibi razı salınır. Bununla da məsələ bitmiş olur. Əsas ilə belədir. Fəqət burada söylədilər ki, 28
darülfünun açılanda ticarət məktəbini qapamaq doğru deyildir. Məarif naziri dedi ki, ticarət məktəbi xüsusi deyildir. Bu məktəbi məarif nəzarəti idarə edir. Ticarət məktəbini həcz etmək üçün nazir əvvəlcə düşünmüş ki, nə yapacaqdır. Ehtimal ki, ticarət məktəbi başqa bir yerdə olsun, daha müvafiqdir. O binanı alıb darülfünuna vermək və ticarət məktəbini başqa bir binaya köçürməyə məclisi-məbusan qərar verirsə işə əngəl qatmaz. Məəmafiyə, Əhməd bəyin dediyi kimi bir darülfünun üçün xüsusi olaraq parlamandan bir qanun keçirməyə lüzum yoxdur. Darülfünuna bina vermək üçün hökumət idarəyi aliyyəsi mövsü-binsə rəftar olunsun. Buna görə də Əhməd bəyin təklifi qəbul edilsin. Sədr - Söz Qasım bəy Camalbəyovundur. Camalbəyov - Mən yoldaşım Əhməd bəyin təklifinə təəccüb edirəm və onun əqidəsinə şərik olamam. Səbəbi də budur ki, əvvəl Əhməd bəy dedi ki, bu binalar xüsusunda bu qanun hələlik qalsın. İkinci dəfə dedi ki, bu qanunu kənarə qoymalı. Təmiz çıxarılsın. Bu iki əqidə bir-birilə tutmadı. Mən bunların heç birinə razı olmaram. Darülfünun lazım görülür ki, gərək onun üçün yer binaküzarlığında bulunsun. İmarət göstərilsin. Əhməd bəy və qeyriləri göstərmədilər ki, darülfünun harada olsun. Darülfünun keçirsə dedilər hökumət tərəfindən həcz edilməsin. Bu bina lazımdır və ya başqa bir imarət tikmək lazımdır, onu da göstərmədilər. Bəs harada olsun. Darülfünun güşadını parlaman qəbul edir və lazım bilir. Yeni bina tikmək üçün vaxt azdır. Ona görə mən təklif edirəm ki, dövlət verən qanun müvəqqəti parlaman tərəfindən qəbul edilsin, müvəqqəti keçsin. Bu binalar müvəqqəti darülfünun əlində olsun. Ta bir qanun bu barədə keçincəyə qədər. Və, tezliklə də darülfünundan ötəri özgə bir yer tapılsın. Sədr - Söz parlaman üzvü Vanseviçindir. Vanseviç - (Rusca). Sədr - Muxtar Əfəndizadə. Muxtar Əfəndizadə - Mən öylə bilirəm ki, bu məsələ üçün çox uzun boylu danışıldı. Sədr (Natiqə xitabən) - Müsaidə ediniz. Məclisə - Rica edirəm, danışılmasın, heç bir şey eşidilmir. Muxtar Əfəndizadə - Davamla. Əlbəttə hökumət mənafeyi-ümumiyyəni nəzərə alıb, darülfünun kimi mühüm müəssisələr açar. Və bina haqqında maarif naziri buyurdu ki, ixtiyar nəzarətin əlində olduğu təqdirdə nəzarət istədi ki binanı işğal edə bilir. Ola bilməz ki, şəhərin ixtiyarı da nəzarətin ixtiyarına keçsin. Və yenə nəzarətin edadi və yaxud ticarət məktəbini büsbütün bağlamaq və orada darülfünun açmaq fikri yoxdur, olsa belə yenə ticarət məktəbi üçün məarif nəzarəti bir bina intixab edər və oraya nəql edilər. Bu xüsusda Əhməd bəyin fikrinə iştirak edirəm. Darülfünun güşadi üçün intixab edilən bina ilə bu xüsusdakı məsarif göstərilsin. Biz də bunu qəbul edib bu paranı büdcəyə idxal edək. Yüklə 5,97 Mb. Dostları ilə paylaş:
|