Az?Rbaycan
Yüklə 6,37 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Yağış yağdırma
- Godu – godu **
- Çömçəxatun **
91 görüb işi başa düşürlər. Gecənin qaranlığında Həsən xan, oğlanlarına haramıları tapmağı tapşırır. Ancaq hansı tərəfə at sürürlərsə, haramlıları gördüm deyən olmur. Vəziyyəti belə görən Bədəl xana üz tutub deyir: – Xan sağ olsun, sürünü haramıdan xilas etsəm, mənə nə verərsən? – Səni dünya malına tutaram. –
Yox, xan mənə dünya malı gərək deyil. Xan çobanın nə demək istədiyini başa düşüb deyir: – Yaxşı, sürünü haramıdan alıb qapıma gətirsən, istədiyini verəcəyəm. Çoban itini də götürüb sürünün ardınca gedir. Gəlib o yerə çatır ki, haramılar sürünü bir yerə yığıb bir erkək kəsib kabab bişirirlər. Bədəl özünə münasib yer seçib aralıdan qoyunları bir – bir səsləyir: – Ay erkək, ay qumral, gəlin ha, gəlin, duz verəcəyəm, gəlin ha, gəlin. Çobanın səsini eşidən qoyunlar mələyib ona tərəf qaçışırlar. Bədəl özü Arazın dayaz yerindən bu taya keçir. Sürü də onun arxasınca gəlir. Haramılar ha çalışırlarsa, sürünün qabağını saxlaya bilmirlər. O, sürünü xanın həyətinə gətirir. Həsən xan çobanın qoçaqlığını görüb qızı ona verir. Yeddi gün, yeddi gecə ona toy çaldırır.
92 Yatdı apardı**
Belə deyirlər ki, bir şah Araz çayının üstündən Xudafərində körpü saldırmaq istəyirmiş. Özü də tez. Üç aya. Hər yerə car çəkilir, bacarıqlı bənnalar yığılır. Deyirlər ki, körpünü kim üç aya başa gətirsə, padşahdan böyük ənam alacaq, gətirə bilməsə zindana salınıb boynu vurulacaq. Amma heç kəs buna əməl edə bilmir. Bu minvalla otuz doqquz usta zindana salınır. Bundan sonra heç kəs cəsarət edib bu işdən yapışmaq istəmir. Deyirlər ki, Ordubadda dünya yorub yola salmış usta Mehdi adlı bir bənna var imiş. Bu xəbər ona da çatır.
Usta Mehdi sənətin də, sənətkarın da qədir – qiymətini bilən idi, çox götür – qoydan sonra dedi ki, şahın "körpüsalmaq" fikri yaxşıdı. Amma qırxıncı usta da körpünü tikə bilməsə, bu otuz doqquz günahsızın boynu vurulacaq, bəlkə bu xeyirxah iş də baş tutmayacaq. Durub Şah Abbasın
93 yanına getdi. Nə üçün gəldiyini söylədi. Əmələ yığıb işə başladı. Vaxt gəldi, üç ay tamam olhaolda Usta Mehdi baxdı ki, şah oğlu Şah Abbas qabaqda, arxasınca da böyük bir dəstə qoşun gəlir. Körpü başa gəlmişdi. Amma bir tərəfdə bir adam boyu yer yarımçıq qalırdı. Usta Mehdi tez köməkçilərə dedi: – Arazın o tayına keçib şahı qarşılayın. Özü də körpü rəngində olan donunu geyib həmin yerə uzandı. Şah Abbas körpüdən keçdi. Arazın o tayında onu qarşıladılar. Usta Mehdi də gəldi. Ədəb – ərkanla baş əyib təzim etdi. Şah Abbas onu alqışladı, işindən razı qaldı. Onlara ayırdığı xərclə yanaşı, yaxşı ənam da verdi. Sonra Usta Mehdinin iltimasıyla otuz doqquz ustanı da azad etdi. O vaxtdan Ordubadda el arasında belə bir məsəl qaldı: "Usta Mehdi yatdı, apardı".
94 V. MƏRASIMLƏR, OYUNLAR
El arasında yayılan törənlərdən biri bədnəzərdən qorunmaq üçün keçirilən üzərliksalma mərasimidir. Bədnəzərə rast gələndə ondan qorunmaq üçün üzərlik yandırmaq, onun tüstüsünü iyləmək vacib sayılıb. Bu zaman aşağıdakı mərasim nəğməsi oxunarmış: Üzərliksən, havasan, Min bir dərdə davasan. Çıxdım uca bir dağa Çox yalvardım Allaha. – Dedi, nədir, biçarə? – Dedim, biçarəyə çarə. – Dedi, məməli üzərlik, Dibi kölgəli üzərlik, Dər, sal, oda çatlasın, Yaman gözlər pırtlasın. Bir, iki, üç, dörd, beş, altı, yeddi, Qada – bəla bizdən getdi. Üzərliyim çırtladı, Yaman gözlər pırtladı. Başı börklü üzərlik, Köməçli, köklü üzərlik. Səni salıram bu oda, Görsət hökmün üzərlik.
*
*
Il quraxlıx olanda birisinin üstünə söyüt yarpaxlarıynan su atardılar, qapı–qapı gəzdirip oxuyardılar:
95 Gülül, gülül, xoş gülül,
Əl–əyağı yaş gülül. Sən əl duaya yetir,
Qoy yağsın yağış, gülül. Ay göylərin buludu,
Əkinnərim qurudu. Döl xatının naxışı,
Əndər gəlsin yağışı. Godu – godu ** Yağış çox yağanda bir budağı gəlin kimi bəzəyip, boynuna muncux salıp uşağa verillər ki, apar gəzdir. Kiminən irasdaşsa gərək goduya salam versin. Godunu gəzdirənnər də belə oxuyullar: Godu – godu görduyunuz varmı? Goduya salam verdiyiniz varmı? Godu gedənnən bəri Gün üzü gördüyünüz varmı? Godunu atdan düşürün, Goduya süddü aş bişirin, Godu sabah gün çıxartmasa, Vırın atdan düşürün.
Deyəllər ki, bu nəğməni oxuyannan sonra hava oyalanar, gün düşər, yağış kəsər.
Uşaqlar bir yerə toplanır. Bir – birindən yapışırlar, guya ki, quzudurlar. Quraqlıq keçəndə taxta çömçə götürürlər, üstünə qara salırlar, bir – bir qapıları döyürlər. Kim qapıdan çıxırsa, ondan pay istəyib, həmin qapıda bu mahnını oxuyurlar:
Yüklə 6,37 Mb. Dostları ilə paylaş:
|