Азярбайжан республикасы тящсил назирлийи азярбайжан дювлят игтисад университети
Yüklə 375,3 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- İpək ipliyi.
- Düyünlü
- Teksturalı saplar-bu
- Teksturalı kompleks saplar
- Dartılan saplar
9
Yaş üsulla əyirmə üsulunda əyirici maşınlar qaynar su saxlayan yeşiklərlə təchiz edilir. Yaş üsulla əyrilən iplik nisbətən nazik 200-13 teksə qədər olur. O hamar və davamlı olur. Kətan ipliyi ən çox toxuculuq və xalça istehsalında işlədilir.
Burulmamış ipək sap xam ipək adlamr və toxuculuqda bir neçə qat (2-4- və daha çox) işlədilir. Burada əriş və arğac sapları bir-birindən fərqlənir. Əriş sapı xam ipəkdən olan 2-4 sapdan ikiqat burulmuş sapdır. Əvvəl xam ipək sap bir metrdə 400-600 buruq olmaqla sola burulur, belə iki-üç sap eşilir və sonra bir metrdə 480-600 buruq olmaq şərtilə sağa burulur. İkincidə əksinə, burulma zamanı birinci burulma bir neçə dəfə azalır, bunun nəticəsində burulmuş yumşaq sap alınır. Arğac sapı-2,5 və daha çox xam ipək sapdan ibarət olub, 1 metrdə 125 buruq olan sağa, yaxud sola burulmuş sapdır. Bu sap yumşaq, düz, hamar, 9,1-7,1 teksli olur. İpək ipliyi barama tullantılarından hazırlanır, müxtəlif teksli birsaplı və burulmuş olur. Az buruqlu kompleks kimyəvi sapın (viskoz, asetat, triasetat, kapron) bir metrində 100-160 buruq olur və arğac və yaxud əriş kimi işlədilir. Muslin-orta buruqlu daha nazik sapdır. Təbii ipəkdən olan muslin tək xam ipək sapın 1500-1800 dəfə burulmasından alınır. Burulma gərginliyinin azalması üçün ona buxarla təsir edilir. Nəticədə nazik, sıx, tərsinə açılmayan sap alınır; kompleks kimyəvi saplardan olan muslin (viskoz, asetat, kapron) 600-800 dəfə burulmuş olur. Krep-çox burulmuş sapdır. Təbii krep almaq üçün 2-5 xam ipək 2200-3200 dəfə burulur və sonra buruqları fıksasiya etmək üçün onlara buxarla təsir edilir. Nəticədə sap yumşalır və üzü xırda dənəvari olur. Krep sapı sağa və sola burulmuş olur. Belə sapın növbə ilə parçanın arğacı üçün işlətdikdə parçanın üzərində krep effekti yaranır.
10
Krep kompleks kimyəvi sapı 1500-1800 dəfə burmaqla alınır. Mooskrep- ikiqat burulmuş sapdır. Təbii ipək mooskrepi krep sapının 2-3 xam ipək sapla eşilməsindən alınır. Mooskrep süni ipək sapından (viskoz, asetat) eşilmə və krep sapının sonrakı eşilmə krep sapı istiqamətində təxminən 500 dəfə burulmasından alınır. Krep sapı əsasdır, xam ipək sapı geydirmədən o əsas sapa sarınır. Mooskrep bir tərəfdən xam ipək kimi yumşaq olur, digər tərəfdən krep kimi yığılır.
Toxuculuq sənayesində ən çox parlaq və tutqun, 1,7-6,6 teksli olan kapron monosaplar tətbiq edilir. Metallaşdınlmış sap parça və trikotajın xarici görünüşünün yaxşılaşdırılması və bədii tərtibatı üçün tətbiq edilir. Metal saplardan başqa, metanit və plastileks də işlədilir. Metanit-səthinə alüminium təbəqəsi çəkilmiş 0,2-0,4 mm enində poliefır plyonkanın zolağından ibarətdir. Poliefir plyonkası rəngsiz, yaxud boyanmış ola bilər. Plastileks boyanmış və metallaşdırılmış plyonkanın zolaqları kəsilməsindən alınır. Fasonlu saplar başqa saplardan xarici görünşündəki effekti ilə fərqlənir. Onlar orijinal quruluşlu parçaların istehsalına işlədilir. Fasonlu saplar alınma üsulundan asılı olaraq əyirmə effektli saplar və eşilmiş effektli saplar bir-birindən fərqlənir. Saplara əyirmə effekti əyirmə prosesində verilir. Eşilmiş effektli, fasonlu saplar daha çox müxtəlifdir. Onlar üçün eyni və müxtəlif lif tərkibi, müxtəlif rəng və nömrəli iki-beş sapdan ibarət çoxsaplı quruluş xarakterikdir. Fasonlu sapı istehsal etmək üçün eşmə maşınları xüsusi qurğu ilə təchiz edilmişdir ki, hər tərkibi sapının verilməsini və dartılmasını nizamlayır. Spiral-spirala oxşar effekti olan sapdır. Bu sap çox müxtəlif növdə istehsal edilir ki, lif tərkibi, nömrəsi, burğunun miqdarı və istiqaməti ilə fərqlənir. Eponj-ikiqat burulmuş sap olub, az qalın, boş effektlidir.
Kombinələşdirilmiş effektli sap müxtəlif buruqların kombinasiyasından alınır. 11
saplar-bu quruluşunu, görünüşünü dəyişmiş saplardır. Teksturalaşdırma termomexaniki üsulla əmələ gətirilir. Burada hamar, sintetik saplara yüksək həcmlilik, xovluluq, elastikli verilir. Teksturalı saplar yüksək elastikliyi, az həcm kütləsi, yaxşı örtmə qabiliyyəti, quru, yumşaqlığı, çox məsaməliliyi və bu səbəbdən yaxşı isti izolyasiya ilə xarakterizə edilir. Beləliklə, teksturalaşdırma yolu ilə hamar sintetik saplara tamamilə yeni xassələr verilir ki, bu da sintetik liflərin tətbiqi sahələrini genişləndirməyə , həmçinin hazır məmulatların çeşidini müxtəlifləşdirməyə və onların keyfıyyətini yaxşılaşdırmağa imkan verir. Teksturalı sapların istehsalı daima artır: sintetik sapların çox hissəsi toxuculuq sənayesində teksturalı halda emal edilir. Teksturalı saplar bir neçə üsulla alınır: bu üsullarla alınan saplar xarici görünüşünə və xassələrinə görə fərqlənirlər. Teksturalı kompleks saplar elastiklik dərəcəsindən və quruluşundan asılı olaraq yüksək dərəcədə dartılan (100%-dən çox), 100%-ə qədər və dartılmayana bölünür.
Bundan ötrü iki kompleks sapa yüksək burulma verilir (bir metrdə 2750-4000 buruğu olur), eyni zamanda bir sap sola, o biri sap sağa burulur. Sonra saplardan burulma nəticəsində əmələ gələn gərginliyi ləğv etmək üçün termostabilizasiyadan keçirilir. Daha sonra saplar açılır, bu zaman burulmadan alınan deformasiya aşkara çıxır və isti emal zamanı müəyyən edilir. Bunun nəticəsində elementar lif spiral yay formasını alır. Bundan başqa hər iki sap zəif burulur (bir metrdə 160-200 buruq olur). 2,2-15,6 teksli elastiki tipli teksturalı saplar belə hazırlanır. Xaricdə buna oxşar saplar ajilok (İngiltərə), brilon, ağlon (ABŞ), evalon (Çexoslavakiya), tayvalon (Yaponiya) adlanır. Bu saplar çox məsaməliliyi (400%-ə qədər) ilə xarakterizə olunur. Yüksək dərəcədə dartılan saplardan, corab-noski, idman məmulatları, parça, üst və alt trikotaj dəyişəyi hazırlanması üçün işlədilir. Dartılan saplar kompleks poliamid və poliefır saplarından bir neçə üsulla alınır. Buraya qorfon, şersi, melan və belon daxildir. Yüklə 375,3 Kb. Dostları ilə paylaş:
|