Bajardi: Abdusalomova Y. Qabul qildi: Qodirov F. Qarshi – 2023

16-lik sanoq tizimi ko‘pincha dasturlashda ishlatiladi. Ushbu tizimda 9 raqamdan katta raqamni belgilash uchun harflardan foydalaniladi: A=10, V=11, S=12, D=13, E=14, F=15.

Masalan, 16-lik son F17B, ikkilik ko‘rinishda - 1111000101111011, o‘nlik ko‘rinishda - 61819 .

Ikkilik sonni 16-likga o‘tkazish uchun ikkilik sonni kichik bitlaridan boshlab, tetradalarga bo‘lib chiqish kerak.

Ikkilik arifmetikasi

Mikroprotsessor (MP)larda qo‘shish, ayirish va ko‘paytirish oddiy arifmetik amallar singari bajariladi. Mikroprotsessorlarni ko‘pchiligi ikkilik sonlarni qo‘shish va ayirish buyruqlariga ega, lekin ularning kamchiligi (masalan, Intel 8086, 8088)ko‘paytirish va bo‘lish buyruqlariga ega emas.

Qo’shimcha kod

Odatda kompyuter axborotga ikkilik kodda ishlov beradi. Lekin, agar belgili sonlarga ishlov berish kerak bo‘lsa, u holda maxsus qo‘shimcha kod ishlatiladi.

Qo‘shimcha kodda arifmetika

MP qo‘shimcha kodda amallar bajarishining sabablari bu - uni inversiyalash (teskari kodga aylantirish) va inkrementlash (songa “1” ni qo‘shish) amallarni baarishga imkoni borligi hisoblanadi.

Kompyuterda sonlarni ifodalash.

Kompyuterda sonlarni ikki xil shaklda ifodalash mumkin:

1. Tabiiy shakl, ya'ni qo‘zg‘almas nuqtali shakl;

2. Normal shakl, ya'ni suzuvchi nuqtali shakl.

Mantiqiy algebraning matematik apparati, kompyuter apparati qanday ishlashini tasvirlash uchun juda qulaydir, chunki kompyuterdagi asosiy sanoq tizimi (sistemasi) ikkilik bo’lib, unda “1” va “0” raqamlari ishlatiladi va mantiqiy o’zgaruvchilarning qiymatlari ham ikkitadir: " 1 "va" 0 ". Bundan ikkita xulosa kelib chiqadi:

bir xil kompyuter qurilmalari ikkilik sanoq tizimida ifodalangan sonli ma’lumotlarni va mantiqiy o’zgaruvchilarni qayta ishlash va saqlash uchun ishlatilishi mumkin;

apparat vositalarini loyihalash bosqichida mantiqiy algebra kompyuter sxemalarining ishlashini tavsiflovchi mantiqiy funksiyalarni sezilarli darajada soddalashtirishga imkon beradi va natijada o'n minglab asosiy kompyuter tugunlarini tashkil etadigan elementar mantiqiy elementlar sonini kamaytiradi.