Bakı Məişət tullantılarının yandırılma ilə emalı zavodunun tikintisi və istismarı

Ərazidə  qrunt  sularının  torpaq  səthindən  səviyyəsi  30m-dən  143,08  m-ə  qədər 
müxtəlif dərinliklərdə yerləşir.  
7.3.3. Sudan istifadə təminatı 
Su  təminatı  qanunvericiliklə  müəyyən  olunmuş  qaydalar  əsasında  yaxınlıqda 
yerləşən  su  kəməri  sistemindən  təmin  olunajaqdır.  Su  aşağıdakı  məqsədlər  üçün  götürülə 
bilər: 
  ərazi hamarlama zamanı və tikinti meydançasında tozun yatırılması  
      üçün istifadə; 
  inşaat işlərində yaranan ehtiyaclar üçün istifadə;  
  içməli və məişət ehtiyacları üçün istifadə.  
7.3.4. İstifadə olunmuş sular 
Zibil emalı zavodunun yerləşdirilməsi üçün ərazidə aparıcaq hazırlıq işləri və tikinti 
mərhələsində  axıntı  suları  maşınların  yuyulması  səbəbindən  yarana  bilər.  Lakin  maşınlar 
xüsusi maşınyuma məntəqələrində yuyulub təmizlənəcəkdir.
 
Texniki vasitələrin yuyulması 
üçün ərazidə ayrıca məhdud sahə təmin olunacaqdır və bu sular toplanıb lisenziyalı yerlərə 
aparılacaqdır.  
İnşaatçı və mühəndis personalının fizioloji  çirkab suları, təsərrüfat-məişət mənşəli 
bütün  sanitar  tullantı  suları  podratçı  tərəfindən  təmin  olunacaq  skeptik  çəndə 
toplanacaqdır.  Buradan  isə  tullantı  suyu  səyyar  vakuum  maşını  vasitəsilə  xüsusi  icazəli 
yerlərə (Hövsan su təmizləmə qurğusu) daşınacaqdır.  
Heç bir halda relyefə su axıldılmasına və kiçik su sızmalarına yol verilməməsi üzrə 
monitorinq  aparılacaqdır.  Buna  görə  də  su  mühitlərinə  və  qrunt  sularının  vəziyyətinə 
əhəmiyyətli təsir gözlənilmir. 
 
7.3.5. Su mühitinə təsirlərin qiymətləndirilməsi  
Zibil emalı zavodunun ərazi-hazırlıq və inşaat dövründə ərazi hazırlıq –inşaat   
mərhələsində səthi su hövzələrinə və qrunt sularına bilavasitə təsirlər olmayajaqdır. Buna 
görə bu növ təsirlər qiymətləndirilmir. 
 
7.3.6. Səthi su hövzələrinə və qrunt sularına təsirlərin idarəolunması 
Aparılacaq  hazırlıq  və  inşaat  işləri  mərhələsində  səthi  və  qrunt  sularına  baş  verə 
bilən təsirləri azaltmaq üzrə tədbirlər 7.4 saylı cədvəldə göstərilmişdir.  
 
Cədvəl 7.4. Səthi və qrunt sularına təsirlərin azaldılması tədbirləri 
 
Mənbə  
Təsirin azaldılması tədbirləri 
Nəqliyyat və 
  Ərazidə fəaliyyət göstərən texnika və nəqliyyat vasitələrinin texniki sazlığına müntəzəm 

---

texnika 
vasitələri  
nəzarətin və təmir işlərinin təşkili;  
  Nəqliyyat vasitələrinin yuyulmasının xüsusi yuma məntəqələrində  aparılması; 
  Texnika vasitələrinin təmiri üçün, yuyulması üçün və yanacaq doldurulması üçün ayrıca məhdud 
ərazinin  təmin olunması; 
 
İnşaatçı və 
mühəndis 
personalı   
  İnşaatçı və mühəndis personalının fizioloci  çirkab suları, təsərrüfat-məişət mənşəli bütün sanitar 
tullantı sularının podratçı tərəfindən təmin olunacaq skeptik çəndə toplanması; 
  Skeptik çəndən tullantı suların səyyar vakuum maşını vasitəsilə xüsusi ijazəli yerlərə (Hövsan su 
təmizləmə qurğusu) daşınması 
  Relyefə su axıldılmasına və kiçik su sızmalarına yol verilməməsi üzrə monitorinq aparılması 
 
7.4. TORPAQ  ÖRTÜYÜNƏ TƏSİRLƏR  
Zibil  emalı  zavodunun  tikintisi  dövründə  torpaq  örtüyünə  birbaşa  müdaxilə  ilə 
təsirlərin xarakteri haqqında aşağıda məlumat verilir. 
 
7.4.1. Torpaq sahəsinin təbiət dövranından götürülməsi 
 Təsirin  bu  növü  zavodun  yerləşdirilməsi  üçün  torpaq  ayırma  şəklində  təzahür 
edəjəkdir.  Azərbaycan  Respublikası  İqtisadi  İnkişaf  Nazirliyinə  Zibil  emalı  zavodunun 
yerləşdirilməsi  və  inşası  üçün  Bakı  şəhər  İcra  Hakimiyyəti  Başçısının  29/12/2007-ci  il 
tarixli 656  saylı  sərəncamı  ilə Sabunçu rayonu  Balaxanı qəsəbəsinin qərb  hissəsində 20,0 
hektar (400m x 500m ölçülərdə) sahə ayrılmışdır.  
Zavod  üçün  ayrılmış  sahədə  əsasən,  yarımsəhra  və  quru  bozqırların  bioiqlim-
landşaft  xüsusiyyətlərini  özündə  əks  etdirən  və  quru  subtropik  zona  üçün  xarakterik  olan 
boz-qonur  torpaqlar  qrupu  yayılmışdır.  Ərazinin  mərkəzindən  başlayaraq  cənub-qərb 
istiqamətindəki sərhədinə doğru boz-qonur zəif inkişaf etmiş qumlu torpaqlar yayılmışdır. 
İlkin təbii şəraitin araşdırmaları dövründə müəyyən edilmişdir ki, zavodun yerləşdirilməsi 
və tikintisi üçün ayrılmış ümumi ərazinin təqribən üçdə bir hissəsindəki torpaq örtüyünün 
strukturu  artıq  çoxdan  müxtəlif  texnogen  təsirlər  səbəbindən  pozulmuş,  deqradasiyaya 
uğramış, sənaye və məişət mənşəli müxtəlif tullantı qalaqları altında məşğul edilmişdir. Bu 
səbəbdən  təbii  bitkilərin  və  kənd  təsərrüfatının  inkişafı  üçün  əlverişsiz  şərait  
formalaşmışdır.   
razinin  qalan  hiss sini  t
kil  ed n  boz-qonur  torpaqlar  is  
humusla,  ba qa  qida  madd l ri  il ,  o  cüml d n,  bitkil rin 
qidalanmas   üçün  z ruri  olan  sas  qida  madd l ri  il   z if  t min 
olunmu dur. Münbit qat çox nazik olub, dig r qatlardan seçilmir. H m 
d  texnogen t sird n korlanm
 torpaqlar t bii qurulu lu torpaqlarla 
qar
q  yay ld
ndan,  bu  torpaqlar n  k nd  t s rrüfat  

---

m qs dl ri  üçün  götürülüb  anbarla d r lmas   h m  ekoloji,  h m 
d  iqtisadi c h td n s m r li deyildir.  
Beləliklə, zavod tikintisi üçün ayrılmış 20,0 ha torpaq ərazisi 20 il müddətinə (və 
ya daha 10 il uzadılmaq imkanı ilə) təbiət dövranından götürüləjəkdir.  
Zavod  ərazisi  tikinti  işləri  zamanı  təhlükəsizlik  qaydalarının  gözlənilməsi  üçün    2 
m hündürlükdə hasarla əhatələnəcəkdir. 
 
7.4.2. Torpaqların mexaniki korlanması 
Torpaq  örtüyünə  təsirlərin  ikinji  növü  mexaniki-fiziki  yolla  baş  verərək,  ərazi 
hamarlama  və  planlama  işlərində  torpaq  strukturunun  tamamilə  pozulması  ilə  təzahür 
edəjəkdir. Bu növ təsirə məruz qalan torpaqlar öz təbii, normal funksiyalarını yerinə yetirə 
bilmirlər.  
Zavod infrastrukturunun yerləşdirilməsi və tikintisi zamanı sahənin eyni səviyyədə 
düzəldilib  hamarlanması,  bina  və  bərkidilməsi  zəruri  olan  qurğuların  özülü  üçün  qazma 
işləri  müxtəlif  texnika  vasitələrinin  tətbiqi  ilə  aparılacaqdır.  Nəticədə  20,0  ha  ərazinin 
mövcud  təbii  torpaq  örtüyü  başdan-başa  müxtəlif  mexaniki  təsirlərə  və  deqradasiyaya 
məruz qalacaqdır.  
Torpaq örtüyünün korlanması ilə əlaqədar həm də ərazidəki bitki örtüyünün və bu 
torpaqlarda  məskunlaşmış  torpaq  onurğasızlarının  və  torpaq  mikroflorasının,  az  hərəkətli 
canlıların,  həmçinin,  buğumayaqlıların  ərazidə  rast  gələn  nümayəndələrinin  tamamilə 
məhv olması ilə təzahür edən təsirlər də baş verəcəkdir. 
7.4.3. Torpaqların kimyəvi çirklənməsi 
 İnşaat  mərhələsində  torpaq  örtüyünə  təsirlərin  digər  növü  torpaqların  kimyəvi 
çirklənməsi  ilə  təzahür  edə  bilər.  Kimyəvi  çirklənmələr  texnika  vasitələrinin 
mühərriklərinin  yanacaqla təminatı zamanı  neft  məhsullarının,  həmçinin, tikinti dövründə 
müxtəlif  yağ  və  boyaq  maddələrin  təsadüfi  dağılması  nəticəsində  baş  verə  bilər. 
Torpagların  bu  qəbildən  olan  kimyəvi  maddələrlə  çirklənməsi  təsirindən  isə  onun 
mikroflora  qatının  məhv  olması,  torpaqların  ion  mübadiləsinin,  turşuluq  və  buferliyin 
pozulması baş verə bilər. Çirklənmələrə yol verilməmək üçün nəzarət-müşahidə və işçiləri 
təlimatlandırma işləri diqqət mərkəzinə alınmalıdır.  
7.4.4. Torpaqların bərk tullantılarla çirkləndirilməsi 
 Torpaq  örtüyünün  çirklənməsinə  səbəb  olan  təsirlərdən  biri  də  tikinti  sahəsinin 
hazırlanması, inşaat-quraşdırma işləri zamanı yaranan tullantıların nəzarətsiz atılması və ya 
müəyyən  sahədə  yığılaraq  saxlanması  ilə    əlaqədardır.  Bu  zaman  müəyyən  qədər  torpaq 
sahəsi  tullantıların  altında  qalaraq,  özünün  əvvəlki  fiziki-kimyəvi  və  bioloji 

---