Baki avrasiya universiteti NİĞde üNİversitesi
Yüklə 4,88 Mb. Pdf görüntüsü
|
26 III. Uluslararası Türk Dünyası Araştırmaları Sempozyumu
Seri Adı: Mevlana’nın Doğumunun 750. Yılı Katalog No:1948 İstanbul Filateli ve Kültür Merkezi Türk Pulları Kataloğunda (İSFİLA, 2016) 1948 katalog numarasıyla yer alan ilk pul dikey bir kompozisyonda tasarlanmıştır. Tasarımın merkezinde Mevlana Türbesinin en çok bilinen unsuru olan Yeşil Kubbe’nin görüntüsüne yer verilmiştir. Kubbe çizim alanının ortasına yerleştirildiği için simetrik bir kompozisyon oluşmuştur. Bu simetrinin yarattığı hareketsizliği yok etmek amacıyla kubbenin alt kaidesini oluşturan kenar duvarlarında büyük A harfine benzer diyagonal çizgilere ve kompozisyonun sağ tarafında ağaç yapraklarına yer verilmiştir. Kubbe resmi göz seviyesinin üstünde tek noktalı perspektif kuralına göre çizilmiştir. Kaçış çizgileri izleyicinin gözünü aşağıdan yukarıya doğru yönlendirerek kubbenin uç kısmında yer alan alemde birleşiyormuş gibi hissettirecek şekilde bir perspektif oluşturulmuştur. Bu yöntemle mimari unsurun ihtişamı ön plana çıkartılarak tasarıma ilahi bir hava verilmeye çalışılmıştır diyebiliriz. Tasarımın alt kısmında bahçe duvarı olarak çizilen koyu renkli kısım yazı alanı olarak tasarlanmıştır. Bu alana açık renkle ve büyük harflerle TÜRKİYE yazılmıştır. Harflerin hepsinin büyük olması hantal bir görüntü oluşturur endişesiyle el yazısına benzer bir karakter tasarımı yapılarak daha zarif görünmesi sağlanmıştır. Yazının koyu alana açık renkle yazılmasıyla renk kontrastı oluşturulmuş ve büyük harf kullanılarak vurgu arttırılmaya çalışılmıştır. Tasarımın sağ üst kısmında gökyüzü olarak boş bırakılan açık renkli alan üzerine koyu renklerle ve yine hepsi büyük harflerden oluşan YEŞİL KUBBE KONYA ve pulun ederini gösteren 50 rakamı kesik uçlu kalemle yazılmış fakat para birimine yer verilmemiştir.
Katalog No:1949 17 Aralık 1957 yılında basılan ve İSFİLA Türk Pulları Kataloğunda 1949 katalog numarasıyla yer alan “Mevlana’nın Doğumunu 750. Yılı” seri adıyla yer alan ikinci pul ise yatay kompozisyonda tasarlanmıştır. Selçuklu Sarayı’nın Gül Bahçesi iken Sultan Alâeddin Keykubad tarafından Mevlâna’nın babası Sultânü’l-Ulemâ Bâhaeddin Veled’e hediye edilmiş olan bahçeye zaman içerisinde çeşitli yapılar inşa edilerek dergâh olarak kullanılmıştır. Tekke ve zaviyelerin kapatılması sonrasında Mevlevi dergâhı, Türk ve İslam kültüründeki önemli yeri nedeniyle korunmuş ve müze olarak yeniden düzenlenmiştir (http://www.muze.gov.tr). Yapılan bu pul tasarımında bugün müze olarak kullanılmakta olan Mevlâna Dergâhı’nın genel görüntüsüne yer verilmiştir. İki noktalı perspektif kuralına göre resmedilen müze ve 27 Yrd. Doç. Dr. Aydın ZOR / Mevlana Konulu Pul Tasarımlarının Grafik Tasarım Yönünden Analizi ve etrafında yer alan diğer mimari unsurlar piramidal bir kompozisyon oluşturmaktadır. Gökyüzüne doğru uzanan dikey çizgi yönlendirmeleri ile tasarıma dinamizm katılmaya çalışılmıştır. Tasarımın alt kısmında oluşturulan geniş boşluk sayesinde izleyicide ferahlık hissi uyandırılırken zemininde yer alan taş dokusuyla da sağlamlık hissi verilmeye çalışılmıştır. Tasarımın sol üst köşesindeki açık renkli zemine büyük harflerle TÜRKİYE yazısı koyu renkle yazılarak renk kontrastı uygulanmış ve daha dikkat çekici bir şekilde gösterilmeye çalışılmıştır. Tasarımın sağ üst köşesinde pulun ederini gösteren 100 rakamı kesik uçlu kalemle yazılmış fakat para birimine yer verilmemiştir. Sol alt köşede ise koyu zemine açık renkte diğer yazılara nazaran çok daha küçük boyutta KONYA MÜZESİ yazılmıştır. 1957 yılında basılan bu her iki pul tasarımında Mevlana Müzesinin mimari unsurlarının ön plana çıkartılması ve “Mevlana’nın Doğumunun 750. Yılı” münasebetiyle basılmış olduğunu belirten herhangi bir ibareye yer verilmemesi bir eksiklik olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu pulların hangi amaçla tasarlandığını bilmeyen kişilerde sadece mimari bir yapının tanıtımına yönelik olduğu kanaatini uyandırabileceğini söylememiz yanlış olmayacaktır.
Katalog No:1950 17 Aralık 1957 yılında basılan “Mevlana’nın Doğumunun 750. Yılı Hatıra Bloğu” isimli kompozisyonu merkezinde dizleri üzerine oturur vaziyette tesbih çekerek ibadet etmekte olan bir figür tasarımı yer almaktadır. Minyatür tekniğinde yapılmış olan bu figür birçok kaynakta Mevlana figürü olarak bilinmektedir. Figürün üst kısmında büyük harflerle TÜRKİYE yazısı ve pulun ederini gösteren 100 rakamına yer verilmiştir. Figürün altında ise Mevlana’nın doğum tarihi olan 1207 ve pulun basım yılı olan 1957 tarihlerine yer verilerek Mevlana’nın doğumunun 750. yılına gönderme yapılmıştır. Figür etrafına çizilen altın sarısı kontur ile bir çerçeve oluşturulmuştur. Hatıra bloğunun üst ve alt kısmında yine altın renginde rumi motiflerden oluşan kenar bordürü çizilerek tasarıma geleneksel bir hava katılmaya çalışılmıştır. 01 Aralık 1973 yılında ise “Mevlana Celaleddin’in Ölümünün 700. Yılı” seri adıyla iki farklı pul tasarlanarak tedavüle çıkarılmıştır. İzmir Ticaret Matbaacılık T.A.Ş. tarafından ofset baskı tekniğiyle basılan bu pullar 22x37 mm ölçülerinde olup 400 bin tiraja sahiptir.
Yüklə 4,88 Mb. Dostları ilə paylaş:
|