31
BAKI UNİVERSİTETİNİN XƏBƏRLƏRİ
№1
Humanitar elmlər seriyası
2013
UOT 821.512.162
AZƏRBAYCAN TƏZKİRƏLƏRİNİN NƏŞRİ VƏZİYYƏTİ
V.A.MUSALI
Bakı Dövlət Universiteti
tezkireshinas@gmail.com
M
əqalədə Azərbaycan təzkirələrinin nəşri tarixi tədqiqata cəlb olunmuşdur. Araşdır-
malarımız nəticəsində məlum olmuşdur ki, Azərbaycan təzkirəçiləri bu janrda qırxdan artıq
nümun
ə qələmə alsalar da, bunlardan yalnız on dördü Azərbaycanda və xaricdə nəşr olunmuş-
dur. Bu t
əzkirələrdən altısı Azərbaycanda işıq üzü görmüşdür. Qeyd olunan digər əsərlər isə
İran və Türkiyədə çap edilmişdir. Məqaləmizdə Azərbaycan təzkirələrinin nəşr tarixi izlənmiş,
çap olunan
əsərlər təhlil olunmuşdur. Son olaraq qeyd etmək lazımdır ki, Azərbaycan təzkirə-
çiliyinin neç
ə-neçə öyrənilməmiş səhifəsi var və onlar öz tədqiqatçısını gözləməkdədirlər.
Açar sözl
ər: Azərbaycan, təzkirə, nəşr, ədəbiyyat, vəziyyət
Çox t
əəssüf ki, Azərbaycan təzkirəşünasları azərbaycanlı təzkirəçilər sı-
rasında indiyə kimi təxminən iyirmi müəllifin adını xatırlatmışlar. Azərbaycan
t
əzkirələri dedikdə, biz müəlliflərin milli mənsubiyyətini əsas götürürük. Belə
ki, yazıldığı dildən və məkandan asılı olmayaraq, azərbaycanlı müəlliflərin
q
ələmə aldıqları təzkirələri Azərbaycan təzkirələri hesab edirik. Bundan əlavə,
Az
ərbaycanın müxtəlif şəhər və bölgələrində doğulmuş, bu şəhər və bölgələrin
adlarını özlərinə nisbə seçmiş müəlliflərlə yanaşı, Azərbaycan xalqının tari-
xind
ə və etnogenezində fəal iştirak etmiş şamlu, qacar kimi türk-oğuz boyla-
rının nümayəndələrini də “azərbaycanlı təzkirəçilər” sırasına daxil etmək la-
zımdır.
Az
ərbaycan təzkirəçiliyi sahəsindəki tədqiqatlar üç istiqamətdə aparıl-
mışdır:
1.
Ayrı-ayrı təzkirələrin tərcüməsi, transfoneliterasiyası və elmi-tənqidi
m
ətnlərinin tərtibi;
2.
T
əzkirələrə dair tədqiqatlar və dissertasiyaların yazılması;
3.
T
əzkirələrin nəzəri baxımdan tədqiqi, sistemləşdirilməsi, biblioqrafi-
ya
sının hazırlanması.
32
4.
Burada Az
ərbaycan təzkirəçiliyinin tədqiq tarixini təqdim edərkən
xronoloji prinsipi
əsas götürməyi və hər bir təzkirəyə dair aparılmış
t
ədqiqatları sistemli şəkildə verməyi məqsədəuyğun hesab edirik.
Bizə məlum olan ilk Azərbaycan təzkirəsi XVI əsrdə Səfəvi şahzadəsi
Sam mirzə tərəfindən fars dilində qələmə alınmış “Töhfeyi-Sami”dir. Bu təz-
kirəni ilk dəfə Hindistandakı Pətənə Universitetinin professoru Mövləvi İqbal
Hü
seyn çap etdirmişdir. O, təzkirənin V fəslini Pətənə Universiteti kitabxana-
sındakı iki qədim (XVI əsr) əlyazma əsasında 1934-cü ildə nəşr etdirmişdir.
Daha sonra İran alimi Vəhid Dəstgərdi əsəri Ağayi Nəcmabadi kitabxanasın-
dakı nüsxə əsasında nəşrə hazırlamış və bu əsər 1936-cı ildə Tehranda “Ərmə-
ğan” jurnalına əlavə kimi tam şəkildə çap olunmuşdur (26).
1969-
cu ildə isə Rüknəddin Fərrux Hümayun beş nüsxə əsasında (Astani-
Qüdsi-Ri
zəvi, Baetin şəxsi kitabxanasındakı əlyazma, Məhəmməd Müin kitab-
xanas
ı, Pətənə Universiteti kitabxanası, Ağayi-Nəcmabadi kitabxanası) “Töh-
feyi-Sami”nin elmi-
tənqidi mətnini hazırlamışdır (25). Onu da qeyd edək ki,
XV əsrin ikinci yarısı və XVI əsrin birinci yarısında yaşayan 713 şair haqqında
məlumat verən təzkirə hələ də Azərbaycan dilinə tərcümə olunmamışdır.
Türk
ədəbiyyatı üçün qiymətli mənbə olan “Gülşəni-şüəra” təzkirəsinin
17 nüsx
ə əsasında elmi-tənqidi mətni Pamukkale Universitetinin əməkdaşı
Süleyman Solmaz t
ərəfindən hazırlanmış və 2005-ci ildə Atatürk Kültür
M
ərkəzi Başkanlığı tərəfindən çap olunmuşdur (1).
S.Solmazın 2012-ci ildə işıq üzü görən “XVI yüzyıl tezkirelerinde (Ahdi,
Gelibolu
lu Ali, Kınalızade, Beyani) şairin dünyası” adlı monoqrafiyası “Gülşə-
ni-
şüəra”da şair və əsərləri ilə bağlı fikirlərin təhlili baxımından dəyərlidir (20).
İndiyə kimi Əhdi təzkirəsində haqqında məlumat verilən şairlər və onların
yaradıcılığı ciddi, ayrıntılı şəkildə və monoqrafik səviyyədə tədqiqata cəlb
olun
mamışdır. Kitabda “Gülşəni-şüəra”da bəhs olunan şairlər haqqındakı
bioqrafik m
əlumatlar və təhlillər (şairin adı, təxəllüsü, ləğəbi, doğulduğu yer,
zaman, ail
əsi, soyu və s.), şairin təhsili, elmi səviyyəsi, şəxsi keyfiyyətləri və
xüsusiyy
ətləri, şeir yazmağa başlaması, üslubu dəyərləndirilmişdir. Daha sonra
şairin əsərləri ilə bağlı təhlillərə yer verilmişdir.
XVII
əsr məşhur Azərbaycan xəttatı, rəssam, şair və təzkirə müəllifi Sa-
diq b
əy Sadiqinin cığatay türkcəsində qələmə aldığı “Məcməül-xəvas” təzki-
r
əsini İran alimi Əbdürrəsul Xəyyampur h.ş.1327/1948-ci ildə Təbrizdə nəşr et-
dir
mişdir (24). Tərtibçi müqəddimədə Sadiqinin həyatı, ədəbi fəaliyyətinə dair
fikirl
ərini vermiş, elmi-tənqidi mətnin hazırlanmasından bəhs etmişdir. Bu el-
mi-t
əndiqi mətn İstanbul Universiteti 4085 şifrəli əlyazma əsasında hazır-
lanmış, Nurosmaniyə kitabxanalarındakı 3720 şifrəli nüsxə əsas mətnlə müqa-
yis
ə olunmuşdur. Xəyyampur kitabda əvvəlcə türkcə hər hansı şair haqda olan
hiss
əni, daha sonra həmin sətirlərin farsca tərcüməsini vermişdir.
F.ü.f.d. M.Muradova uzun müddət ərzində “Məcməül-xəvas” üzərində
tədqiqatlar aparmış, “Sadiq bəy Sadiqinin həyat və yaradıcılığı” adlı monoqra-
fiya nəşr etdirmiş (1999) və təzkirənin Təbriz külliyyatındakı nüsxəsini Azər-
33
baycan di
linə çevirərək nəşrə hazırlamışdır. Təəssüf ki, bəzi səbəblərdən bu
tərcümə işıq üzü görməmişdir.
“Məcməül-xəvas”ın Təbriz külliyyatındakı nüsxəsi Ə.Bağırov tərəfindən
qısa ön sözlə 2008-ci ildə nəşr olunmuşdur (16). Tərcümə zamanı təzkirənin
Təbriz Dövlət Kitabxanasında mühafizə olunan “Külliyyat”a daxil olan nüsxəsi
əsas götürülmüş, h.1327-ci il Ə.R.Xəyyampur nəşri ilə müqayisə edilmişdir.
Tərcümə zamanı sadəcə şair bioqrafiyaları Azərbaycan dilinə tərcümə olun-
muş, farsca nümunələr isə Azərbaycan dilinə çevrilməmişdir. Kitabda yer alan
şərhlərdə yanlışlıqlara yol verilmişdir. Tərcüməçi kitabın sonunda Sadiq bəy
Sadiqi Əfşarın Təbriz əlyazma külliyyatına əlavə olunmuş türk-Osmanlı
şairlərin siyahısını təqdim etmişdir və burada ciddi səhvlərə rast gəlmək müm-
kündür (16, 359-
360). Məsələn, Qalatanı Qəltə, Berqamanı Bəzəmə, İzniki
Əznik, yeniçərini gəmiçəri, Gelibolunu Gülbivi və s. şəklində təqdim etmişdir.
XVII əsr Azərbaycan təzkirəçisi Lütfəli bəy Azərin “Atəşkədə”sinin
nəşri məsələlərindən f.ü.f.d. M.Məmmədova bəhs etmiş, bu nəşrlərin mənfi və
müsbət tərəfləri haqqında məlumat vermişdir (11, 124-133). Belə ki, “Atəş-
kədə” ilk dəfə h. 1249/1833-cü ildə Kəlküttədə nəşr olunmuşdur. Təzkirənin
ikinci çapı Dorn tərəfindən həyata keçirilmiş və 1844-cü ildə Londonda işıq
üzü görmüşdür. Təzkirə h.1277/1860 və h.1299/1881-ci illərdə Hindistanda
daşbasması üsulu ilə nəşr olunmuşdur. M.Məmmədova təzkirənin Bombey
nəşrlərinin dəqiq işləndiyini və əhəmiyyətli olduğunu vurğulayır. Tədqiqatçı
əldən-ələ keçən, müxtəlif şəxslər tərəfindən işlənib üzü köçürülən “Atəşkədə”
əlyazmalarının və çap nüsxələrinin hamısında çoxlu təhriflərə yol verildiyini
yazır (11, 125-126).
Təzkirənin bir nüsxəsinin (h.1247-ci ildə Əli Şeydayi Tusərqaninin
köçürdüyü əlyazma) faksimile mətni ön söz və şərhlərlə Seyid Cəfər Şəhidi
tərəfindən h. 1337/1958-ci ildə nəşr olunmuşdur.
“Atəşkədə”nin elmi-tənqidi mətni 1956-1962-cu illərdə İranda işıq üzü
görmüşdür. Elmi-tənqidi mətn Həsən Sadat Nasiri tərəfindən hazırlanmışdır.
Həsən Sadat təzkirəni üç cilddə çap etdirmişdir. Hər cildin əvvəlində İran ədə-
biyyatşünaslarının kitaba yazdıqları müqəddimə və rəylərdə Azərin alimlik
mövqeyi müəyyənləşdirilir. Həsən Sadat təzkirədə olan şeirləri şairlərin
divanlarının mətni ilə müqayisə etmiş və “Atəşkədə” ilə “Divan”lar arasındakı
fərqləri səhifə altında göstərmişdir.
XIX əsrdə yaşayıb-yaratmış türk ədibi Məhəmməd Zehni əfəndinin
“Məşairün-nisa” adlı əsərini Marağalı Məhəmmədhəsən xan Etimaüssəltənə
“Xeyrati-
hesan” adı altında sadəcə tərcümə etməmiş, buraya azərbaycanlı şairə-
lər haqqında məlumat əlavə edərək 1886-1888-ci ildə üç cilddə nəşr etdirmişdir.
T.e.d. Tahirə Həsənzadə “Xeyrati-hesan” əsərindəki 159 azərbaycanlı-türk
qadını haqqında məlumatı fars dilindən Azərbaycan dilinə tərcümə etmişdir (9).
XIX
əsrin görkəmli Azərbaycan şairi və təzkirəçisi Seyid Əzim Şirvani-
nin
əsərlərini üç cilddə 1967-1974-cü illərdə Süleyman Rüstəmov nəşr etdir-
mişdir. Tədqiqatçı şairin irsini diqqət və səylə toplamış, onları elmi prinsiplər
34
üzr
ə tərtib etmişdir. Seyid Əzim Şirvaninin təzkirəsi bu əsərlərin üçüncü cildi
kimi geniş şərhlərlə 1974-cü ildə çap olunmuşdur (18).
Qeyd ed
ək ki, Seyid Əzim Şirvaninin təzkirəsi AMEA Əlyazmalar
İnstitutunda mühafizə olunmaqdadır. Təzkirə Əlyazmalar İnstitutunun fonduna
daxil olark
ən son dərəcə pərakəndə şəkildə olmuşdur. Təzkirəni nəşrə hazırla-
yan m
ərhum S.Rüstəmov qeyd edir ki, təzkirənin pərakəndə vərəqləri f.e.d.
S.Hüseynov t
ərəfindən tutuşdurularaq nömrələnmiş, bəzi vərəqlər tapılmadığı
üçün
əlyazmanı olduğu kimi bərpa etmək mümkün olmamışdır. Yəni təzkirəni
şairin müqəddimədə göstərdiyi quruluşda bərpa etmək üçün əsəri yenidən
t
ərtibə salmaq lazım gəlmişdir (18, 452).
Türkiy
əli tədqiqatçı, Nevşehir Universitetinin dosenti Ömər Bayramın
“Az
ərbaycan sahəsi təzkirələri və Seyid Əzim Şirvaninin təzkirəsi” mövzusun-
da dissertasiyasında da Azərbaycan təzkirəçiliyinin mərhələləri müəyyən qədər
t
ədqiqata cəlb olunmuşdur (3). Etiraf etmək lazımdır ki, Azərbaycan təzkirə-
l
ərinin, demək olar ki, heç biri bu qədər əhatəli və ciddi şəkildə tədqiqata cəlb
olunmamışdır. Bundan əlavə Ö. Bayram Seyid Əzim Şirvani təzkirəsinin
m
ətnini müqayisəli şəkildə nəşrə hazırlamışdır. Bu zaman təzkirənin AMEA
Əlyazmalar İnstitutunda mühafizə olunan yeganə nüsxəsi əsas götürülmüş və
1974-cü il n
əşri ilə müqayisə olunmuşdur. Təzkirə Türkiyə Cümhuriyyəti Kül-
tür v
ə Turizim Bakanlığının elektron kitab layihəsi çərçivəsində hazırlanmışdır
(19).
Şərqşünas ailm f.ü.f.d. Nəsrəddin Qarayevin təzkirələr üzərində apardığı
araşdırmalar və nəşrə hazırladığı “Təzkireyi-Nəvvab” da bu baxımdan diqqətə-
layiqdir. Bel
ə ki, N.Qarayev Nəvvab təzkirəsini Azərbaycan dilinə tərcümə
ed
ərək tam şəkildə çapa hazırlamışdır. Mərhum alimin nəşrə hazırladığı bu iri
h
əcmli təzkirənin mətni AMEA Əlyazmalar İnstitutunun elmi arxivində müha-
fiz
ə olunmaqdadır. Əsər 1980-ci ildə tamamlanaraq elmi arxivə təhvil verilmiş-
dir. Kita
bın redaktoru iranşünas alim f.ü.f.d. Məmmədağa Sultanovdur. Təzkirə
çapa hazırlandıqdan sonra f.ü.f.d. Şaməddin Xəlilov tərəfindən də təkrar
gözd
ən keçirilmiş və bəzi düzəlişlər edilmişdir. Ancaq bu abidənin nəşrini gör-
m
ək N.Qarayevə nəsib olmamışdır. Ömür vəfa etmədiyindən əsər uzun illər
ali
min Əlyazmalar İnstitutundakı elmi arxivində qalmışdır. Nəhayət, “Təzki-
reyi-N
əvvab” 1998-ci ildə Azərbaycan nəşriyyatında işıq üzü görmüşdür (15).
Bu kitabın titul vərəqində əsərin 1998-ci ildə çap olunduğu yazılmışdır. Ancaq
titul v
ərəqinin arxasında yer alan məlumatda 1995-ci il qeyd olunmuşdur.
Y
əqin ki, bu texniki qüsurdur.
T
əzkirənin N.Qarayev tərəfindən hazırlanmış (1980) nüsxəsi ilə 1998-ci
il n
əşri tərəfimizdən tam şəkildə müqayisə olunmuş və maraqlı faktlar aşkar-
lanmışdır. Xoşbəxtlikdən onun çapa hazırladığı əsərin həm əlyazması, həm də
makina
çapı arxivdə saxlanılır. Təəssüf ki, uzun illər bu əsəri nəşrə hazırlayan
m
ərhum N.Qarayevin adı mütərcim kimi deyil, sadəcə türkcə mətnləri trans-
foneliterasiya ed
ən şəxs kimi qeyd edilmişdir. Bundan əlavə, kitabın ön
sözünd
ə oxuyuruq: “Əsərin türkcə mətnlər olan hissələrini mərhum təd-
35
qiqatçımız N.Qarayev çevirib qurtarmaq üzrə idi. Ancaq bu əsərin yubiley
n
əşrini planlaşdıranlar unutmuşlar ki, Nəvvab XIX əsr ikidilli ədib-alimlər
sırasında gedir... təzkirənin bütün nəsr hissəsi, şeirlərin böyük bir qismi fars
dilind
ə idi” (16, 3). Təzkirənin 1998-ci il nəşrini çapa hazırlayan və ön sözün
mü
əllifi faktiki olaraq N.Qarayev nüsxəsini əsas götürsə də, mərhum alimin
yalnız təzkirənin kiçik bir hissəsini əhatə edən türkcə mətnləri çevirdiyini
dön
ə-dönə qeyd edir. Halbuki təzkirənin tərcüməsi bütünlüklə (yəni həm fars,
h
əm də türkcə olan hissələr – V.M.) on səkkiz il öncə (1980) N.Qarayev tərə-
find
ən tamamlanmış, tanınmış iranşünas alim M.Sultanov tərəfindən ciddi
redakt
ə olunaraq nəşrə hazır şəkildə elmi arxivə təhvil verilmişdir. Bizim
burada t
əzkirənin N.Qarayev tərəfindən çapa hazırlanmış nüsxəsi haqqında
geniş məlumat verməyimizin məqsədi “Təzkireyi-Nəvvab” kimi iri həcmli əsər
üz
ərində işləyərək onu tam şəkildə çapa hazırlayan mərhum tədqiqatçının
xidm
ətini uzun illərdən sonra obyektiv şəkildə qiymətləndirmək, bu barədə
elmi ictimaiyy
əti bilgiləndirmək və Nəsrəddin Qarayevin adını Azərbaycan
t
əzkirəşünaslıq tarixinə daxil etməkdən ibarətdir.
M
əhəmməd ağa Müctəhidzadənin “Riyazül-aşiqin” təzkirəsi hələ müəl-
lifin sağlığında 1910-cu ildə İstanbulda çap olunmuşdur (5). Sədi Çögənli və
R
əcəb Toparlı isə təzkirənin 1910-cu il nəşrini, ön söz əlavə olunmaqla 1992-ci
ild
ə Ərzurumda çap etdirmişlər (6). Təzkirə transliterasiya olunaraq 1995-ci
ild
ə Bakıda çap olunmuşdur (13).
M.Müct
əhidzadənin həyatı, yaradıcılığı və təzkirəsi isə Aljira Topalova
t
ərəfindən öyrənilmişdir. Kitabda öncə Yaxın Şərqdə və Azərbaycanda təzki-
r
əçilik ənənəsindən bəhs olunmuş, ikinci fəsildə isə Müctəhidzadənin həyat və
yaradıcılığı tədqiqat obyektinə çevrilmişdir (21).
Böyük Az
ərbaycan alimi və ədibi Məhəmmədəli Tərbiyətin fars dilində
q
ələmə aldığı “Danişməndani-Azərbaycan” adlı təzkirəsi 1354/1935-ci ildə
Tehranda çap olun
muşdur. Təzkirə İsmayıl Şəms və Qafar Kəndli tərəfindən Azər-
baycan dilin
ə tərcümə olunaraq geniş ön sözlə 1987-ci ildə nəşr edilmişdir (10).
XX
əsr Azərbaycan təzkirəçisi Seyyid Əbdülhəmid Xalxali “Təzkireyi-
şüərayi-müasiri-İran” adlı əsərin müəllifidir. Əsərin birinci cildi 35 şairdən
b
əhs edir və h.ş.1333 / 1954-cü ildə Tehranda “Təhuri” nəşriyyatında çap olun-
muşdur. İkinci cildi isə 73 şairdən bəhs edir. H.ş. 1337/1958-ci ildə Tehranda
h
əmin nəşriyyatda işıq üzü görmüşdür
Az
ərbaycan alimi Əziz Dövlətabadi 1956-cı ildən “Süxənvərani-Azər-
baycan” adlı təzkirəsini tərtibləməyə başlamışdır. Təzkirə 1956-cı ildə iki
cildd
ə nəşr olunmuşdur. Təzkirəçi bu əsərdə 851 nəfər Azərbaycan şairinin
h
əyat və yaradıcılığı haqqında məlumat vermişdir.
Güney Az
ərbaycandan olan soydaşımız Məhəmməd Dəyhim öz təzki-
r
əsini dövr məhdudiyyəti qoymadan, coğrafi prinsip əsasında tərtib etmişdir.
“T
əzkireyi-şüərayi-Azərbaycan” 1989-1992-ci illərdə Təbrizdə beş cilddə nəşr
olun
muşdur.
36
XXI əsrdə ilk təzkirəni Ş.Fazil qələmə almışdır. Təzkirədə XIX əsrin 80-
cı illərində yaradılmış, 43 il fəaliyyət göstərən, 1980-cı ildə yenidən bərpa
olunan “Məcməüş-şüəra” və onun üzvlərindən bəhs olunur. “Təzkireyi-Şahin”
2006-
cı ildə nəşr olunmuşdur.
Apardığımız araşdırmaların nəticəsi olaraq deyə bilərik ki, Azərbaycan
t
əzkirəçiliyinin nəzəri baxımdan, eləcə də sistemli şəkildə tədqiqinə ciddi
ehtyac vardır. Belə ki, XVI əsrdən başlayaraq XX əsrə qədər azərbaycanlı
mü
əlliflər tərəfindən 44 təzkirə qələmə alınmışdırsa da, indiyə kimi onlardan
sad
əcə 6-sı Azərbaycan dilində nəşr olunmuşdur. Qeyd olunan bütün Azər-
baycan t
əzkirələrinin tərcüməsi, elmi-tənqidi və ya faksimile mətnlərinin hazır-
lanması təzkirəşünaslarımız qarşısında duran mühüm vəzifələrdəndir. Bunlar-
dan
əlavə hər bir Azərbaycan təzkirəsinin monoqrafik səviyyədə araşdırılması
Az
ərbaycan ədəbiyyatının müxtəlif mərhələlərini, ümumiyyətlə, mədəniyyət
tariximizi t
ədqiq etmək üçün əhəmiyyətlidir.
ƏDƏBİYYAT
1.
Ahdi ve Gülşen-i şuarası (İnceleme-metin) / Haz.: Süleyman Solmaz. Ankara: Atatürk
Kültür Merkezi Başkanlığı, 2005, IX +626 s.
2.
Ateş A. Mecma al-Havas // İstanbul edebiyat fakültesi Tarih dergisi, 1953, s.183-187.
3.
Bayram Ö. Azerbaycan sahası tezkireleri ve Seyid Azim Şirvaninin tezkiresi. - DT. Gazi
Üniversitesi, Ankara, 2005. - XCIX+519 s.
4.
Bland N. Account of the Atesh Kedah, a Bibliographical work of the Persian Poets, by
Haji Lutf Ali Beg, of Ispahan // Journal of the Royal Asiatic Society, VII. - London: Royal
Asiatic Society, 1843. – 345 - 392 pp.
5.
Karabağlı Müctehid-zade Mehmed Aka. Tezkiretü’ş-şuara Riyazül-aşıkin. – Dersaadet:
Karabet Matbaası, 1328, 284 s.
6.
Karabağlı Müctehid-zade Mehmed Aka. Tezkiretü’ş-şuara Riyazü’l-aşıkin / Ön söz. M.
Sadi Çöğenli ve R.Toparlı. – Erzurum: 1992, 300 s.
7.
Kutluk İ. Sadıkı Kitabdar. Macma-al-havas // Türk dili ve edebiyatı dergisi, 1949, № 3- 4,
s.577-580.
8.
Qarayev N. XIX
əsr Azərbaycan ədəbi məclisləri. Bakı: Nurlan, 2010, 325 s.
9.
Marağalı Məhəmmədhəsən xan Etimadüssəltənə. Xeyrati-hesan (Gözəllər sərvəti) /
T
ərcümə edən: T.Həsənzadə. Bakı: Nurlan, 2003, 103 s.
10.
M
əhəmmədəli Tərbiyət. Danişməndani-Azərbaycan. Bakı: Azərnəşr, 1987, 464 s.
11.
M
əmmədova M. Lütfəli bəy Azər və Azərbaycan ədəbiyyatı. Bakı: Örnək, 2001, 139 s.
12.
Mir Möhsün N
əvvab. Təzkireyi-Nəvvab. Bakı: Orucov qardaşlarının elektrik mətbəəsi,
1310 245 s.
13.
Müct
əhidzadə Məhəmmədağa. Riyazül-aşiqin. Bakı: Azərbaycan, 1995, 248 s.
14.
N
əvvab Mir Möhsün Ağamirzadeyi-Qarabaği. Təzkireyi-Nəvvab / Tərcümə edəni:
N.S.Qa
rayev. Bakı: 1980. AMEA Əlyazmalar İnstitutu elmi arxiv. Nəsrəddin Qarayevin
arxivi. Qovluq N 152, 153, 154, 155, 175 v
ə 176.
15.
N
əvvab Mir Möhsün. Təzkireyi Nəvvab. Bakı: Azərbaycan, 1998, 559 s.
16.
Sadiq b
əy Sadiqi. Məcməül-xəvas. Bakı, Nurlan, 2008, 411 s.
17.
Salmanov Ş. Rüstəmov Süleyman // Azərbaycan mətnşünaslığı məsələləri, Bakı, 1979, s.
184-187.
18.
Seyid Əzim Şirvani. Əsərləri. III cild. Bakı.Elm, 1974, 499 s.
19.
Seyyid Azim Şirvânî - Tezkîretü’ş-Şu’arâ / haz.: Ö.Bayram. Ankara, T.C. Kültür ve
Turizm Bakanlığı Yay. (e-kitap), 2010, 543 s.
37
20.
Solmaz S. XVI
yy. tezkirelerinde şairin dünyası. Ankara, Akçağ, 2012, 670 s.
21.
Topalova A. Ədəbiyyat tarixinin öyrənilməsində təzkirələrin rolu və ağa Məhəmməd
Müct
əhidzadənin «Riyazül-aşiqin» təzkirəsi. Bakı: Elm, 2001, 97 s.
22.
Yazıcı T. Ateşkede. Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. IV c., İstanbul, 1991, s 59.
23.
Саттаров А. Тухфаи Соми ва хусусиятхои он. Душанбе, 1972, 133 с.
24.
25.
26.
О ПУБЛИКАЦИИ АЗЕРБАЙДЖАНСКИХ ТЕЗКИРАХ
В.А.МУСАЛЫ
РЕЗЮМЕ
В статье исследуются даты публикаций азербайджанских тезкире и дается полный
анализ опубликованных работ. На основе наших исследований можно утверждать, что
из более сорока примеров этого жанра, написанных азербайджанскими авторами в раз-
ные периоды всего лишь четырнадцать были опубликованы, причем 6 из них были
опубликованы в Азербайджане, а остальные в Иране и Турции.
Ключевые слова: Азербайджан, тезкире, публикация, литература, состояние
ABOUT PUBLICATION OF AZERBAIJANI TAZKIRAS
V.A.MUSALI
SUMMARY
The article deals with the dates of publication of Azerbaijani tazkiras and provides a
complete analysis of published papers. Based on our research, it can be argued that only four-
teen of more than forty examples of this genre, written by Azerbaijani authors in different pe-
riods were published, 6 of which have been published in Azerbaijan, and the others in Iran and
Turkey.
Keywords: Azerbaijan, tazkira, publishing, literature, situation
Dostları ilə paylaş: |