Bilig 49. sayı

Ercan, Gökdeniz, Girişimciliğin Gelişim Süreci ve Girişimcilik Açısından Kazakistan 
 
77 
Gelişmekte olan ülkelerin temel sorunlarından ve aşmak zorunda oldukları 
engellerden biri, girişimci sayı ve niteliğindeki yetersizliktir. Özellikle son za-
manlarda yaşanan hızlı değişim, ekonominin tetikleyici gücü olan girişimcile-
re olan ihtiyacı açık bir biçimde ortaya koymaktadır. Bugün Batılı ülkelerde, 
başta işsizlik olmak üzere, yaşanan birtakım ekonomik sıkıntıların, dikkatleri 
girişimciler üzerinde çektiği ve girişimcilik konusunda değişik incelemeler 
başlatıldığı görülmektedir.  
Benzer  şekilde az gelişmiş ekonomilerin, 21. yüzyılda sürdürülebilir bir refah 
seviyesine ulaşabilmeleri, girişimciliği etkin kılmalarıyla yakından ilişkilidir. Giri-
şimciliğin, her ne kadar tüm dünyada geçerli belirleyici özellikleri bulunsa da, 
değişik kültür alanlarında yetişen bireylerin değişik girişimcilik anlayışına sahip 
olduğu bilinmektedir. Bunun için ilk olarak, özelikle Doğu toplumlarının sosyo-
kültürel ikliminde yetişmiş bireylerin zihinlerdeki girişimcilik algısının değişmesi 
gerektirmektedir. Fakat toplumsal alışkanlıkların değişmesi, uzun süren sosyolo-
jik bir süreçtir. Bu nedenle, bilimsel veriler ışığında farklı kesimler tarafından 
kabul görecek yasal düzenlemeler ve uygulamalar hayata geçirilmelidir.  
Girişimciliğin ve KOBİ düzeyindeki işletmelerin ekonomik yapı üzerindeki etki-
lerini iyi tahlil etmiş olan gelişmiş ülkeler, girişimcilerini çeşitli yasalar, risk ser-
mayesi ve ar-ge bütçeleri gibi birçok araçla desteklemektedir. Ayrıca girişimci-
lik, artık ‘yenilik’ kavramıyla açıklanır duruma gelmiştir. Bu nedenle girişimci-
lerden, yüksek bir kâr ya da ciro rakamlarından ziyade, yenilik temelinde fayda 
sağlamaları beklenmektedir. Başka bir ifadeyle, bilgi çağı girişimcilerinin etkinli-
ği, yenilik temelinde meydana getirdikleri faydalarla ölçülmektedir. Burada 
açıkgözlülük ya da kurnazlık gibi bazı tabirlerin içini dolduracak faaliyetlerle iş 
yapan kimselerin, ülke ekonomisinin gelişmesinden ziyade, girişimcilik kültürü-
nün yozlaşmasına katkı sağladıklarını belirtmek yerinde olacaktır. 
Yukarıda da belirtildiği gibi girişimcilerin çalışma azmi, yatırım yapma tutkuları, 
başarma arzuları ve cesaretli olmaları, bir ülkede ekonomik istikrarın sürdürüle-
bilir olması açısından büyük öneme sahiptir. Özellikle uluslararası girişimler, 
çoğu zaman girişimi yapan ve girişim yapılan ülkeleri ekonomik, sosyal ve kültü-
rel açılardan birleştirici ve bütünleştirici bir etkiye de sahiptir. Bu açıdan Türki-
ye’den Kazakistan’a uzanan her girişim hamlesi aynı zamanda bir kültür köprüsü 
ve her bir girişimci bir kültür elçisi işlevini görmektedir. Girişimcilerin bu anlayış 
doğrultusunda, değişen dünya düzeni içerisinde çağdaş yönetim ve girişimcilik 
anlayışında meydana gelen yenilikleri yakından takip etmeleri ve yine ortak 
tarihi, kültürel değerler konularında bilgilerini tazelemeleri faydalı olacaktır.  
Kazakistan ile Türkiye arasındaki ilişkiler, ülkenin bağımsızlığını kazanmasın-
dan bu yana sürekli gelişerek devam etmiştir. Ekonomik, ticari, sosyal ve 
kültürel alanlardaki yakın ilişkiler, diğer Türk cumhuriyetlerine de örnek teşkil 
etmektedir. İki ülkenin büyük bir titizlikle temellerini attıkları ve bir çok alan-

---

bilig, Bahar / 2009, sayı 49 
 
78 
da yürüttükleri bu ikili ilişkiler, Kazakistan devlet başkanı Nur Sultan 
Nazarbayev’in ilk kez 2005 yılında açıkladığı “Ortalık Asya Devletler Birliği” 
(Merkezi Asya Devletler Birliği) fikriyle, tarihi bir boyut kazanarak daha da 
önemli bir hale gelmiştir. Özellikle eğitim alanındaki ortak girişimlerle, aynı 
amaç etrafında birleşen vizyoner bir neslin temelleri atılmaktadır.  
Kazakistan’da yatırım yapmayı düşünen girişimciler için yapılmış bazı önemli 
saptamalar aşağıda sıralanmıştır: 
-  Kazakistan son dönemlerde, girişimciler için diğer Türk Cumhuriyetlerine 
göre ekonomik ve siyasi istikrar, fiziki imkânlar ve ilgili yasalar bakımından 
daha elverişli bir ortam tesis etmeyi başarmıştır. Orta Asya’ya doğrudan 
yapılan yabancı yatırımların büyük kısmının bu ülkeye gitmesi bunun bir 
göstergesidir.  
- Kazakistan’da hükümet öncülüğünde girişimciler desteklenmekte, yasalar 
aracılığıyla koruma ve çeşitli teşvikler sağlanmaktadır. Teşvikli bölgelere 
yatırım yapmak, çeşitli riskleri de ortadan kaldırmaktadır. 
-  Orta Asya Türk Cumhuriyetleri özellikle sanayi yatırımları için, hammadde 
kaynaklarının yakınlığı ve ucuz işgücü imkânı gibi maliyet düşürücü birçok 
fırsat barındırmaktadır. Piyasa ekonomisinin sorunsuz işlemesi için birçok 
yasal düzenleme ve yeni uygulamaların olduğu Kazakistan’da, girişimcile-
rin esnek davranmalarında yarar görülmektedir. 
- Yakın tarihe kadar kendi ülkesinde nüfus bakımından azınlıkta kalan tek ülke 
olan Kazakistan’ın bu demografik yapısı dikkate alınmalıdır. Başka bir ifadey-
le, nüfusunun yarısına yakını değişik millet ve din mensubu vatandaşlardan 
oluşan Kazakistan’ın bu kültürel zenginliği, özellikle pazarlama karmasının 
oluşturulması aşamasında dikkat edilmesi gereken önemli bir unsurdur. 
-  Kazakistan’da Türkiye çıkışlı ürünlere olan güven duygusu dikkate alına-
rak, pazara kaliteli mal ve hizmet sunulmalıdır. Çeşitli reklam ve tanıtım 
araçlarıyla bu algı daha da güçlendirilmeye uygundur.  
-  Kazakistan’da üst düzey gelir sahibi kesim ile dar gelirli kesim arasında fark 
oldukça büyüktür. Piyasa ise genel olarak düşük alım gücüne sahip tüketici-
lerden oluşmaktadır. Buna rağmen kaliteli ürünlere karşı talep vardır.  
21. yüzyıl konjonktüründe başarılı olmak isteyen Türkiye’nin, Orta Asya ile 
yakın ilişkiler kurması bir gereklilikten öte zorunluluk haline gelmiştir. Orta 
Asya ile dil birliği ve din birliği olan, ortak duyguları paylaşan ve daha da 
önemlisi tarihi, kültürel köprülerle bağlı olan Türkiye için böyle bir eş güdü-
mün sağlanması, çok daha kolay olarak görülmektedir. Girişimciler ise bu 
süreçteki temel belirleyiciler durumundadır. 

---