Биринчи боб
Yüklə 437,33 Kb. Pdf görüntüsü
|
| Ikkinchi bob xulosasi
1. Usmon Azim she’riyati bizning millatimizga xos bo‘lgan an’ana va qadriyatlarni ifodalashda, tasvirlanayotgan voqea-hodisalarga yangicha nuqtai nazardan yondashuviga ko‘ra davrimizning boshqa ijodkorlaridan ma’lum darajada ajralib turadi. Shoir ijodining o‘ziga xosligi voqea-hodisalar mohiyatini ochib berishda lingvopoetik vositalardan mohirona foydalanishida ham yaqqol ko‘zga tashlanadi. Shoir xalqimiz urf-odatlarini, marosimlarini tasvirlashda tilimizda mavjud bo‘lgan leksik, frazeologik birliklar qatori lingvopoetik vositalarga ham murojaat qiladi.Shoir tomonidan tanlangan til birliklari har bir holatda ham milliy urf-odatlarni tasvirlashdan tashqari kitobxonga badiiy-estetik ta’sir etish vazifasini ham bajaradi. 2. Shoir individual uslubidagi o‘ziga xos xususiyatlardan yana biri shuki, unda ko‘pchilik hollarda tasvirlangan voqea-hodisalar muallif tomonidan hikoya qilinmaydi, balki bu vazifa asardagi Elbek baxshi, Elomon baxshi kabilar tilidan berib boriladi. Bu bilan asar qahramonlari tilining jonli va tabiiy, ishonchli bo‘lishi ta’minlangan. Chunki xalqimiz azaldan baxshilarni vijdonli, xalq dardini har qanday vaziyatda ham qo‘rqmay ayta oladigan kishilar sifatida biladilar.Ana shu xususiyatni hisobga olgan Usmon Azim voqealarni tasvirlashda, baholashda baxshiyona uslub orqali ajdodlar madaniy va ma’naviy merosiga hurmat ruhini kitobxon ongiga singdirishga intiladi va buning uddasidan chiqadi.Bu esa matndagi poetik ta’sirchanlikni oshirishga xizmat qilgan. 3. Usmon Azim she’riyatida insonning eng nozik his-tuyg‘ulari, turli xil insoniy munosabatlar mahorat bilan tasvirlangan. O‘zaro dialogik aloqaga kirishgan odamlar orasidagi suhbatlar kishilar orasidagi munosabatlarning turlicha bo‘lishi va ularning ifodalanish usullari ham har xil bo‘lishidan dalolat berib turadi.Lingvopoetik vositalar yordamida o‘z badiiy qiyofasiga ega bo‘lgan matn asosida nutq qaratilgan shaxs faoliyati, xatti-harakati, gap-so‘zlaridan muallifning qoniqish yoki qoniqmasligi ma’nolarini ifodalovchi shaxsiy munosabat yotadi. 77 4. Lingvopoetik vositalar ishtirok etgan dialogik muloqotlarda to‘satdan yuzaga kelgan keskin nutqiy vaziyat, muloqotchilarning asabiy holati yangi nutqiy vaziyatlarning yuzaga kelishiga zamin yaratadi. Bu esa o‘z navbatida o‘sha matnda shoir tomonidan ma’lum leksemalarga ma’no kuchaytirish, ta’kid kabi qo‘shimcha ma’nolar yuklanishiga sabab bo‘ladi. Masalan, Elbek baxshi va Oytumanning to‘satdan uchrashib qolishi yangi nutqiy vaziyatning yuzaga kelishini ta’minlagan. 5. O‘zbek xalq og‘zaki ijodi xalqimiz ma’naviy hayotining qanday bo‘lishini belgilab beruvchi manbalardan biri bo‘lib, Usmon Azim ijodiga ham samarali ta’sir ko‘rsatgan.O‘zbek xalq og‘zaki ijodida qo‘llanuvchi lingvopoetik vositalar turli tuman bo‘lib, ular Usmon Azim she’riyatida yangidan yangi badiiy tasvirlar, ruhiy holatlar ifodasining yuzaga kelishiga zamin hozirlaydi. Poetik matnda ishtirok etgan kishilar tomonidan sodir etilgan xatti-harakat matn tabiatini belgilab beradi. Muloqot ishtirokchilarining turli xil his-tuyg‘ularning, ichki kechinmalarning yuzaga kelishiga zamin hozirlaydi. Shuning uchun Usmon Azim o‘zi tasvirlayotgan qahramonlarning nutq jarayonidagi ruhiy ahvolidan kelib chiqib, ularning holatiga mos keluvchi til birliklaridan, turli ifoda-tasvir vositalaridan foydalanadi. Yüklə 437,33 Kb. Dostları ilə paylaş:
|