Biznes boshqaruv asoslari

Ko’p millatli kompaniyalarning kamchiliklari 
Ko’p millatli kompaniyalar o’zga mamlakatda muhim iqtisodiy kuch bo’lishi mumkin.Bu 
davlatning ishchilari ko’p millatli kompaniyalarga o’zlarining ishlari yuzasidan bog’liq bo’lishadi. 
Iste’molchilar tovar va xizmatlar uchun bu kompaniyalarga muhtoj bo’lishadi. Ko’p millatli 
kompaniyalar davlatning siyosiy kuchiga ta’sir qilishi yoki uni boshqarishi mumkin. 
Global bozorga kirish usullari
Kompaniyalar boshqa davlatlarga kengaygan sari, bir necha usullar o’zlari uchun kashf 
qilinadi. 
Litsenziya berish 
Ba’zi kompaniyalar boshqa davlatlarda mahsulot ishlab chiqarishni xohlashadi.Xorijiy 
kompaniyalar ularga o’zlarining shaxsiy protseduralaridan foydalanishga ruxsat berishadi. 
Litsenziya berish ma’lum bir noaniq mul-mulkdan (ishlab chiqarish jarayoni, tijorat belgisi, brend 
nomi) tog’ri foydalanib sotish uchun ruxsat berishdir. Gerber kompaniyasi Yaponiyada 

---

chaqaloqlar uchun litsenziyalangan oziq-ovqat mahsulotlarini sotishni boshladi. Televizordan 
foydalanish yoki sport komandalarining kiyimlaridagi belgilari, jaketlar, daftarlar, yuklar va 
boshqa narsalar albatta litsenziya shartnomasini talab qiladi. Litsenziyada biroz moliyaviy 
investitsiya ham mavjud, shuning uchun potensial moliyaviy o’zgarish odatda past bo’ladi. 
Shuningdek, kompaniyaning xavf-xatari ham past bo’ladi. 
Saylash huquqi
Boshqa davlatlarga kengaytirishning yana bir boshqa usuli saylash huquqidir. Saylash 
muayyan yo’ldagi biznes jarayoni yoki kompaniya nomidan foydalanish uchun to’gri yo’l 
hisoblanadi.Tashkilotlar boshqa davlatlarda o’zaro do’stona biznes aloqalarini yo’lga qo’yish 
uchun shartnoma tuzadilar. Qo’shma tavakkalchilik Biznes hamkorlik bu ikki yoki undan ortiq 
kompaniyaning birgalikda ishlashidir.Bunday kelishuvlar ishlab chiqarishda juda ko’p uchraydi. 
Yaponiya va Amerikaning avtomobil ishlab chiqarishdagi biznes hamkorligi buning yaqqol 
misolidir.Masalan Ford Motor Company va Mazdaning biznes hamkorligini ko’rishimiz mumkin. 
Xalqaro savdo tashkilotlari. Xalqaro biznes faoliyati murakkab bo’ladi.Natijada,bir nechta 
kompaniyalarga xalqaro savdo qilish uchun tashkilotlar yaratiladi. 
Jahon Savdo Tashkiloti Jahon Savdo Tashkiloti 1995 yilda savdoni dunyo bo’ylab yoyish 
maqsadida tashkil etilgan.Unga 150 dan ortiq davlat a’zo, Jahon Savdo Tashkiloti savdo 
baxslarini va bepul savdo kelishuvlarini tashkillashtiradi.Jahon Savdo Tashkilotining boshqa 
maqsadlari quyidagilardan iborat: 
a)
Bepul savdoga ta’sir etadigan qiymatlarni pasaytirish. 
b)
Import hissasini yo’qotish 
c)
Banklar,ishonchli kompaniyalar va boshqa moliyaviy tashkilotlarga ta’sir qiladigan 
to’siqlarni kamaytirish 
d)
Qashshoq davlatlarga iqtisodiy ko’mak berish 
Xalqaro Pul Jamg’armasi Xalqaro pul jamg’armasi 1946 yilda tashkil etilgan.Xalqaro pul 
jamg’armasi 150 dan ortiq mamlakatlarning bir- biri bilan iqtisodiy aloqalar o’rnatishga 
ko’maklashadi. U dunyo savdosi va almashinish darajasini qo’llab quvvatlaydi. Jahon Banki
Xalqaro Tiklanish va Taraqqiyot Banki Jahon Banki deb ataladi. U 1944 yilda ikkinchi jahon 
urushidan keyin,tiklanish uchun ko’mak berish maqsadida barpo etilgan. Hozirda,bankning 
funsiyasi past darajada rivojlanayotgan davlatlarga iqtisodiy ko’mak berishdan iborat.Bu fondlar
aloqa tizimi,axborot almashinish va texnikaning kuchayishi hissa qo’shadi. 
Jahon Bankiga 180 dan ortiq a’zo davlat bo’lib,u asosan ikki qismdan iborat: Xalqaro 
Taraqqiyot Tashkiloti va Xalqaro Moliya Uyushmasi. Xalqaro Taraqqiyot Tashkiloti davlatlarning 
rivojlanishi uchun kreditlar beradi.