Boshqarish sistemalarining elementlari va qurilmalari

 
1.2 АVTОMАTIK SISTЕMАLАR ELЕMЕNTLАRINING TАVSIFI. 
АVTОMАTIK ELЕMЕNTLАRINING АSОSIY 
XАRАKTЕRISTIKАLАRI.
Аvtоmаtikа elеmеntlаri.
Еlementlar o’zlarining bajaradigan vazifalariga ko’ra quyidagi guruhlarga 
bo’linadi: sezgir elementlar, kuchaytiruvchi elementlar va ijrochi elementlar.

---

23 
Sezgir elementlar turkumiga datchiklar kiradi. Datchiklar topshiriq beruvchi 
elementlar sifatida ham qo’llanilishi mumkin. 
Taqsimlovchi elementlar sifatida turli o’lchash sxemalari asosida 
bеlgilangan qurilmalar ishlatiladi. Taqsimlovchi elementdan uzatilayotgan 
signal ko’pincha kam quvvatga ega bo’lib, u ob’ektga rostlovchi ta’sir o’tkaza 
olmaydi. Shuning uchun bu signallar kuchaytiruvchi elementlar yordamida 
kuchaytiriladi.
Ijrochi elementlar boshqarish ob’ektiga bevosita ta’sir o’tkazish uchun 
xizmat qiladi. Ijrochi elementlar sifatida elektromagnitlar va elektrodevigitillar 
ayniqsa keng tarqalgan.
Avtomatik elementlari turli fizik tabiatga ega bo’lishi mumkin. Еlektrik, 
mexanik, pnegmativ, gidravlik va h.k. amalda avtomatik boshqarish 
qurilmalarida turli elektrik elementlardan keng foydalaniladi. Bunday holatlarni 
sabablari elektrik kattaliklarni masofalarga uzatish, saqlash, qayta ishlab berish 
va ularni boshqa turdagi signallarga aylantirishning qulayligidir.
Avtomatik elementlarning kirish kattaliklari - kirish signallari deb ataladi 
va 
x 
harfi bilan belgilanadi. Еlementlarning chiqish kattaliklari - chiqish 
signallari deb ataladi va 
y 
xarfi bilan belgilanadi.
Avtomatika elementlarning tasniflanishi 
Avtomatika elementi- 
deb kirish 
x 
signalini chiqish 
y 
signaliga aylantirib 
beradigan eng oddiy avtomatik moslamaga aytiladi.
Kirish va chiqish bir nechta bo’lishlari mumkin. Signallarni o’zgartirish 
miqdoriy 
(sonli), 
sifatli 
yoki 
axborotli 
bo’lishli mumkin.