Бя Щилал Мяммядови озодяти!!! ¹ 55 29 sentyabr 2013-ня сîр МÖÑТßÃÈËß РóÆíîМА
Yüklə 286,77 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- DILIM BO MƏKTƏBİ TƏVDƏ
- ƏKBƏR PAŞA-44 (Masalli, Myonku: 01.09.1969) PUL BƏKƏSİ DARD ƏBINİ
- OVŞİM ÇƏMƏ PENCƏDƏ
- İRONIJƏ MUSA DE HIRSƏ TƏHMƏZİ BƏ VƏYƏ ŞE ( h i k o y ə ) “TOLIŞON SƏDO” EDAŞTEDƏ: ƏLƏKBƏR BANDONZOƏ Əkbərov Ələkbər Zehni zoə moəo bıə
- Akoni miyonə məktəb, Rusiyədə Noril- skiədə bə Lenini iyən Krupskaya nombə Şuşinski Sovxoz Texnikum (1986)
- 1873-cü il 20 ev 1863-cü il 17 ev 1849-cu il 12 ev 1842-ci il
- Mənbələr: 1. “Şahaba mamu qəp jə əhvoloton” “Tolışi Sədo” qəzeti N: 8 (116) 18 fevral 2011-ci il
- Fond 84 op 1 dok 1-9 3. Gürcüstan Tarixi arxivi : Fond 84 dok 10. 4. Qəmərşah Cavadov "Talışlar”
- БЕНЕФЫЖЫАРЙ БАНК
- Цфцг-С ММЖ (ВЮ ЕН 1800107871 ) Азяр бай жан да бир чох дил ля ря йа зы лы, ши фа щи
7 ¹ 55 29 sentyabr 2013-íÿ ñîð Òîëûøîí Ñÿäî Жамал Лялязоа I n dıqlə dust bə hardı- həşiro deyəndı nez bəbin. Kəxəlizon çe xorok hardeku si bedənıbin. İnson ıştə ğədəriku pencğat, dağat vey əhəybən və... bə həyvon oəqardiybən. Musa əslən ironıj nıbe, çıvrəyjbe. Kəxəlizi zoə Soveti vaxtədə bo luzi si kardeyro besənəd ovaşte piyəşe İroni sərhəd. Iştə məğsədiyən bə ixtiyor sohibon bərməlo voteydə, sıreydən bəy. Oqordıneydən əy sərhədo, xəyli nəsihət kardeydən bəçəy ıştəni, iyən bə sovxozi rəhbəron, as- pardeydən diyədə bə Musa qıləy ko bıdən, benəvo vəşi nı- mandiy. Çe hodisə bəçəton cəmati “İronijə Musa” nom doşe bəy. Hırsə Təhməzi nomo hejo harçi oşnəy, bəştım hırd bıkəm, dıroz dəbəkəşe. İ ruj Dıreği (Değ) tərəfo diyəroə ğohomon qıləyni İronıjə Musa dəvət kardeydə bə vəyə. Hırsə Təhməziyən deştə həmro peqəteydə. Hələ vəyə sədo rost nıbə, omeydən- rəseydən əyo. Nışteydən i tərəfo, vindeydən, vəyəxı- vandi 3 qılə pəs dəvastəşe kəy vədə bə doy, ğəsobi bə çəşe, Musa bə kəyxıvandi voteydə:
-Xışəvand, icozə bıdə ın pəson az deştə dusti bıbırım, hozı bıkəm, vaxt dəvardeydə. Vəyəxıvand sıftə şeydə bə dumut: “Bə vəyə omə odəmən pəs bəkışte? Cəmat çiç bəvote?” Peşo roziyəti doydə: “Ğohom bə ğohomi kəynə bərəse bə??” Mıxləs, İronıjə Musa de Hırsə Təhməzi okorneydən pəson bə kəypeşkə, bırneydən, ehaşteydən bə doy xıçə. Tamə zu omeydə, çe pəson 3-nən dumə piyon həmməy tat-tati hardeydən. Pəson rəyrə an- ceydən-noydən bə təşton. Kəyxıvand diyə kardey- də- vindeydə vəyəqujd kame, hədəyon mandeydə. Qıləyən pəs doydə vardey, ğohomon obıreydən, pust kardeydən, anceydən noydən bə qujdisə. İronıjə Musa ovardeydə bə vəyəxıvandi voteydə: -Boyli, həni ıştə dastımon dənoə, icozə bıdə, hejo pəsə kəbobiyən əmə hozı bıkəmon bo vəyə. Həvoy-kəlom. Həni kəbobpatəkəsi vanq məkə, əlovə bə xarc dəməşi. Kəxobə değıjən çı bızıni ımon odəmbəhən, rozi beydə. Qoççım Musa, qoççım Təh- məz! Bənə neçi həmlə kardey- dən bə kəbobə bıskon. İ bısk ıştən hardeydən, i bıski doy- dən bə vəyə. Xoplicə hardey- dən bə hevuji- bə dırozi. Vəyədə noroziyəti eqıneydə. Oxoyədə vəyəxıvand çe məsələku holi beydə, ın dıqlə dusti tojneydə vəyəo. Duston hiç vəyə puliyən doydənin, beşeydən arəo. In xəbə omeydə-rəseydə bə di. Voteydən- sıreydən. Çə vaxtiku de hard-həşi məşhur bıə ın dıkəsi vədə kam-kam səydən bə vəyon. Esə nezə ğohomi çəvon vədə səşeybu, bəyən nəzorət kardeydən. Əncəx yasədə ıştə luzi pur karde zınedən ın benəvon. (2002)
DILIM BO MƏKTƏBİ TƏVDƏ Nəv zoə be de nəv kinə, Haruj dərsbe çəmə binə. Handımone jıqo həşt sor, Ta handimon çaş əji tor. Çəmə məktəb “inistutbe”, Əbəmimon səyədə “se”. Mıəllimon alimonbin, Ha (hesbəhson) ğalibonbin. Kıve, kıve çəmə məktəb? Əvbe çəmə orzu, mətləb. Əy omute bəmə hərif, Bəy loyiğe harcur tərif. Yodo hiç vaxt əv beəşıni, Çəy ruşnə hiç vaxt eəşıni. Ha omeədə bə çaşim və Dılım vey vaxt hejo təvə. Ələkbərim, bandonzuvəm, Az bo eli həşi şuam. Beməktəb az çan ro ku bəm, Obə vey vaxt yarə kobəm.
Votem, beşum az bə Dovlə, Qəcı nezbe, vote, soylə(?) Koncobiri tobin hesə, Boçi tı de dəşə(r) bəsə?.. Çımı ronıj pebırni(ş)e, Fikrı çımı dıl tırni(ş)e. Səm evəjəy, çaşım purbe, Rom nıvinde bomı hırbe. Tanə-tohmət jəy əy bəmı, Lap vəbəvə oməy səmı. Vote, kıve çı di məxluf? Dəjənəme bə qəvi sulf. Diron oqət tamə qorə, Şımə bədən bəka korə. Si sore ki çığın beşə(r), Hesə pibə(r) bəsə dəşə(r). Lovəm karde badəy əğli, Məmindək nim, vote, nəğli, Votem, bəşmə az bəm (şıkrə) Vote, boştə oqət ağli. Ənə kijon be nıznəymon, Bor dardi ni hiçi damon. Hesə (besoyb) mandə somon, Eqətə kul-kımot pobon. Ələkbərim, az bəşərim, Çənə hestim dard kəşə(r) im. Çı umuro çəndə şənim, Az (ıştəni) yad əkənim.
Ko çı koysə emə vebən, Taməmonən ibəse bən. (Iştənion) həni ni bən, Qədə-qədə yad bedəmon. Votdən pulən rəstəniye, Umri səydə(r) maştə niye. Həni hejo çaşmon təye. Qədə-qədə yad bedəmon. Çənə bəbe ğıybət karde?.. Imən qıləy yolə darde. Ki bokisə mandə (marde) Qədə-qədə yad bedəmon. Çok bedəmon ta bə vaxti, Çoknə beştə subayəti. Qındəmon çı ləyoğəti. Qədə-qədə yad bedəmon. Ələkbərim, yolon ( p)ərim, Bo dust-(oşnə) ( qardə) çərim. Deştə eli baxtəvərim. Qədə-qədə yad bedəmon. (Boən həni yad nıbəmon!) 09.01.2005 ƏKBƏR PAŞA-44 (Masalli, Myonku: 01.09.1969) PUL BƏKƏSİ DARD ƏBINİ Pul bəkəsi taxtış heste, Vey əcəbe, nağdış heste. Puli omey vaxtış heste, Hejo partapart əbıni. Pul bəkəsi dard əbıni. Bə iyəndı hurmət nıbo, Insof nıbo, mırvət nıbo, Arədə məhəbbət nıbo, Bı dim-bə dim pard əbıni. Pul bəkəsi dard əbıni. Imsornə sor yavə sore, Osmonədə avə sıre. Peş zımsoni əvəsore, Fevral nışə mart əbıni, Pul bəkəsi dard əbıni. Vəse mənən miçon həni, Xıdo kardə çiçon həni. Asvalt bedə kuçon həni, Tul əbıni, qard əbıni, Pul bəkəsi dard əbıni. Hıtəkəson oğo məzın, Çı zəmonə oxo məzın. Əkbər Paşa, jıqo məzın, Iştı livə zard əbıni, Pul bəkəsi dard əbıni... OVŞİM ÇƏMƏ PENCƏDƏ Bə diyo şə ru heste, Rostisə vey du heste. Hınə heste, zu heste Cohilədə, qəncədə. Ovşim çəmə pencədə. Xoroki peşe çoke, Qıledə şe-şe, çoke. Bə məydon beşe çoke. Hejo mənışt kıncədə. Ovşim çəmə pencədə. Beğeyrətdə şərəf ni, Bə xəymandi tərəf ni. Çayır budə aləf ni, Xəy-bərəkət yoncədəy. Ovşim çəmə pencədə. Peqət ğələm-vərəği, Pehand şeer, vərsəği. Sa-sa bıjən ərəği, Məşi penco-pencoədə. Ovşim çəmə pencədə. Piyəjen piebə- zandəni. Qujdış emə, zində ni. Aşpeş pate zındəni, Qıno vində çamçədə. Ovşim çəmə pencədə. Şəkə bəbe şin bəkəs, İmon bəkəs, din bəkəs. Tolışədə qin bəkəs Pəydo bedə Qəncədə, Ovşim çəmə pencədə. Həvo yaman peqardə. Voşi şır-şır ekardə. Votdən: Çə vaxto qardə Mısılmon ğılıncədə. Ovşim çəmə pencədə. Ha Əkbər, xal eqındə, Sa penco bal eqındə, Bətı medal eqındə Ğələynə bırıncədə, Ovşim çəmə pencədə.
rəzzaq Xansuvar Talışxanov Tədqiqatçı-jurnalist A zərbaycanımızın qədim di- yarlarından biri olan Talış ma- halı öz füsünkar təbiəti ilə yanaşı öz qədim tarixi ilə də seçilir. Bu tarixin qədimliyini göstərən amil- lərdən biri də onun tayfa birlikləri və ziyalı nəsilləridir. Heç təsadüfi deyil ki, Talış di- yarında tanınmış zadəgan nəsillər, eləcə də böyük tayfalar vardır. Talış diyarından çıxan bu nəsillərdən bir qismi: Talışxanovlar, Mehmandarovlar, Nurullabəyovlar, Kələn- tərovlar təkcə bu diyarın yox, həm də Azər- baycanımızın ictimai-siyasi mühitində öz sözünü demişdir. Bunlarla yanaşı diyarın özündə də birləşmiş böyük tayfalar və nəsil- lər vardır: Qədim Değ Əmirlər (xan, bəy) nəs- li, Seyid Piran nəsli, Orand Tayfa birliyi, Alar Tayfa birliyi və Məydonlar nəsli. Sözü gedən Məydonlar nəsli öz mənşəyi- ni Talış dağlarının qoynunda yerləşən Anzoli (qədim adı Ənzoli) kəndində yaşamış Şah- nəzərin ləqəbi olan Məydondan almışdır. Məydonlar patranomiyasının yaranması XIX əsrin əvvəllərinə aiddir. Yerli sakinlərin rə- vayətlərinə əsasən sözü gedən Şahnəzər çox qüvvətli bir gənc olmuşdur. Və “Məydon” ayamasını da o çox güclü bir pəhləvanı güləş meydanından çıxartdığına görə qazan- mışdır. O zamanlar talış adətlərinə görə güləş yarışları keçirilərdi və talış kəndlərinin bir çoxunda güləş meydanları – “cənqə məy- donon” (cəng meydanları) var idi. Sözü gedən hadisə Çayrud kəndi yaxınlığında “Siyovna” adlanan cəng meydanda baş verir. Həmən cəng meydana gələn İranın Sərab şəhərindən olan bir pəhləvan meydanda gəzərək özünə rəqib axtarırmış. Rəqibini yıxacağı təqdirdə bir illik bac tələb edirmiş. Çayrud kəndinin kəttası istəmirdi ki, İrandan gəlmiş pəhləvan burda “at oynatsın”. Buna görə də yaxinliğda yaşayan gənc Şahnəzəri yanına çağırıb, ona meydana çıxmağı tapşırır. Şahnəzər, güləş fəndlərini bilməməsinə bax- mayaraq öz duasını edib, meydana çıxır. O, Sərablı pəhləvana yaxınlaşıb, əl verib görüşür və “gəl ilk olaraq bir-birimizin əlini sıxaq” deyir. Pəhləvan Şahnəzər ilə razılaşır və ilk olaraq o Şahnəzərin əlini sıxır. Şahnəzər öz növbəsində Sərablı pəhləvanın əlini sıxanda pəhləvanın barmaqlarının ucu partlayır, dır- naqlarından qan axmağa başlayır. Bunu görən Sərablı pəhləvan gənc Şahnəzərdən qorxaraq güləşmədən “cənqə məydon”ı tərk edir. Həmin meydanda toplaşanların hammısı Şahnəzəri “məydon bo Şahnəzəri mande” (meydan Şahnəzərə qaldı) kəlməsi ilə alqışlayırlar. Şahnzər, bu qələbəsindən son- ra öz adıyla deyil, “Məydon” olaraq çağırıl- mağa başladı və ondan sonra gələn övladlarına Məydonlar ləqəbi verildi. Rəvayətdən bizə bəlli olur ki, Məydonlar tayfasının adının yaranması məhs onların ulu babaları olan Şah- nəzərin güləş meydanında döyüşdüyü ləqəbə görədir. Maraqlı bir fakt da bundadır ki, in- diki Məydonilərin kökü Anzolu kəndi ilə bağlıdır. Anzolu sözünün toponimikasına fikir verəndə çox maraqlı bir izah ortaya çıxır. Bir çoxlarının dediyinə görə Anzolu sözü İran- da yerləşən liman şəhəri olan Ənzəli ilə bağlıdır. Digər tədqiqatçılara görə Nəmin şəhərinin yaxınlığında yerləşən Anzo kəndi ilə bağlıdır. Həm də kəndin əsasının XVIII əs- rin ortalarında salınması tədqiqatçı alim Nəzir Nəzərovun verdiyi məlumatlar və et- noqraf Qəmərşah Cavadovun “Talışlar” adlı etnoqrafik monoqrafiyasında bildirilmişdir. Mənim fikrimcə isə kəndin adı çox maraqlı görsənsə də, elə sözü gedən Məydonla bağlıdır. İlk öncə onu deyim ki, kəndin yaranması heç də XVIII əsrin ortaları yox, XVIII əsrin sonu XIX əsrin əvvələri olmuş- dur. Bunun sübutu olaraq arxiv sənədlərinə baxaq: Anzolu kəndinin evlərinin siyahısının statistikası.
Arxiv sənədindən gördüyümüz kimi 1809- cu ildə Anzolidə 2 ev olmuşdur. Kəndin yaranması da məhs bu iki evdən başlamışdır. Şübhəsiz bu evlərin birində Şahnəzər yaşayıb, çünki arxivə istinad etsək Şahnəzərin böyük oğlu olan Əlinəzər 1799-cü ildə Anzolidə doğulmuşdur. Nəzərə alsaq ki, Əlinəzər Şah- nəzərin böyük oğlu olmuşdur və bu minval- la biz ortaq məxrəc olaraq Şahnəzərin təvəl- lüdünün təqribən 1770-ci il qeyd edə bilərik. Şahnəzərin harada doğulması və ya haradan Anzoluya gəlməsi barədə dəqiq bir fakt yox- dur. Amma bəzi məlumatlarda Şahnəzərin, qardaşı ilə bərabər Nəmindən buralara gəldiyi söylənilir. Həmən rəvayətlərdə həmçinin Anzolu kəndinin əsasının məhs M a y d o n l a r tərəfindən qoyul- duğu bildirilir. Arx- ivdən də görürük ki, 1809-cu ildə Anzoludə iki ev ol- muşdur. Çox gu- man ki, bu evlərin birində Şahnəzər, digərində isə qar- daşı yaşamışdır. Şahnəzərin oğlu Əlinəzərin 1799-cu ildə Anzoludə
doğulması da An- zolunun təməlinin məhz Məydonlar tərəfindən qoyul- duğunu isbatlayır.. Məydonlar nəslinin seyid olması haqqın- da bəzi mülahizələr vardır. Ehtimal olunur ki, Şahnəzərin ulu babası Seyid Suleyman olub. Seyid Piran nəslinin şəcərələrinin birində Şah- nəzərin adı qeyd olunsa da, bu hələ öz sübutunu tapmayıb. Hər halda Seyid Piran nəslinin davamçıları özlərində Mir titulunu qoruyublar. Amma ki, Məydonlar nəslinin çox az qismində Mir tituluna rast gəlmək mümkündür. Biz inkar eləmirik ki, Məydonlaar seyid nəslidir. Anzolu kəndinin əsasını qoymuş və kəndin adı belə onlara məxsus olan Məydonlar nəs- li, yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi ehtimallara görə 1770-ci ildə doğulan, tayfa başçısı olan Şahnəzərdən başlayır. Şahnəzərin, bundan sonra Məydon kimi adlandırılan şəxsin dörd oğlu olmuşdur: Əlinəzər, Haqqnəzər, Bəcan, Gülnəzər. Məydonun böyük oğlu Əlinəzər (1799- 1873) kəndçilik, maldarlıqla məşğul olmuşdur. XIX əsrin ortalarında Məydonlar nəslinin böyük ağsaqqalı olmuşdur. Əlinəzərin yeddi oğlu olmuşdur: İmamnəzər (1829- ?), Lələ (1834 - ?), Cəlil (1839 - ?), Şərbət (1843- ?), Ağarəşid (1848- ?), Ağanəzər (1850- ?), Şahmar (1863- ?). Əlinəzərin ortancıl oğullarından biri olan Cəlil 1839-cu ildə Anzolu kəndində anadan olmuşdur. 1873-cü ilin Arxiv sənədinə istinad olaraq bildirilir ki, Cəlil öz qardaşı İmam- nəzərin evində yaşamışdır. Kəndçilik və maldarlıqla məşğul olan Cəlil çoxlu mal- qaranın sahibi idi. 1880-ci ildə Caynəvud kəndinə köçmuşdür. Və elə həmin ildə, həmin kənddə özü üçün ev tikdirmiş və ora- da yaşamışdır. XIX əsrin sonlarında vəfat et- mişdir. Caynəvud kəndinin ilk sakinlərindən olan Cəlilin yaşadığı əraziyə Cəlilə kujə deyirlər. Cəlilin altı oğlu, iki qızı olmuşdur: Saleh (1866- ?), Bəşir, Qəribxan, Şivəxan, Məm- məd, Talıb, Vəsmə, Xanım. Cəlilin böyük oğlu Salehin oğlu olmamışdır. Onun Ki- fayət adında bir qızı olub. Cəlilin ikinci oğlu Bəşirin iki övladı olmuşdur: Qafar və Xədicə. Cəlilin üçüncü oğlu olan Qəribxanın yeddi oğlu və bir qızı olmuşdur: Musa, Murtəza, Ağaxan, Nəzir, Nəzər, Ataxan və Salman. Cəlilin dördüncü oğlu olan Şivəx- anın iki oğlu olmuşdur: Rəhmət və Oğlan. Cəlilin beşiinci oğlu Məmmədin Zahid adın- da bir oğlu olmuşdur. Cəlilin altıncı oğlu olan Talıbın dörd oğlu və bir qızı olmuşdur: Əbiəli, Naib, Şahrıza, Şahab və Ruxsarə. Cəlilin nəslindən olanlar Cəlilov və Şivəx- anov soyadı daşıyırlar. Cəlilovlar nəslindən alimlər, jurnalistlər və bir çox ziyalılar çıxmışdır. Respublika Talış Mədəniyyət Mərkəzinin sədri və “Tolışon Sədo” qazetinin təsisçisi Rafiq Cəlilov, həmçinin “Futbol Press” qəzetinin və saytının təsisçisi Elçin Cəlilov, talış dilində şerləri göz oxşayan Tofiq Nicat və Ruslan Şahlar da bu nəslin davamçılarıdır. Ümumi Məydonlar nəsli Talış diyarının bir çox kəndlərində yayılmışlar, doğma yurdları olan Anzolu kəndindən başqa Massalıda, Lənkəranda, Sumqayıtda, Bakıda və bir sıra xarici ölkələrdə yaşayirlar.
Òåë.:+99470 610-23-16 Å-ìàèë: celilovrafiq@mail.ru Ãÿçåòèí åëåêòðîí âàðèàíòûíû tàlèsh.îðý ñàéòûíäà îõóéà áèëÿðñèíèç Ðåäàêñèéàíûí öíâàíûíà ýþíäÿðèëÿí ÿëéàçìàëàð ìöÿëëèôëÿðÿ ãàéòàðûëìûð âÿ ìÿòíëÿðÿ ðÿé âåðèëìèð. Ôàêòëàðà ýþðÿ éàëíûç ìöÿëëèôëÿð ìÿñóëèééÿò äàøûéûðëàð. Ìöÿëëèôëÿðëÿ ðåäàêñèéàíûí ìþâýåéè óéüóí ýÿëìÿéÿ áèëÿð. Ãÿ çåò ßä ëèé éÿ Íà çèð ëè éèí äÿ ãåé äÿ àëûí ìûø äûð. Ãåéäèééàò íþìðÿñè:3462 Òèðàæ: 1000
Ъалылов Рафиэ Сщащрза оэщлу АЖЖ Н 3811001000159315 ИНТЕРМЕДИАРЙ БАНК Стандард Жщартеред Банк, Неw Йорк ЖОРР. АЖЖ. 3582023389001 СWЫФТ: СЖБЛУС33
"Банк оф Баку" ОЪС С.W.Ы.Ф.Т. ЪББКАЗ22 Баку, Азербаиъан
АЗН цчцн: "Банк оф Баку" АСЖ Йасамал филиалы Жялилов Рафиг Шащрза оьлу щесаб нюмряси 3801000000159315 ВЮЕН 1700038881 код 506322 мцхбир щесаб 0137010007944 С.W.Ы.Ф.Т ЪББКАЗ22
зянэ едя вя йа жом мер жиал_ ма на эер @у фуг .аз е лект рон цн ва ны мы за йа за раг яла гя сах ла йа би ляр си низ. ¹ 5 5 2 9 s e n t y a b r 2 0 1 3 - í ÿ ñ î ð Məydonların bİr qolu – Cəlİlovlar Yüklə 286,77 Kb. Dostları ilə paylaş:
|