Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar
Yüklə 7,81 Mb. Pdf görüntüsü
|
“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 55
şəhər sanki ölmüşdü, bir kimsə gözə dəymirdi, elə bil şəhərdə quzğunlardan savayı bir canlı qalmamışdı… lakin quzğunlar da, həmişə mürgülədikləri yoxsullar xəstəxanasının məhəccərlərini tərk etməkdəydilər; deyəsən, şəhərdə qalan yeganə adam, de Armas meydanında dayanan həmin o kor kişiydi… o, pəncərədən ona zillənən qocanın təşvişini sanki uzaqdan-uzağa duyaraq, çəliyini yuxarı qaldıraraq, ona həyəcanla tələsik işarələr verir, nə isə qışqırır, ancaq nə dediyini anlamaq olmurdu; o, bunu da, baş vermək üzrə olan hansısa növbəti bədliyin sirli əlaməti kimi yozdu, lakin yenə öz-özünə: «Bu, bürküdəndi…» - deyib uzandı və pəncərələri astaca döyəcləyə-döyəcləyə, adama yuxu gətirən yağışın zümzüməsi altında yuxuya getdi… lakin ayıq yatdı… yuxunun dumanlı süzgəci arasından nə isə şüuruna nüfuz eləməkdəydi… o, qorxu içində oynayıb: «Kim var burda?» - deyə bağırdı. Bu, onun öz ürəyinin döyüntüsüydü, canına vicvicə salan isə, günün bu çağında xoruzların nədənsə susması, banlamamasıydı… o susub sakitləşdi və hiss elədi necə əmin-amanlıq gəmisi aramla onu tərk edərək, məchul bir körfəzdə yoxa çıxır; dumana bürünmüş dəniz qəzəblə dalğalanır, kükrəyirdi… qurunun və dənizin bütün məxluqatı - ölümü duymaq qabiliyyətinə malik olan, kataklizmlərin yaxınlaşdığını, ən dərin insan elmindən daha tez görməyi bacaran bütün canlılar dəhşət içində donub qalmışdı… nəfəs almağa hava çatışmırdı, vaxt-zaman dayanmışdı və iş bu yerə çatanda o, ayağa qalxdı, ayağa qalxanda hiss etdi ki, ürəyi şişib və hər addımı atdıqca, bir az da şişir, qulaq pərdələri partlayıb cırılır, burnundan odlu mayeyə bənzər nə isə süzülür və o, qana bulaşmış kitelinə baxıb: «Bu, ölümdü…» - düşündü. lakin ona etiraz elədilər: «Heç cür yox, mənim generalım, bu siklondur, qasırğadır.» Bu, bir vaxtlar vahid Qəraib səltənətini ayrı-ayrı adalara parçalamış qasırğaların ən dağıdıcısı, ən dəhşətlisiydi… belə bir fəlakətin yaxınlaşdığını isə, bütün insanların içindən yalnız o, öz ibtidai instinktiylə - itlərin və toyuqların təşvişə düşməsindən xeyli qabaq hiss eləmişdi; qasırğa elə qəfil başlamışdı ki, qarma-qarışıqlığın içində ona ad tapmağa da macalları olmamışdı. Başlarını itirmiş zabitlər qorxu içində: «Bu, hər şeyin sonudur, mənim generalım! Ölkə yerlə- yeksan olur!» - deyirdilər. Belə olanda, o, əmr verdi ki, bütün qapı və pəncərələri bərk-bərk bağlasınlar, keşikçilərə buyurdu ki, özlərini dəhlizlərdə oturduqları yerdə qayışla sarısınlar, göstəriş verdi ki, bütün inək və toyuqları birinci mərtəbədəki otaqlara salıb orda saxlasınlar, bütün əşyaları, olduğu yerlərinə mismarlasınlar və de Armas meydanından başlamış, ən ucqar guşəsinədək qorxu içində susmuş bu ələm səltənəti qasırğanın vahiməli çöhrəsi önündə lövbər salmış gəmiyə çevrildi; əmr verilmişdi ki, çaxnaşma əlaməti görünən kimi, atəş açılsın, əvvəlcə xəbərdarlıq üçün iki dəfə havaya, bu da kömək etməsə, çaxnaşma salanın özünə atəş açılsın; lakin siklonun qarşısında hər şey aciz idi; qasırğanın, quduzlaşmış həmlələrlə hərlənən pərləri bircə dəhşətli zərbəylə, baş darvazanın zireh poladını yardı, baş giriş yolunu dağıdıb inəkləri havaya sovurdu; o, bu zərbədən elə sarsılmışdı ki, nə baş verdiyini dərk eləmirdi… şırnaqları göydən yox, yerlə üfqi vəziyyətdə fışqıra-fışqıra gələn selin su şırımları nəriltiylə üstünə töküldü; balkonları, vulkan bombaları kimi partladaraq, uçurdu… fırtınanın, dənizin sualtı cəngəlliklərindən qaldırdığı əcaib canlılar havada qövs cızaraq şappıltıyla yerə dəydilər… lakin o, bu fəlakətin miqyası və nəticələri barədə düşünmürdü; qasırğanın xaosunda o, qəlbinin, kin və bədxahlıq ədvası dadan tamından həzz almağındaydı:«Haradasan, lənətə gəlmiş Manuela Sançes, şeytan qızı, harada gizlənmisən? Qisasımın qasırğasından harada nicat tapırsan?!» Qasırğa yatandan, sakit və mülayim havayla əvəz olunandan sonra isə, dövlət şurasının iclas salonundan, prezidentin, öz yaxın köməkçiləriylə oturduğu avarlı gəmicik çıxdı və şəhəri xarabalığa çevirən bulanıq, lehmə suyun üzüylə üzdü; karetlərin saxlandığı tikilinin yanından ötdü, palmaların ucları və de Armas meydanındakı fənər dirəklərinin işıqları arasından burula-burula getdi… burda, bu lal sularda, kilsə günbəzlərinin ətrfında bitmiş bu kiçicik göldə bizim generalın ağlına ildırım çaxıntısıyla ani bir fikir gəldi… qəfildən anladı ki, bu hakimiyyəti ilə o, heç vaxt ali qüdrətə sahib olmayacaq… çünki dünyada elə şeylər var ki, ona tabe deyil, onun gücündən xaricdədir, bu fikir ona möhkəm yer elədi və o, uzun müddət bu düşüncənin əsarətindən azad ola bilmədi… gəmicik isə öz işindəydi, kilsələrin künc-bucaqlarına dəyə-dəyə irəliləyirdi, gah zil qaranlıqda gözdən itir, gah əksi, pəncərə şüşələrinin şəbəkələrində gəzişir, gah da adda-budda görüntülərlə kilsənin zümrüd daşlarının, qızılı naxışlarının işartısında sezilirdi; diri-diri “Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 56
basdırılmış vitse-kralların, dərddən ölmüş arxiyepiskopların qəbir daşları sönük bir ilğımlarla işarır, Böyük Admiralın boş sərdabəsi - üzərində üç karavella həkk edilmiş sarkofaqının qraniti parıldayırdı… o, bu məqbərəni bu məqsədlə tikdirmişdi ki, arzu etdiyi təqdirdə Böyük Admiralın sür-sümüyü bizim ölkədə uyusun; mehrabın arxasında əmələ gəlmiş kanalla üzüb kilsənin iç həyətinə çıxdılar; bura, işıqlı akvarimua oxşayırdı, hörgülü dibində balıq sürüləri o baş-bu başa şütüyür, suyun içinə düşmüş günəbaxan zoğlarını yeyirdilər; avarlı gəmicik daha sonra zahidlərin ürəksıxan məskəninə - biskay rahiblərinin monastırına sarı yönəldi və gəmidə oturanlar, suyun altında qalmış boş hücrələri, hovuza çevrilmiş musiqi salonunun ortasında klavikordların səssizcə yırğalandığını, lal su qatının altında qalmış monastr yeməkxanasında isə onlar qızları - monastrın bütün rahiblərini gördülər… onların hər biri öz yerində, uzun masanın arxasında oturduqları yerdə boğulub ölmüşdü; gəmi, eyvanın girəcəyindən keçib monastrı tərk eləyəndə isə hamı heyrətlə baxıb gördü ki, şəhərin yerində, mavi səmanın altında nəhəng bir göl ləpələnir. «Olsun ki, qasırğa məni, «Manuela Sançes» adlı əzablardan qurtarmaq üçün qopmuşdu, lənət şeytana, bu Allah-təalanın necə də vəhşi üsulları varmış… Onunla müqayisədə biz quzuymuşuq!..» O, şəhəri iəində dəfn eləmiş bulanıq gölə – üstü, ölü toyuqlarla örtülmüş ucsuz-bucaqsız sulara, üzərində yalnız kilsə künbəzinin, bir də mayak fənərinin göründüyü bulanıq sulara, bölgə vitse- krallarının daş saraylarının günəşli eyvanlarına məmnuniyyətlə tamaşa edirdi; bir vaxtlar qul alveri gedən liman ərazisində, qasırğadan xilas ola bilmiş bir ovuc adamın sığındığı adda-budda adacıqlar gözə dəyirdi; adamlar, böyürlərindən asta-asta üzüb ötən avarlı gəmiyə, onun, Sarqas dənizinin qırmızımtıl sıx yosunlarının arasıyla üzürmüş kimi, gölün üzünü başdan-başa örtmüş toyuq ölülərini yara-yara keçib getməsinə inanılmaz bir təəccüblə tamaşa edirdilər; lakin budur, adamlar, milli bayraq rəngində olan bu Nuh gəmisində oturmuş şəxsi axır ki, tanıdılar, onun kədərli gözlərini, qanı qaçmış dodaqlarını gördülər, göylərin təmizlənməsi, günəşin işıq saçması naminə dörd bir tərəfə xaç çəkən tanış əli gördülər. «Və o, suda batıb boğulmuş toyuqlara da nəfəs verdi, sulara, aşağı çökməyi buyurdu və sular çökdü!» Və kimsə, kilsə zənglərinin şadyanalıq dolu harayına, gurultulu bayram atəşfəşanlığına başlamaq və qasırğa əjdahasını qaçırmış insanı öz mahnılarıyla şərəfləndirmək üçün de Armas meydanına toplaşmış izdihamın hay-həşirinin sədaları altında, onun qoluna girib eyvana sarı apardı. «Axı bu dəqiqə xalq, hər şeydən əvvəl, məhz sizin mübarək sözünüzü, onlara ruh verəcək nitqinizi eşitmək istəyir!» O, dartınıb, müsahibinin əlindən qurtulmaq istədisə də, qurtula bilmədi və bircə andan sonra sarayın eyvanın dayandığını və minlərlə ağızdan yekdil sədayla göylərə ucalan bağırtıları eşitdi: «Yaşasın əsl kişi!» - və bu yekdil səda qasırğa kimi canına işlədi… bütün hakimiyyəti boyu bu şəhərin önündə, kütlə qarşısında niyəsə həmişə özünü köməksiz duymuşdu, indi də beynindən ildırım kimi bir qəddar fikir keçdiki, heç vaxt onun, adi xalq kütlələrindən ibarət olan bu dibsiz uçurumun qarşısında beləcə - bütün vücuduyla, qorxusuz-hürküsüz dayanmağa cəsarəti çatmayıb və bundan sonra da çatmayacaq… Bizlər – aşağıda, de Armas meydanında dayananlar, həmişəki kimi, yenə nə isə ağlasığmayan, irreal bir mənzərənin şahidi olduq; biz, başı üzərində müqəddəslik oreolu hələ də işaran, ağ kətan libaslı qocanın sehrli simasını görə bildik; qoca, dayandığı eyvanın yüksəkliyindən bizə səssizcə xeyir-dua verib, dərhal da qeyb oldu; lakin bizlər üçün bu ani görüntü də kifayət idi; ən əsas o idi ki, o – orda öz yerindədir, gecə-gündüz yorulmadan keşiyimizi, qayğımızı çəkir, o həmişə bizimlədir; o isə, anası Bendisyon Alvarado, balqabaqdan düzəldilmiş nimçədə mais dənini arıtlayarkən, şəhərkənarı malikanəsinin patiosunda ucalan tarixi tamarinlərin kölgəsi altında, hörmə yelləncək-kresloda əyləşərək, əlində, limonad dolu stəkan, gözlərini yumub, nə haqdasa düşünə-düşünə, arıtlanıb təmizlənən mais toxumlarının xışıltısını dinləyirdi; qızmar ilğımın titrədiyi günortanın saat üç radələrində o, hələ də yelləncək-kreslosunda əyləşmişərək, istinin arasından anasını seyr etməyindəydi. Bendisyon Alvarado isə yan-yörəsində hərlənən toyuqlardan, sayıqlığını itirənini cəld hərəkətlərlə qamarlayıb qoltuğuna sıxa-sıxa, bir qədər nəvazişlə quşun boynunu geriyə qarır, Yüklə 7,81 Mb. Dostları ilə paylaş:
|