Carl gustav jung
Yüklə 3,33 Mb. Pdf görüntüsü
|
SENTETİK Y A DA YAPICI YÖNTEM 159
çok bakımdan hastanın kendi gibi, o da sinirli. Ortaklaşa ilgilendikleri bir çok sanat dalı var. Hastanın kişiliği arkadaşımnkinden daha kuvvetli. Arkadaşlıkları aşırı derece samimi olduğundan ve hayatın birçok başka olanağını dışladığından, ideal dostluklarına karşın, ikisi de sinirli ve sinir lenmeleri birtakım vahşi sahnelere neden olmakta. Bilinçdışı bu yolla aralarına mesafe koymaya çalışmakta, fakat buna kulak asmamaktadırlar. Kavga, genelde, bunlardan biri yeterince anlaşılmadığını farkettiğinden, birbirleri ile daha açık konuşmalarım üstelediğinden başlamaktadır, böylece, üzerine her ikisi de içlerini dökmeye karar veriyorlar. Doğal olarak çok geçmeden gene anlaşamıyorlar, daha beter bir sahne izliyor bu kez. Eh, hiç yoktan bu da fena sayılmaz. Bu kavga, ne zamandır bir türlü bırakmak istemedikleri hoşlanma ve zevkin yerine geçmekteydi. Özellik le hastam, her ne kadar her sahne «onu aşırı derecede yoruyor» idiyse de, en yakın arkadaşı tarafından anlaşılmamanın verdiği o tatlı acıyı duy madan edemiyordu. Hastam çoktan beri bu dostluğun marazi bir hal aldığını farketmişti, ancak sahte bir tutku, bu arkadaşlığı kurtarmanın hâlâ bir yolu olduğuna inandırmıştı ona. Vaktiyle annesi ile arasında abartılı ve fantastik bir ilişki vardı, annesinin ölümünden sonra da duygularını arka daşına aktarmıştı.
özetlenebilir: «Irmağın karşı yakasına geçmem (yani arkadaşımla ilişkimi kesmem) gerektiğinin farkındayım, ama arkadaşımın beni tutup saran kol larını açmamasını istiyorum — çocuksu bir arzu bu, annenin o çok iyi bildiğim sarılışı ile bana sarılıp kendisine doğru çekmesini istiyorum.» Arzunun uygunsuzluğu, olayların geniş çapta kanıtladığına göre, güçlü eşcinsellik altakıntılarmda. Yengeç onu ayağından yakalıyor. Hastanın kocaman «erkek» ayakları var, arkadaşı ile olan ilişkisinde erkek rolü oynuyor, buna tekabül eden cinsel fantezileri var. Ayak çoğu kez erkek uzvunu canlandırır. Tam yorumu şöyle: arkadaşını bırakmak iste memesinin nedeni, onun için duyduğu cinsel isteklerini bastırmış olmasıdır. Bu arzular, bilinçli kişiliğin eğilimi ile hem ahlâksal hem de estetik bakımdan uygunsuz olduğundan, bunlar bastırılmıştır, dolayısıyla aşağı yukarı bilinçdışı sayılır. Kaygısı, onun bastırılmış arzusuna tekabül etmektedir. Bu yorum hastanın yüce dostluk idealini yerin dibine
160 ANALİTİK PSİKOLOJİ batırmaktadır. Analiz esnasında, bu noktada, bu yoruma karşı çıkamaz dım elbette. Bir süre önce bu olaylar eşcinsellik eğilimi konusunda onu ikna etmiş bulunduğu için, kendinin hoşuna gitmese de bu eğilimini kolayca kabul ederdi. Tedavinin bu noktasında böyle bir yorumda bulun muş olaydım, herhangi bir direnme ile karşılaşmazdım. Hoş olmayan bu eğilimin verdiği acıyı, anlayışı sayesinde yenmişti. Ama bana: «Niçin hâlâ bu düşü analiz edip duruyoruz? Söylediklerinizi ne zamandır biliyo rum.» diyebilirdi pekâlâ. Nitekim bu yorum hastaya yeni bir şey söyle memekte; dolayısıyla ilginç ve etkin bulmuyor. Böyle bir yorum tedavinin başlangıcında imkânsız olurdu, çünkü hastanın aşırı iffeti hiçbir surette böyle bir şeyi kabul etmezdi. Anlayış «zehiri»nin küçük dozlarla, titizlikle verilmesi gerekiyordu; ta ki daha mantıklı düşünür duruma gelinceye dek. Analitik ya da nedensel-indirgeyici yorum yeni bir şeye ışık tutmazsa, aynı şeyin türlü çeşitlemelerini göstermekte devam ederse, olası arketip motiflerinin aranma zamanı gelmiş demektir. Nedensel- indirgeyici yöntemin bu durumda bazı sakıncaları vardır. Bir kere has tanın çağrışımlarını, örneğin, yengecin kanseri çağrıştırmasını (crab=can- cer) dikkate almamaktadır. Sonra, özellikle seçilen bu simge açıklan madan kalmaktadır. Ana-arkadaş niçin yengeç olarak canlandınl-mak- tadır? Daha güzel, daha plastik bir figür, bir su perisi olabilirdi. «O bir yandan kız niteliğinde, onu çekiyor, bir yandan erkek niteliğindeki o, alta düşüyor» vb. Bir ahtapot, bir ejder ya da balık da aynı görevi görebilirdi. «Üçüncü olarak da, nedensel-indirgeyici yöntem, düşün özel bir olay olduğunu ve dolayısıyla alabildiğine ayrıntılı bir yorum, yengeci, hiçbir zaman sadece arkadaşa veya anneye götüremez, aynı zamanda süjeye, yani düşgörenin kendine de götürmesi gerekir. Düşgörenin kendidir tüm düş; hem ırmak, hem sığlık, hem yengeçtir, daha doğrusu, bu ayrıntılar, süjenin bilinçdışındaki koşullarını ve eğilimlerini dile getirmektedir. Bu çerçeve içinde aşağıdaki yeni deyimleri kullanmam gerekti: düş imgelerini gerçek objelerle eşit gören her yorumu, obje (nesne) düzeyinde yorum diye adlandırıyorum. Buna karşı, düşün her bir bölümünü ve içinde rol alan herkesi düşgörenin kendine götüren yoruma da süje düzeyinde yorum diyorum. Obje düzeyindeki yorum analitiktir, çünkü, düş içeriğini, dış durumlara götüren belleğin komplekslerine ayırmaktadır. Süje SENTETİK YA DA YAPICI YÖNTEM 161
düzeyindeki yorum sentetiktir, çünkü bellekteki kompleksleri dış neden lerinden ayırır, bunları süjenin eğilimleri veya bütünü oluşturan parçaları olarak görür ve yeniden süje ile birleştirir. (Herhangi bir yaşantıda, sadece nesneyi değil, ilkin ve her şeyden önce, kendimi yaşarım, doğal olarak yaşantıyı kendi kendime açıklamam koşuluyla.) Bu durumda, düşün bütün içerikleri, öznel içerik bakımından simge olarak ele alınır. Sentetik veya yapıcı yorum süreci süje düzeyinde bir yorumdur.
Hasta, ortadan kaldırılması gereken engelin kendinde olduğundan habersizdir: aşılması güç ve daha ileri gitmesini engelleyen bir sınır çizgi sidir bu. Gene de bu engeli aşmak olanaklıdır. Ancak, tam bu sırada özel ve hiç beklenmedik bir tehlike çıkmaktadır ortaya — geri geri, aşağılara doğru hareket eden ve birlikte düşgöreni de sürüklemek isteyen (insan- olmayan, ya da insanaltı olan) hayvana benzer bir şey. Bu tehlike gizli bir yerde ortaya çıkan ve tedavisi olanaksız (ezici) öldürücü bir hastalığa ben zeyen bir şey. Hasta, arkadaşının onu engellediğini ve aşağılara doğru sürüklemeye çalıştığını söylemekte. Buna inandığı sürece, arkadaşını «kalkındırmaya», eğitmeye ve ıslah etmeye çalışmaya devam etmesi gerekmektedir; kendisinin aşağılara sürüklenmesini durdurmak için, boş ve anlamsız, idealistçe çabalama zorunda kalmaktadır. Arkadaşı da, hasta ile aynı durumda olduğu için, benzer çabalarda bulunmak zorundadır. Biri ötekinin üstüne çıkmaya çalışan, dövüşen horozlar gibidirler. Biri ne kadar yükseğe sıçrarsa, öteki o kadar acı çekmektedir. Niçin mi? Her biri suçun diğerinde olduğuna inandığı için. Süje düzeyinde yorum bu çılgınlıktan kurtarmaktadır: düş, hastaya, içinde, sınırı aşmasını, yani bir durumdan ya da davranıştan diğerine geçmesini engelleyen bir şey olduğunu göstermektedir. Davranış değişikliği olarak bir yer değiştirme şeklindeki yorumu bazı ilkel dillerdeki ifade tarzlarında görülmektedir. «Gitmeyi düşünüyorum» sözü «gitme noktasındayım» (üzereyim) gibi ifade edilmektedir. Düş dilini anlaşılır kılmak için ilkellerin psikolojisin den ve tarihsel simgecilikten sayısız paralellere ihtiyacımız var, çünkü düşler, temelde bütün geçmiş evrim çağlarındaki işlevsel olanakların
Yüklə 3,33 Mb. Dostları ilə paylaş:
|