Carl gustav jung

ORTAK  BİLİNCİN  ARKETİPLERİ

183

özel  bir  yer  vermek  gerek.  Bu  konuda  gerekli  bilgi  için  Psychology and 

Alchemy (Psikoloji ve Simya), Psychology and Religon (Psikoloji ve Din) 

ve  The  Secret  o f ihe  Golden  Flower  (Altın  Çiçeğin  Gizi)  adlı  Richard 

VVilhelm ile yayımladığımız kitaba başvurun.

Doğaüstü  işlev  gelişigüzel,  amaçsız,  hedefsiz  hareket  etmez,  esas 

insanın  ortaya  çıkarılmasına  yöneliktir.  Bir  kere  doğal  bir  süreçtir,  bazı 

durumlarda  bireyin  bilgisi  veya  yardımı  olmadan  seyrini  izler,  bazan 

muhalefet karşısında  istediğini  zorla gerçekleştirir.  Bu  sürecin  anlamı  ve 

amacı  ta  başka embriyonik  tohum  plazmasında gizli  kişiliği  her yönü  ile 

gerçekleştirmektedir;  başlangıçtaki  potansiyel  tamlığın  üretimi  ve  açığa 

çıkarılmasıdır.  Bilinçdışının  bu  uğurda  kullandığı  simgeler,  insanlığın 

tamlığı,  bütünlüğü  ve  mükemmelliğini  ifade  etmek  için  her  zaman  kul­

lanmış  olduğu  simgelerin  aynıdır:  bu  simgeler,  genelde,  dörtlük  ve 

daireden  ibarettir.  Bunun  için  bu  sürece  ben  individuation  (bütünleşme) 

süreci  dedim.

Doğal individuation süreci, tedavi yöntemim için hem bir örnek hem 

de  bir  ilke  oldu  benim  için.  Nevrotik  bir  bilinçli  davranışın  bilinçdışı 

telafisi,  bilinçli  zihnin  tekyanlılığının  etkin  ve sağlıklı  bir biçimde düzel­

tebilecek  bütün  unsurlarını  içerir,  tabii  bu  unsurlar  bilinç  düzeyine 

çıkarıldığı,  yani  anlaşılıp  bilinçle,  birtakım  gerçekler  olarak  bütünleştiği 

takdirde. Pek seyrek olarak, bir düş öyle bir yoğunluk kazanır ki, yarattığı 

şok bilinçli zihni yerinden oynatır. Genelde düşler, bilinç üzerinde radikal 

bir etkide bulunmayacak kadar zayıftır ve  anlaşılmaz.  Dolayısıyla,  telâfi, 

bilinçdışında yeraltına iner ve etkisi olmaz. Ama gene de, hiç etkisi olmaz 

değildir.  Ancak,  bilinçdışı  muhalefetimiz  tutarlı  bir şekilde görmezlikten 

gelinir ve  bilincimizin  niyetlerini  karşı  konmaz  bir şekilde  engelleyen a­

razlar  ve  durumlar  ayarlar.  Tedavinin  amacı  demek  ki  düşleri  ve  bilinç- 

dışının bütün diğer tezahürlerini elden geldiğince anlamak ve değerlendir­

mektir;  önce,  zaman  ilerledikçe  daha  tehlikeli  bir  hal  alan  bir  bilinçdışı 

muhalefetin oluşumunu önlemek, sonra da telâfinin iyileştirici etkeninden 

elden geldiği kadar yararlanmaktır.

Bu  işler,  bir  insanın  tamlığa  erişebilme  yeteneğine,  yani  sağlıklı 

olm a  yeteneğine  sahip  olduğu  varsayımına  dayanmaktadır.  Bu 

varsayımda  bulunmamın  nedeni,  şu  veya  bu  nedenle  kendi  bütünlükleri

---

184

ANALİTİK PSİKOLOJİ

ile  karşı  karşıya  geldiklerinde,  doyamayacak  ve  çabucak  mahvolacak 

bireylerin  varoluşudur.  Böyle  olmasa,  bile,  ömrünün  geri  kalan  yanını 

parçacıklar ya  da  kısmi  kişilikler  şeklinde  sefilane  bir  şekilde  geçirirler, 

sösyal veya psişik parazitizm ile desteklenirler. Bu gibi kimseler başkala­

rının belasıdır, ölümcül boşluklarını güzel bir dış görünüşe bürürler. Bun­

ları  burada  incelediğimiz  yöntemle  tedaviye  kalkışmak  boşuna  olur.  Bu 

durumda yapılacak şey, durumu  idare etmeyi sürdürmektir, çünkü gerçek 

hem  tahammülü  güç hem  de yararsız olur.

Bir vaka anlattığımız gibi  tedavi edildiğinde,  inisyatif bilinçdışında- 

dır, ancak bütün eleştiriler, seçim ve karar bilinçli zihne aittir. Karar doğru 

ise ilerlemeyi işaret eden düşlerce doğrulanır; ters durumda, düzeltme, bi­

linçdışı  tarafından  yapılır.  Tedavinin  seyri,  bilinçle  sürekli  bir  konuşma 

şeklinde  devam  eder,  Düşlerin  doğru  yorumunun  son  derece  önemli 

olduğu  söylediklerimizden  anlaşılacağı  üzere  apaçıktır.  Ama  kişi  yoru­

munun doğruluğundan nasıl emin olacaktır? Bir yorumun doğru olduğunu 

gösterecek güvenilir bir ölçüt var mıdır? Bu  soruya iyi ki olumlu bir yanıt 

verebilecek durumdayız.  Yanlış bir yorumda bulunmuşsak, ya da şu veya 

bu  nedenle  eksik  ise,  bir  sonraki  düş  durumu  ayarlayacaktır.  Örneğin, 

daha  önceki  motif daha  açık  bir  şekilde  tekrarlanacaktır,  ya  da  yorumu­

muz, alaycı bir dolaylı ifade ile sadede getirilir veya doğrudan muhalefet­

le karşılaşılır. Tutun ki, bu yorumlarda isabetsiz prosedürümüzün genelde 

tam  bir  sonuç  elde  edememiş  olması,  fuzuliliği,  girişimin  soğukluğunu, 

kısırlığını  ve  boşluğunu  belirtir:  böylece doktor  ile hasta ya sıkıntı  ya da 

kuşku  içinde  boğulur.  Doğru  yorum  hayata  can  katarsa,  yanlış  yorum 

insanı  çıkmaza,  direnmeye,  şüpheye, karşılıklı  kısırlaşmaya iter.  Eskimiş 

geçmiş  hayallere  ya da çocuksu  taleplere  inatla sarılmada görülebileceği 

gibi,  hastanın  direnmesi  sonucu  tıkanmalar olabilir.  Bazan  hekim  gerekli 

anlayıştan  yoksundur,  bir keresinde  başıma gelmişti,  pek zeki  bir hastam 

vardı,  bir kadın hasta, türlü nedenlerden bana antika biri gibi görünmüştü. 

İyi  bir başlangıçtan  sonra,  düşlerini yorumlamamda yürümeyen bir şeyin 

farkına vardım.  Yanılgımın kaynağını  bulamadığım  için,  kuşkularımı  bir 

yana bırakmaya karar verdim.  Seanslarımız esnasında, konuşmalarımızın 

gittikçe  tatsızlaştığını  farkettim;  boşunalığı  açıktı.  Sonunda  hastama 

açılmaya karar verdim.  O da  bunun  farkında gibiydi.  Ertesi  gece  şu düşü

---

ORTAK  BİLİNCİN  ARKETİPLER!

185

gördüm:  «Akşam güneşinin aydınlattığı  bir vadiden geçen  bir köy yolun­

da yürüyordum.  Sağımda,  dik  bir tepenin  doruğunda  bir şato  vardı,  en 

Iepedeki  kulenin  üzerinde,  bir  tür korkuluk  üstünde bir kadın  oturmuştu. 

Onu  iyi görebilmem için boynumu iyice geriye kanırmam gerekti,  öyle ki 

sonunda  boynum  çıt  etti.»  Düşümde  bile  kadının  hastam  olduğunu 

tanımıştım.

Bundan şunu çıkardım, düşte bu denli yükseğe bakmam gerektiğine 

göre,  gerçekte  hastamı  herhalde  çok  horgörmüştüm.  Kendisine  yorumu 

ile  birlikte  düşümü  anlattığımda,  durum  birdenbire  değişmişti,  tedavi  de 

dörtnala ayağa kalkmıştı.  Çok  pahalıya mal  olsa dahi  bu  çeşit yaşantılar, 

düşün  telâfi  mekanizmasının  güvenilirliğine  sarsılmaz  bir  inanca  götür­

mektedir.

Bütün bu tedavi yönteminde söz konusu edilen sayısız sorunlara son 

on yılki emeğimi  ve araştırmamı  hasrettim.  Analitik  psikolojinin  şimdiki 

durumunun  ancak  genel  görünümü  üzerinde  duracağım,  alabildiğine  dal 

budak salmış bilimsel, felsefî ve dini  ayrıntılı  tartışmalara girmeyeceğim. 

Bunun  için  okuru yukarda adı geçen yapıtlara göndermem gerekir.

---