Harakat nomi. Harakat nomi ish - harakatning atamasi bo‘lib, gapda otga xos vazifalar bajarishga xoslangan fe’l shaklidir. Harakat nomi -(i)sh, -(u)v, -moq. affikslari yordamida yasaladi: kechmoq, kechish, kechuv. Harakat nomi fe’lga xos tuslanish, zamon, mayl kabi ma’nolarni bildirmaydi, balki harakat-holatning atamasi bo‘ladi. Shu sababli otlarga xos kelishik, egalik kabi grammatik shakllarni qabul qila oladi va gapda otlarga xos vazifalarni bajaradi. - Harakat nomi. Harakat nomi ish - harakatning atamasi bo‘lib, gapda otga xos vazifalar bajarishga xoslangan fe’l shaklidir. Harakat nomi -(i)sh, -(u)v, -moq. affikslari yordamida yasaladi: kechmoq, kechish, kechuv. Harakat nomi fe’lga xos tuslanish, zamon, mayl kabi ma’nolarni bildirmaydi, balki harakat-holatning atamasi bo‘ladi. Shu sababli otlarga xos kelishik, egalik kabi grammatik shakllarni qabul qila oladi va gapda otlarga xos vazifalarni bajaradi.
Sifatdosh formalari. Turkiy tillarda sifatdosh ganing belgisi bo'lgan ish-harakat va holatni hamda bevosita ish-harakat va holatni anglatadi. Sifatdosh formalarida belgi-harakat ma`nosi bilan birga, grammatik zamon ma`nosi ham mavjud bo’ladi. - Sifatdosh formalari. Turkiy tillarda sifatdosh ganing belgisi bo'lgan ish-harakat va holatni hamda bevosita ish-harakat va holatni anglatadi. Sifatdosh formalarida belgi-harakat ma`nosi bilan birga, grammatik zamon ma`nosi ham mavjud bo’ladi.
Bu hol sifatdosh formalarining harakat nomi formalaridan farqdovchi asosli belgisini tashkil etadi. Sifatdosh formalarini zamon nuqtai nazardan quyidagi ikki asosni ajratish mumkin: - Bu hol sifatdosh formalarining harakat nomi formalaridan farqdovchi asosli belgisini tashkil etadi. Sifatdosh formalarini zamon nuqtai nazardan quyidagi ikki asosni ajratish mumkin:
- 1) O'tgan zamonni ifodalovchi -s formalari. Bu guruhga –mi’sh/mish,-duq/duk\tuk\tuk\gan//qan/kan,-an/a’n affikslari bilan hosil bo’luvchi formalar kiradi;
2) Hozirgi-kelasi zamonni ifodalovchi sifatdosh formalari. Bu guruhni -r(-ar/a’r\ -ur/ur,\- i’r/ir,\ yur va boshqa affikslar bilan hosil bo’luvchi formalar tashkil etadi. - 2) Hozirgi-kelasi zamonni ifodalovchi sifatdosh formalari. Bu guruhni -r(-ar/a’r\ -ur/ur,\- i’r/ir,\ yur va boshqa affikslar bilan hosil bo’luvchi formalar tashkil etadi.
Dostları ilə paylaş: |
