Chizmachilik

Ikkita parallel to‘g‘ri chiziqni tutashtirish. Ikkita parallel to‘g‘ri chiziq va ulardan birida tutashuv nuqtasi K berilgan, tutashma yasash talab qilinsin. Tutashma yasash uchun tutashuvchi chiziqlar markazi va yoy radiusi topiladi. Buning uchun K nuqtadan bitta to‘g‘ri chiziqqa perpendikulyar chiqariladi va uning ikkita to‘g‘ri chiziq bilan kesishgan nuqtasi K₁ topiladi, K,K₁ kesma teng ikkiga bo‘linadi, O nuqtadan, ya’ni tutashma markazidan OK=OK₁ radius bilan K va K₁ nuqtalarga urunma yoy chiziladi (50-rasm).



v)

b)

a)

markaz chizig’i

markaz chizig’i

markaz chizig’i

49-rasm.



markaz chizig’i



b)

v)

a)

50-rasm.


Aylanaga urunma o‘tkazish. Markazi O nuqtada bo‘lgan aylana va A nuqta berilgan (51-a,rasm). A nuqtadan aylanaga urunma o‘tkazish talab qilinsin. Buning uchun aylananing O markazi bilan A nuqta tutashtiriladi. OA to‘g‘ri chiziq teng bo‘linib O₁R₁ radiusli yoyrdamchi aylana yasaladi (51-b,v,-rasm). Yordamchi aylaning berilgan aylana bilan kesishgan K va K₁ nuqtalari izlangan urinish nuqtalaridir. A nuqta K yoki K₁ nuqta bilan birlashtiriladi (51-g,rasm). Bunda to‘g‘ri chiziq bilan aylana silliq tutashadi.
Ikkita aylanani urunma tutashtirish. R va R₁ radiusli ikkita aylana berilgan, bularga tashqi urinma o‘tkazish talab qilinsin. Urinmaning ikki xili ichki va tashqi turi mavjud.
Tashqi urinma quyidagicha yasaladi:
O nuqtadan radiusi berilgan aylanalar radiuslarining ayirmasiga, ya’ni R-R₁ ga teng bo‘lgan R₂ radiusli yordamchi aylana o‘tkaziladi. Urinmaning yasalishi 52-rasmda keltirilgan.OO₁ masofa teng ikkiga bo‘linib, O₂ markaz topiladi va O₂ markaz bo‘yicha R₃ radiusli aylana chiziladi va K nuqta xosil bo‘ladi.
O nuqta K bilan tutashtiriladi. OK ga parallel qilib berilgan aylanalarga K₁K₂ urinma to‘g‘ri chiziq o‘tkaziladi. K₁K₂ va to‘g‘ri chiziq berilgan aylanalarga urinma chiziqdir (52-g,rasm).



v)

g)

b)

a)