Rusiya dövləti də belə addımlar atacaqdır. Biz görürük ki. Xəzər
regionu barəsində xarici siyasətə öncül yer verilməsi nəzərə çar
pır. Bizim böyük dostumuz, xarici işlər nazirinin müavini Viktor
İvanoviç Kalyujm prezidentin xüsusi nümayəndəsi təyin edilib
və o bu vaxınlarda burada olmuşdur. Biz bilirik ki, siz onunla
görüşmüsünüz.
Şübhəsiz ki, bu gün Azərbaycan həm Xəzər regionunun, həm
böyük Qafqaz regionunun istər siyasi, istərsə də iqtisadi baxım
dan lideridir. Ona görə də ölkələrimizin sabitliyi, iqtisadi və si-
vasi tərəqqisi də xeyli dərəcədə Rusiyadan və Azərbaycandan
asılı olacaqdır. Bizim ölkələrimiz çox ciddi separatizm problemi
ilə qarşılaşmışdır və yəqin ki, biz bu ümumi problemdən məhz
birlikdə, bəlkə də regionun Gürcüstan kimi digər ölkələri ilə bir
likdə çıxmalıyıq.
Təəssüf ki, son vaxtlar istər Rusiya Federasiyasının, istərsə
do Azərbaycanın bədxahları Çeçenistandakı, Şimali Qafqazda
kı hadisələrlə əlaqədar, ölkəmizin keçirdiyi çətin vəziyyətdən
istifadə edərək, ərazisinin xeyli hissəsinin işğal edilməsi və bir
milyondan çox qaçqının olması - biz bu gün onların bəziləri ilə
görüşdük - nəticəsində Azərbaycanın keçirdiyi çətinliklərdən
istifadə edərək, ölkələrimiz arasındakı qarşılıqlı münasibətləri
zəiflətməyə cəhd göstərirlər. Mətbuatda vaxtaşırı fitnəkar xarak
terli yazılar verilir. Ancaq biz əminik ki, rus xalqı da, Heydər
Əliyeviç Əliyev kimi lider başda olmaqla, Azərbaycan Respub
likası və Azərbaycan xalqı da bir-birini tərəfdaş kimi görür. Biz
yeni Prezidentimiz Vladimir Vladimiroviç Putinə çox inanırıq,
ilk günlərdən, hələ keçən ilin avqustunda "Yedinstvo" hərəkatı
yaradaraq onu birincilər sırasında dəstəklədik.
Əminik ki, mehriban qonşuluq, qardaşlıq münasibətlərinin da
vam etməsi və möhkəmlənməsi, çox vaxt süni şəkildə yaradılan
narahatlıqların aradan qaldırılması üçün iki lider mümkün olan
hər şeyi edəcəkdir. Biz - Rusiya müsəlmanları Rusiya-Azərbay
Heydər Əliyev siyəsoti: TOLERANTLIQ_______ ___________________________________________
364
can tandeminin region ölkələrinin rifahı naminə. Müstəqil Döv
lətlər Birliyi naminə, böyük Qafqaz regionunda, Xəzər dənizi re
gionunda yaşayan bütün xalqların rifahı naminə möhkəmlənməsi
üçün əlimizdən gələni etməyə hazırıq.
Cənab Prezident, icazə verin, Bakıda olduğumuz iki gün ər
zində burada hansı hissləri keçirdiyimizi bəri başdan bildirək.
Axırıncı dəfə biz Bakıda, zənnimcə, 1992-ci ildə olmuşuq. O
vaxtkı Bakı və bugünkü Bakı bambaşqa şəhərlərdir. Bugünkü
Bakı sürətlə inkişaf edən perspektivli ölkənin gündən-günə də
yişən paytaxtıdır. Adamların üzü gülür, yeni binalar tikilir, başqa
sözlə, ölkə hər cəhətdən gələcəyə doğru istiqamətlənmişdir. Əl
bəttə, bütün bunlar xeyli dərəcədə Sizin sayənizdə mümkün ol
muşdur. Siz 1993-cü ildə yenidən hakimiyyətə gələndə özünüz
də güc tapdınız və ölkəni məhv olmaq, gələcəyini, bütövlüyünü
itirmək təhlükəsindən həqiqətən xilas etdiniz. Bu 7 il ərində gö
rülmüş işlər bizi heyran edir, təəccübləndirir. Hətta bəzən yaxşı
mənada qibtə ilə baxırıq və ümid edirik ki, yeni Prezidentimiz
Vladimir Vladimiroviç Putin də Sizin kimi ağsaqqalların sayə
sində, Sizin təcrübənizdən istifadə edərək ölkəmizi ona irs qal
mış çətinlikdən çıxara biləcəkdir. Biz bunu çox istəyirik, çünki
biz da ölkəmizi güclü, vahid, çox dinamik inkişaf edən, iqtisadi
və siyasi cəhətdən sabit ölkə kimi görmək istəyirik. Bizim üçün
çox xoşdur ki, hazırda Azərbaycan həqiqətən tanınmış, sabit, de
mokratik dövlətdir.
Parlament seçkilərinə hazırlıqla əlaqədar biz dünən parlamen
tin rəhbərliyi - spiker cənab Ələsgərovla və onun müavinləri ilə
görüşdük. Hadisələrin necə maraqlı cərəyan etdiyini bilirik. Bu
göstərir ki, Azərbaycan həqiqətən demok-ratik dövlətdir. Onu
da qeyd etmək bizə xoşdur ki, bunların hamısında, şübhəsiz, Si
zin xidmətiniz var. O da xoşdur ki, Siz bizə, bizim gənc hərəka
tımızı, Rusiya müsəlmanlarını, Rusiyada yaşayan türkləri şərəf
ləndirdiniz və Rusiya dövlətinə bəslədiyiniz xoş münasibəti bir
_________________________________________ Heydor Əliyev siyasoli; TOLERANTLIQ
365
Hevtidr Əliyev siyasoti: TOLERANTLIQ
daha nümayiş etdirdiniz. Heydor Əliyeviç, buna görə Sizə çox
minnətdarıq.
İcazə verin, nümayəndə heyətini Sizə təqdim edim. Nümayən-
də
heyətimizdə müxtəlif regionlar, təşkilatımızda birləşən bütün
qüvvələr təmsil olunmuşdur. Biz ictimai-siyasi hərəkat olsaq da,
mənəviyyat və əxlaqa böyük diqqət yetiririk. İndiki prezident
Putinin hələ prezident vəzifəsini icra edərkən "ölkəni bərpa et
məyə, dirçəltməyə yeni qanundan və ya vergi məcəlləsindən de
vil, mənəviyyatı yüksəltməkdən başlamaq lazımdır , — deməsi
bizim üçün çox vacib idi. Bizim dini hamilər şuramız var. Ona
görkəmli müsəlman dini liderləri, o cümlədən ölkənizin çoxdan
kı dostu, Qafqaz Müsəlmanları İdarəsində Şeyxülislam Paşaza
dənin müavini, Şimali Qafqaz Müsəlmanlarının Əlaqələndirmə
Mərkəzinin əlaqələndiricisi və rəhbəri, Rusiya Müftiləri Şurası
nın həmsədri, İnquşetiyanın müftisi Şeyx Məhəmməd Alboqaçi-
yev daxildir.
Məndən sağda "Yedinstvo"nun siyahısı üzrə uzaq Xantı-Man-
si mahalından seçilmiş Qurban Əmiroviç Əmirov əyləşibdir.
Mahalın inkişafı həmyerliniz Salmanovun sayəsində mümkün
olmuşdur. Bu gün biz Elmlər Akademiyasında onu xatırladıq.
Qurban Əmirov Büdcə Komitəsinin üzvü, hərəkatımızın İcraiy
yə Komitəsinin sədridir.
Hərəkatımızın həmsədri, prezident seçkilərində Vladimir Vla-
dimiroviç Putinin vəkili, Rusiyanın Türk Xalqları Assambleya
sının prezidenti Brontoy Yanqoviç Bedyıırov da burada bizim
lədir. O əvvəllər Altay Respublikası Baş nazirinin müavini ol
muşdur. Ora bizim ümumi vətənimizdir, üç il əvvəl İslamı qəbul
etmişdir.
Bundan sonra Altayın bir çox ziyalıları,
gəncləri, ictimaiyyətin
liderləri də İslamı qəbul etmişlər. Mən Dolores Xaliulini də təq
dim etmək istərdim. O, hərəkatımızın beynəlxalq departamenti-
ııin rəhbəridir. Onun səfir dərəcəsi var, Rusiya Federasiyasının
366
Ciddədə baş konsuludur. Siz müqəddəs yerlərdə olmusunuz,
səfərinizin yekunlarına dair müsahibənizə baxmışıq.
Azərbaycan diasporu ilə yaxından iş aparmağımız bizim üçün
çox xoşdur. Yəqin ki, onu icma adlandırmaq daha düzgün olar
dı, bu, 2 milyonluq icmadır. Onların bir milyona yaxını Rusiya
vətəndaşıdır, daha bir milyona qədəri isə orada müvəqqəti yaşa
yır. Lakin onlar da getdikcə Rusiyada daha dərin köklər salırlar
və odur ki, Azərbaycan icması hazırda Rusiya Federasiyasının
ən iri müsəlman icmalarından biridir. Biz onu ölkəmizin tərkib
hissəsi sayırıq və ona görə də Azərbaycan icmasının, Rusiyada
yaşayan azərbaycanlıların mənafelərini öz mənafeyimiz bilir,
onları elektoratımızın tərkib hissəsi hesab edirik. Bu gün, təəs
süf ki, Dövlət Dumasında azərbaycanlı deputat yoxdur, amma
siz tam əmin ola bilərsiniz ki, "Rifah"ın Dövlət Dumasındakı 12
deputatı Azərbaycan icmasının, Rusiya Federasiyasında yaşayan
2 milyon azərbaycanlının da mənafelərini layiqincə təmsil edə
cəkdir.
Azərbaycan ictimaiyyəti Azərbaycanlıların Ümumrusiya
Konqresini yaradanda biz bunu çox yüksək qiymətləndirdik
və ruh yüksəkliyi ilə qarşıladıq. Konqresin üzvləri onun yara
dılmasında, liderləri ilə ilk görüşdə Sizin şəxsən iştirak etmə
yinizdən çox ruhlanmışdılar. Bu gün burada Azərbaycanlıların
Ümumrusiya Konqresi rəhbərliyinin nümayəndələri - İcraiyyə
Komitəsinin sədri Məmməd Bağırov, konqresin vitse-prezidenti
hörmətli Oqtay Hüseynov iştirak edirlər. Bizim fəallarımız da
buradadırlar, onlar eyni zamanda, Azərbaycan icmasının fəalla
rı, onun liderləridir. Burada Dağıstan azərbaycanlılarının lide
ri, Dərbənddən olan hörmətli Seyran Rəhimov da var. Türkdilli
ölkələrlə əlaqələr üzrə müşavirimiz Malik Kərimov və "Azərbay
can tayms" qəzetinin redaktoru, bizim fəal tərəfdarlarımızdan
biri Məmməd Nəsibov da buradadır.
Yəni biz Rusiya Federasiyasında yaşayan Azərbaycan icması ilə
həqiqətən çox fəal işləyirik, səfirliklə, Ramiz Həsənoviç Rizayevlə
_____________________________________ ________
Heydər Oliyov siyasaij; TOLERANTLIQ
367