D ü Ş Ü n c e d ü n ya s I n da
Yüklə 1,74 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- İsmail Gaspıralı ve Ceditçilik
229 S İ Y A S E T V E K Ü L T Ü R D E R G İ S İ Tohta Ahun Turdahunov Toktosun Dostayev Törökul Aytmatov Umaralı Şabdambekov Umaralı Cavgoşpayev Usain Usmanov Van-Dzi-Van-Çan-Lin Van-Lin-Van Vilgelm Davıdoviç Vall Vladimir Avgustoviç Litsenmajer Vladislav Yulianoviç Gorbaçevskiy Yakov Pavloviç Zinonyev Yakub Ahun Aipov Yun-San-Sin Yusup Abdrahmanov Yusup Ahun Taşa-Ahunov Yusup İshakoviç Bulatov Yusup Karimov Yusup Talipov Zaydel Notta Yankel Berkoviç İsimlerden de açıkça anlaşılacağı üzere öldürülenlerin tamamı Kırgız değildir. Katledilenler arasında Özbek, Uygur ve Kazak Türkleriyle birlikte Ruslar da bulunmaktadır. Bu da açıkça gösteriyor ki Ruslar, bölgede sadece etnik bir katliama girişmemiş, kendi emellerinin aksine düşünen ve düşündüklerini söyleyen veya söyleyeceğinden şüphe edilen bilgi ve fikir sahibi herkesi katletmiştir. Siyasi ekonomik ve kültürel politikalar dikkate alınarak milletler tarihinin son 150 yıllık bölümü incelendiğinde, doğal kaynakların bol olduğu coğrafyalar ve bu coğrafyaların üzerinde yaşayan milletlerin özellikle Batılı sömürücü güçlerin kıskacında olduğu görülmektedir. Afrika, Ortadoğu, Balkanlar, Kafkaslar ile birlikte Türk dünyasının tamamı bu parselleme girişimlerinin mağduru olmuştur. Bu durumdan hareketle Türk coğrafyası başta olmak üzere Türk milletini yakından ilgilendiren hemen her alandaki Rus varlığı ve Rus siyaseti özel bir dikkat ile ele alınmalı ve incelenmelidir. Türklerin tarih boyunca kendilerine yurt edindikleri topraklarda, Allah’ın Türklere bahşettiği yer altı ve yer üstü kaynaklarının neredeyse tamamı son 150 yıldır Ruslar tarafından kullanılmaktadır. Bu sömürüyü herhangi bir engele takılmadan rahat bir şekilde gerçekleştirmek için Rusların ilk hedefleri bu coğrafya üzerinde yaşayan Türklerin zihinlerini işlevsiz hâle getirmek ve böylece onları mankurtlaştırmak, ayrıştırmak, bölmek, parçalamak ve birbirlerinden habersiz hâle Türklerin tarih boyunca kendilerine yurt edindikleri topraklarda, Allah’ın Türklere bahşettiği yer altı ve yer üstü kaynaklarının neredeyse tamamı son 150 yıldır Ruslar tarafından kullanılmaktadır. 230 D Ü Ş Ü N C E D Ü N Y A S I N D A T Ü R K İ Z getirmekti. Bunun için de insanların düşünmemesi, üretmemesi ve çevresindekileri etkilememesi gerekiyordu. Bu sebeple Ruslar, toprak ve kaynaklar üzerine başlattığı bu operasyonda ilk projeyi; Türk insanını, Türk aydınını, Türk düşüncesini ortadan kaldırmaya yönelik oluşturmuştur. Buna bağlı olarak kişiler/çoğunlukla aydınlar/ üretenler, bu çerçevede gerçekleştirilen faaliyetler ve ortaya konulan eserler büyük bir baskıya maruz kalmıştır. Konuyu Kırgızistan ve Kırgız Türkleri üzerinden kısaca özetlemek gerekirse Ruslar, bölgenin sadece doğal kaynaklarını ele geçirmek ve sömürmek üzere hareket etmemiş, dönemin Kırgızistan’ında toplumun bilinçlenmesine, aydınlanmasına yardımcı olabilecek kişisel enerji kaynaklarını da ortadan kaldırmış, böylece bu coğrafyada yeşermeye başlayan aydınlanma filizini susuz bırakarak kurutmuştur. Kaynaklar BURAN Ahmet (2011), Kurşunlanan Türkoloji, Akçağ Yayınları, Ankara. CERİTOĞLU Murat (2000), “Represiyya Kurbanı Bir Kırgız Aydını Kasım Tınıstanov”, Balıkesir: II. Balıkesir Kültür Araştırmaları Sempozyumu Bildirileri. ERCİLASUN Ahmet Bican, Türk Dünyası Üzerine İncelemeler, Akçağ Yayınları, Ankara 1997. ERDEM Mustafa (2000), Kırgız Türkleri (Sosyal Antropoloji Araştırmaları), Türkistan Araştırmaları Dizisi 1, Ankara: Avrasya Stratejik Araştırmalar Merkezi Yayınları. HAYİT Baymirza (1997), Basmacılar, Türkistan millî Mücadele Tarihi (1917- 1934), Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. KOÇ Saadettin (2002), “Kırgız Yazar Tölögön Kasımbek’in Romanlarında Halk Kültürünün Yansımaları”, Ankara: Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, S. 21, s. 197-210. NERİMANOĞLU Kamil Veli- ÖNER Mustafa (2008), 1926 Bakü Türkoloji Kurultayı Tutanaklar, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. ÖZKAN İsa (2007), “Türk Cumhuriyetlerinde Eğitim ve Kültür Alanındaki Değişmeler”, Bağımsızlıklarının 15. Yılında Türk Cumhuriyetleri, Ankara Ticaret Odası- Ankara: Türk Ocağı Yayınları, s. 80-128, SARAY Mehmet (1996), Yeni Türk Cumhuriyetleri Tarihi, Ankara: TTK. 231 Bu çalışmada Kırımlı Ceditçilerin Bahçesaray’da başlayan daha sonra Türklerin yaşadığı her yere yayılan ideallerinden bahsetmeye çalışacağız. Ceditçilik ve ceditçilerden bahsetmek için Ceditçiliğin öncülerinden büyük Türk milliyetçisi İsmail Gaspıralı’dan söz etmek gerekir. İsmail Gaspıralı bu kavrama isim veren Usûl-i Cedit okullarının kurucusu ve savunucusudur. Ceditçiler, İsmail Gaspıralı’nın eserleridir demek aslında pek de yanlış olmaz. İsmail Gaspıralı ve Ceditçilik İsmail Bey Gaspıralı, 20 (eski hesapla 8) Mart 1851’de Bahçesaray yakınlarındaki Avcıköy›de doğmuştur. Annesi Fatma Sultan, köklü bir mirza (Kırım Tatar Soylusu) ailesinin kızıydı. Babası Mustafa Alioğlu Gasprinskiy de Çarlık ordusunun teğmen rütbesinden emekli olduğu için İsmail Bey Gaspıralı zadegân sınıfına mensuptu. Eğitimine mahallî Müslüman mektebinde başlayan İsmail Bey Gaspıralı, tahsilini bir Rus okulu olan Akmescit Erkek Gimnazyumu›nda sürdürmüştür. Bundan sonra önce Voronej›deki, daha sonra da Moskova›daki Harp Okulu’na kaydolmuştur. Özellikle Moskova›daki askerî tahsil yıllarında Gaspıralı, dönemin Rus fikir hayatını ve aydınlarını yakından tanımak imkânını bulmuştur. Tanıştığı Rus aydınlarına derin saygı duymakla birlikte, o yılların Moskovası›nın anti-Türk karakterdeki Pan- Slavist atmosferi onda millî hisler uyandırmıştır. Ağır Yükle Uzun Yol: Kırım’da Ced İ tç İ l İ kten M İ llî Harekete Doç. Dr. Kutluk Kağan Sümer * * İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Ekonometri Bölümü Öğretim Üyesi. Yüklə 1,74 Mb. Dostları ilə paylaş:
|