D ü Ş Ü n c e d ü n ya s I n da
Yüklə 1,74 Mb. Pdf görüntüsü
|
104 D Ü Ş Ü N C E D Ü N Y A S I N D A T Ü R K İ Z akrabalıkları meselesi aynı zamanda coğrafi, tarihi, halk bilimsel, dil bilimsel, arkeolojik, antropolojik vesaire araştırmaları ihtiyaç kılmaktadır. Elbet bu devasa bir çabayı gerektirmektedir ve söz konusu çabanın her ihtimale karşı sadece Macarlarla ilgili soru yığınına değil, dünyayı kapsayan millet göçlerine, millet göçlerinin nedenlerine ve cereyanına sonuç getirmesini bekliyoruz. Çünkü meseleyi incelemeye başlar başlamaz ilmi ödevler önümüzde dağ gibi yükselmektedir.”… “Tarihsel yalanlarla bir ulus inşa etmek mümkün değil. Bizim bütün bunları bilimin yenilmez silahlarıyla ispatlamamız gerekir ve bu görev Turan Cemiyeti’nin ödevidir.” 16 Cemiyetin kurucusu Paikert, Turancılığın bir tanımını yapıyordu: “Turan fikri, Turan kökenli milletlerin, toprakların ve devletlerin incelenmesi, geliştirilmesi ve zenginleştirilmesi; maddi ve manevi ilerlemelerindeki takviye edilmesi, özellikle de bütün Turanlığın, bütün insanlığın mutluluğu için Turan kökenli milletlerin toplanması, güç birliği yapması, birlikte çalışması anlamına gelir.” 17 “Turan fikri yıkmak değil, inşa etmek; Turanlı olmayan millet ve devletleri bastırmak değil, onlarla barış içinde ve iş birliğinde yaşamak; şimdiye kadar bastırılmışlara ve geri bırakılmışlara medeniyet, özgürlük, bilim ve sanat, refah kurumları; yani bütün modern medeniyet ve ilerleme kazanımlarında pay aldırmak istiyor.” 18 Cemiyetin onur başkanı Vámbéry’ye göre her Türk ve Tatar boyu tek bir kökenden geliyordu: Çin’den Hazar Denizi’ne kadar olan bölgede yaşayan Doğu Türkleri ve Hazar Denizi’nden Tuna’ya kadar olan bölgede yaşayan Batı Türkleri. Kendisi bir Pan-Türk İmparatorluğu’ndan bahsediyordu. Ona göre ortak köken ve dine sahip boylar Türklerin önderliğinde Adriyatik’ten Çin’e kadar bir devlet kurabilirlerdi. 19 Macar ve Türk-Tatar Dillerinde Sözcük Uyuşmaları [A magyar és török-tatár nyelvekbeni szóegyezések] adlı eserinde Macarcanın bir Fin-Ugor dili olmaktan ziyade Altay dil grubunun içinde yer aldığını ve Türkçe ile büyük yakınlık arz ettiğini belirtmektedir. 20 Hatta Orta Asya’dan Taslaklar [Vázlatok Közép- Ázsiából] adlı eserinde Turan milletlerine tam bir bölüm ayırıyordu. 21 Turan Cemiyeti 16 Ocak 1912’de Ticaret Bakanlığına bir dilekçe sunarak yıllık mali destek istiyordu. Bu dilekçede cemiyetin kuruluş nedenlerine değiniliyor; İngiliz Turan fikri, Turan kökenli milletlerin, toprakların ve devletlerin incelenmesi, geliştirilmesi ve zenginleştirilmesi; maddi ve manevi ilerlemelerindeki takviye edilmesi, özellikle de bütün Turanlığın, bütün insanlığın mutluluğu için Turan kökenli milletlerin toplanması, güç birliği yapması, birlikte çalışması anlamına gelir.” 105 S İ Y A S E T V E K Ü L T Ü R D E R G İ S İ ve Alman örnekleri izlenerek öncelikle bilimsel faaliyetler gerçekleştirdiklerini; ancak Macaristan’ın Doğu yönünde ekonomik kalkınması için gerekli olan altyapıyı hazırlamakla mesul olduklarını belirtiyorlardı. Onlara göre Macaristan’ın ekonomik kalkınmasının temeli Doğuya yapılacak ticaret ve yine burada Macar sanayisinin geliştirilmesi idi. 22 Dolayısıyla monarşinin ekonomik hedefleri Balkan ve Asya’yı gösterdiğinden Turan Cemiyeti’nin prensipleri dönem politikasıyla uyum sağlıyordu. Cemiyet buna mukabil 1912 yılından itibaren bilimsel gezilere başlar: 1912’de Gyula Mészáros 23 ve Rezső Milleker başkanlığındaki Tuz Gölü inceleme gezisi, Imre Timkó başkanlığında Aral Gölü ve Hazar Denizi gezisi, 1913’te yine Rezső Milleker başkanlığında Konya ve Kayseri gezisi, ardından yine cemiyet üyelerinden Jenő Kovács ve Lajos Hozwarth’ın Kafkasya gezileri ve son olarak Imre Sebők ve Aurél Schultz’un Baykal gezileri. Özellikle İç Anadolu’da gerçekleştirilen keşiflerin temelinde, bölgenin Bağdat Demiryolu Projesi içinde kalması dolayısıyla Prusya için önemli bir yer olması yatmaktadır. 24 Aynı zamanda Kafkaslar, Aral Gölü ve Hazar Denizi önemli petrol kaynaklarına sahiptir ki bölge jeolojisi hakkındaki Macar araştırmaları 1918 yılına dek sürmüştür. Dolayısıyla cemiyet sadece bilimsel faaliyet göstermiyor, aynı zamanda Alman yayılmacılığına benzer şekilde pazar ve hammadde arayışına girişiyordu. Paikert 1914’te bu durumu şöyle özetler: “Macar milleti parlak ve büyük bir geleceğin önünde durmaktadır ve kesindir ki, Almanlık ve Slavlığın aydınlık vaktinin ardından Turanlığın serpilişi gelecektir. Altı yüz milyonluk Turanlığın maddi ve manevi vezirleri olmamız için bizi, Macarları, uyanan devasa egemenliğin [Turanlığın] Batılı temsilcilerini büyük, zorlu, ama şanlı bir görev beklemektedir. Bu büyük görevi gerçekleştirmek için ilk olarak Turan Cemiyeti çağırılmış bulunmaktadır.” 25 Cemiyetin Turán adlı dergisi 1913’te çıkmaya başladı. Derginin girişine Cemiyet Başkanı Pál Teleki şöyle yazıyordu: “Doğuya Macar! Millî, ilmî ve iktisadi sahada doğuya! İktisadi ilerleme için ilmi temel ve esaslı bilgiler, ilim için iktisadi hedefler ama destekle beraber. Zira millî ilimlere inşa olan millî zenginleşme ve doğuda hakiki sanayi Turanlı kardeş milletlerin dayanışması Macar-Türk- Bulgar ittifakıyla vücut buldu. Ancak bunun sadece başlangıç olması gerekir. Macar milletinin ödevi Türklerle ve Bulgarlarla birlikte Uzak Asya’dır ve uyuyan Turanlı milletleri uyandırmak ve bu vasıtayla büyük Turan birliğini ger- çekleştirmektir.” Yüklə 1,74 Mb. Dostları ilə paylaş:
|