D ü Ş Ü n c e d ü n ya s I n da
Yüklə 1,74 Mb. Pdf görüntüsü
|
95 S İ Y A S E T V E K Ü L T Ü R D E R G İ S İ GELECEKTİR. DİĞER BİR DEYİŞLE, RUS HALKININ TÜM DİĞER HALKLAR ÜZERİNDEKİ DİKTA- TORYASININ YERİNE, BU HALKLARIN RUS HALKI ÜZERİNDE DİKTATORYASI GEREKLEŞECEK- TİR! Bu ikilem, koşulların oluşturduğu tarihsel bir zarurettir. İhtimaldir ki, birinci şık gerçekleşecektir. İkinci- sinin gerçekleşmesi halinde ise bu durum birinciye geçiş için yalnızca bir basamak teşkil edecektir. Bugün SSCB adı altında yeniden kurulmuş olan eski Rusya, uzun ömürlü değildir. Geçici ve muvakkat bir şeydir. Bu durum, ölmekte olan birinin son nefesi, son çırpınışlarıdır.” (Kakınç 2003: 256-257) 7 Moskova’nın “karşı devrimci” olarak suçladığı milliyetçi komünistlerin kurduğu örgütler ara- sında özellikle Türkistan’daki “Milli İttihad” (İttihat ve Terakki Teşkilatı, daha sonra Millî İttihad’a dönüştürülmüştür) ve “Millî İstiklal” adlı örgütler dikkati çekmektedir. Bu örgütlerin kurulmasını sağlayan isimlerin başında Feyzullah Hoca ve Akmal İkramov gelmektedir. Benningsen ve Wimbush, 1920 baharından Sultangaliyev, Zeki Velidov, Ahmet Baytursun, Ali Bükeyhanov, Turar Rıskulov, Veli İbrahimov, Nizameddin Hocayev ve Fayzullah Hocayev’in bir araya gelerek kurdukları “İttihat ve Terakki” adında gizli bir örgütten bahsetmektedirler (Benningsen-Wimbush 1995: 110-111). KGB arşivlerinde yer alan ve meşhur Türkolog Gaziz Gubaydillin hakkında düzenlenen ve işkenceler so- nucunda Gubaydillin’e imzalattırılan iddianamede geçen “Karşı Devrimci Pantürkist Teşkilat merke- zinin üyesi olmak” ibaresi, doğrudan Benningsen ve Wimbush’un sözünü ettiği “İttihat ve Terakki”yi akla getirmektedir. Münevver Kari ile yoldaşlarının arasına sızan ve olup bitenleri Ruslara rapor eden satkın Madhiddin Muhammedov Salihoviç’in rapor ettiği bilgiler arasında “İttihat ve Terakki”nin ku- ruluşu ve çalışmaları hakkında bilgiler de yer almaktadır: “Ben Ekim Devrimi arifesinde teşkil olunan “İttihadi Terakki” (Terakkiperver örgütü) hakkında aklımda kalanları önce yazıp vermiştim. Cemiyet tüzüğünü Osmanbeğ ile Haydar Efendiler hazırlamışlardı. Ben bu tüzüğü (Türkiye Türkçesi’nden) Özbek diline aktardım. 1917 yılı Ağustos ayının sonlarında olsa gerek, benim evimde Terakkiperverlerin, Osmanbeğ başkanlığında geçen toplantısında bu tüzük kabul edildi. (...) Cemiyet Ekim Devriminden sonra da faaliyetlerini devam ettirdi. (...) Ben 1919 yılında yani Ocak Olayları sırasında, bu cemiyetin rehberliğinde bulundum. Cemiyet geçmişten beri Şura (Sovyet)’ya karşı faaliyet göstermiş değil, tersine kendi isteklerini hayata geçirmek için Şura hükümetini en uygun hükümet olarak görüyordu. Cemiyetin istekleri şunlardan ibaret idi: 1. Gençleri üyeliğe celbetmek, 2. Ruhaniler ile mücadele etmek, 3. Beyazları tespit ederek onları imlan olduğunda hükümete teslim etmek, 4. Okul işlerini düzenlemek, 5. Türk savaş esirlerine yardım etmek ve onları okullara işe yerleştirmek...” (Coşkunarslan 1999b: 125). Devrim öncesinde kurulduğu anlaşılan “İttihat ve Terakki” örgütüyle Türkistanlı aydınla- rın İstanbul’daki İttihat ve Terakki Teşkilatı ile olan ilişkileri hakkında bilgi veren A. Ahat Andican so- nuç olarak şunları söylemektedir: “Özet olarak söylemek gerekirse, Türkistan’da İttihat ve Terakki teşkilatlan- ması, bu harekete mensup harp esiri Osmanlı subayları tarafından başlatılmıştır. 1917 Ekim İhtilali öncesinde bu subaylar İttihat ve Terakkiperver Cemiyeti’ni kurmuşlar ve Türkistan’ın çeşitli şehirlerinde örgütlenmişlerdir. Azerbaycan’a Türk Ordusunun girişinden sonra, cemiyetin adı İttihat ve Terakki olarak değiştirilmiştir. Osmanlı imparatorluğunun yenilmesinin ardından İttihat ve Terakki kadrolarının dağıldığı dönemde ise, teşkilatın adı Milli İttihad olmuştur. Cemiyetin, özellikle 1917-21 yılları arasında etkili olduğu anlaşılmaktadır. Münevver Karı anılarında “Cemiyetin üyeleri çok değildi. Fakat etkili ve güçleri çok büyüktü” demektedir. Enver ve Cemal Paşaların Türkistan ve Afganistan faaliyetleri sırasında cemiyet kadroları yeniden aktif hale gelmişse de, bu iki siyasi figürün tarih sahnesinden çekilmeleri İttihatçı subayların dağılmalarına, siyasi alanda ise İttihat ve Terakki ruhunun yok olmasına yol açmıştır. Bütün bunlara rağmen, Türkistanlı kadroların İttihatçılarla yaptıkları yol arkadaşlığı bitmeyecektir. Dış Dünyadaki mücadele yıllarında, başta Nuri Paşa olmak üzere Halil Paşa ve Mah- mut Şevket Esendal gibi eski ittihatçılarla diyalog sürdürülecektir (Andican 2003: 120-121). 8 Sovyetler Birliği, özellikle de Stalin döneminde Moskova’nın Türk topluluklarına karşı izlediği politi- kalar, Çarlık Rusya’sı politikalarının, “Hristiyanlaştırma” dışarıda tutularak, daha sistemli ve acımasız bir şekilde devam ettirilmesinden ibaret olmuştur. Sovyetlerin izlediği politikalar, Türk topluluklarının kültürel ve siyasal anlamda bütünüyle parçalanmasını getirmiş, böylece Çarlık Rusya’sının şovenist politikaları, “Sovyetleştirme” adı altında başarıyla tamamlanmıştır. Nitekim Mekemtas Mırzahme- 96 D Ü Ş Ü N C E D Ü N Y A S I N D A T Ü R K İ Z tov, Bolşevik Devrimi sırasında umutlanarak harekete geçen Türk topluluklarını Çarlık yönetiminden daha beter bir şekilde ezen Stalin dönemi politikalarını şu şekilde sıralamaktadır: 1. Ruslaştırma, 2. Arap harflerinin kullanımına son vererek Rus harflerini kullanıma sokma, 3. Rus kökenli kitleleri Türk kökenli halk- ların yaşadığı bölgelere göç ettirme, 4. Kırım’ı, Kırım Tatarlarından arındırma, 5. Kafkasları Müslümanlardan arındırma, 6. Orta Asya ve Kazakistan’ı ham madde merkezi haline getirme, 7. Rus kökenli çocuklarla sömürge halkların çocuklarının bir arada okudukları okulların sayısını arttırma, 8. Rus dilini resmi dile çevrilemese de halk dili haline getirme, 9. Küçük toplulukları asimile ederek ortadan kaldırma, 10. Bütün halkları bir halka, yani Ruslaşmış Sovyet halkına dönüştürme, vd. (Mırzahmetov 1993: 107-108). 9 “...bizim-diyalektik, daha doğrusu enerjetik materyalizm mektebine mensubiyetimiz, bu mektebin Batı Avrupalı temsilcilerini (marksist veya komünist denilenleri) körü körüne taklit etmemiz ve onların bu mektebin ürünü bildikleri veya öyle takdim ettikleri her şeyi körü körüne kopya etmemiz anlamına gelmez. Bunu aşağıdaki neden- lerden dolayı yapmıyoruz: Bizce, materyalist felsefe, Batı Avrupa biliminin müstesna malı değildir. Zira, belli bir düşünce sistemi olarak bu tür felsefe, bu veya diğer şekilde (Fars, Arap, Çin, Türk, Moğol vd. gibi) birçok başka halklarda, üstelik çağdaş Batı Avrupa kültürünün ortaya çıkışından çok önceki tarihlerde görülmüştür. Bizim birçoğumuz, daha sonra Rusya Devrimi öncesinde, enerjetik materyalist dünya görüşüne sahip olmuştuk. Bu görüş, bizim aramıza yapay bir biçimde ve dışardan enjekte edilmiş olmayıp Rus milliyetçiliğinin ve Rus devletçi- liğinin üzerimizdeki zalimane ekonomik, politik ve kültürel baskılarının bizi ezmekte olan ağır koşullarının doğal sonucu olarak ortaya çıkmıştı. Bizim, tarihsel materyalizm taraftarlarına bağlılığımız, onların beyan ettikleri, keza diyalektik materyalizmin Rus ve Avrupa tekelcileri tarafından takdim edilen her türlü fikri nesneyi “kutsal” bir şeymiş gibi tartışmasız olarak kabul etmemizi de kesinlikle gerektirmez. (...) Tutum ve hareketlerinden de vazgeçelim, görüşlerinde ve vardıkları sonuçlarda da gerçek devrimcilik görül- meyebilir. Bu nedenden dolayı, biz, onlar karşısında herhangi bir yükümlülük almamakla birlikte, tüm beklen- tilerin aksine olarak, diyalektik materyalizm üzerindeki tekelcilik haklarını tartışmaya davet ediyoruz. Örneğin, birincisi sömürgeler meselesi, ikincisi de komünizmin, diğer bir deyişle sınıfsız ve kimsenin kimseyi istismar etmediği bir toplumun gerçekleştirilmesi yöntemleri... Bu iki konuda Rus komünistleri ve onları takip eden Batı Avrupalı komünistler, aleni yanlışlar yapmaktalar... Bunun neticesinde de-insanlığın anarşi ve kargaşa baskısın- dan kurtuluşu değil-talan, yoksulluk ve ölüm olacaktır. Onlar, Avrupa Kapitalizmini ve soyguncu Avrupa Em- peryalizmini eleştirdikleri ve yerdiklerinde, her zaman ve her konuda olmamakla birlikte kendileriyle mutabıkız. Keza çağdaş Avrupa kapitalist kültürünün gericiliğini gündeme getirdiklerinde de mutabıkız. Ne var ki, tüm bu düşüncelerden çıkardıkları sonuçlar ve sundukları reçeteler konusunda kesinlikle mutabık değiliz. Bizce onların sundukları reçete-ki, Avrupa toplumunun bir sınıfın (burjuvazinin) dünya üzerindeki diktatoryası yerine, onun karşıtı olan diğer sınıfın (proletaryanın) diktatoryasını öngörmektedir-insanlığın ezilen kısmının ezilen kısmının sosyal hayatına hiçbir önemli değişiklik getirmeyecektir. Herhalukarda nesnel bir değişiklik ola- caksa da, bu değişiklik iyileşme yolunda değil, kötüleşme yolunda olacaktır. Bu sadece daha az gücü olan ve daha aşağı düzeyde organize bir diktatörün yerine, aynı kapitalist Avrupa’nın (ki, Amerika’yı da buraya dahil etmek gerekir) Avrupa çapında bütünleştirilmiş olan tüm güçlerinin dünyanın geriye kalan kısmı üzerinde ortak dikta- toryasının getirilmesi demektir. Biz, bunun karşısında farklı bir tez ortaya koyuyoruz. Şöyle ki, insanlığın yeniden yapılandırılmasının maddi ze- mini, yalnızca sömürge ve yarı-sömürgelerin metropoller üzerindeki diktatoryası aracılığı ile oluşturulabilir. Zira yalnızca bu yol, yerkürenin Batı emperyalizmi tarafından zincirlere vurulmuş olan üretici güçlerinin kurtuluşu ve atılım yapması için gerçek bir teminat sağlayabilir.” (Kakınç 2003: 239-241). 10 Sultangaliyev’in devrime getirdiği özgün yaklaşımı ve “şark meselesi”yle ilgili görüşleri için bk. Gali- yev 1999: 264-272; Galiyev 1998: 1-5. 11 1923 ve 1928 tarihli tutuklanmaları, kendisine yönelik suçlamalar ve maruz kaldığı işkenceler, on yıl kadar süren ağır çalışma cezası ve 28 Ocak 1940’ta Lefort Hapishanesi’nde vurularak öldürülüşü hak- kında ayrıntılı bilgi için bk. Muhammedi 1993; Kaymak 1993; Kakınç 2003; Kakınç 2004, vd. 12 “Müslüman millî komünistleri Stalin’in dört adet milliyet ölçütünü –toprak, dil, psikolojik bünye ve ekono- Yüklə 1,74 Mb. Dostları ilə paylaş:
|