Dərs vəsaiti Bakı 2010 q a f q a z ü n I v e r s I t e s I

A. AYDINLANMA ÇAĞI VƏ LİBERAL DÖVLƏTİN

YARANMASI

Liberal  dövlət  anlayışının  öncülü  Con  Lokk  sayılır,  lakin  onun  yaşadığı

çağda (XVII əsr) və ondan sonra uzun müddət ərzində liberal dövlət qurulma-

mışdı.

92

 Çünki XVII və XVIII əsrin dövlətləri polis dövlətinin hakim olduqları

çağlar idi.

Liberal dövlətin cəmiyyət və dövlət anlayışı fərdə və fərdin iradəsinə əsas -

lanır. Dövlətin əsas ünsürü, tək dayanağı və mənbəyi olan fərd, liberal dövlətdə

başlıca  dəyər  və  məqsəddir.  Dövlətin  məqsədi  fərdin  xoşbəxtliyini  reallaşdır -

maqdır.

93

Liberal dövlətin, daha doğrusu, dövlətlərin nə zaman qurulduğunu müəyyən

etmək çətindir. Məsələn, Fransa inqilabının "İnsan və Vətəndaş Hüquqları Dek -

larasiyası"  ilə  liberal  dövlət  yaratdığını  iddia  etmək  çətindir.  Çünki  o  rejimi

“çoxluğun despotizmi” adlandırmaq daha düzgün olar.

Liberal dövlət anlayışı ilə dövlət mütləqiyyətinin və despotizminin məhdud -

laşdırılması,  idarə  olunanlara  təminat  verilməsi  uğrunda  mübarizənin  iki  nəti -

cəsi ortaya  çıxıb -  bunlardan  ilki  dövlət  səlahiyyətlərinin  məhdudlaşdırılması,

ikincisi isə idarə olunanlara müəyyən hüquqların verilməsidir.

Liberal dövlətdə dövlət səlahiyyətlərinin məhdudlaşdırılması və məcburi olaraq

bu  məqsədlə  müəyyən  qaydaların  qoyulması inzibati  hüquq  sahəsinin  ortaya

çıxmasına  və  inkişafına  da  təsir  göstərib.  Dövlət  hüququnun  inkişafı  baxımından

liberal dövlət önəmli mərhələdir. Bununla yanaşı inzibati hüquq baxımından liberal

dövlət  sosial  hüquqi  dövlətin  başlanğıcı  olduğu  üçün  xüsusi   önəm  daşıyır.

Beləliklə,  hüquqi  dövlət  liberal  dövlətin  bir  qurumu  olaraq  yaranıb  və  inkişaf

92

Hacızadə Hikmət.