Dərs vəsaiti Bakı 2010 q a f q a z ü n I v e r s I t e s I
Yüklə 4,02 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Keçid dövründə Azərbaycan Respublikasında dövlət və hüquq quruculuğunun aktual problemləri
- Fərhad Mehdiyev 46
| Çağdaş devletin gelişimi,
Hürriyet Vakfı Yayınları, İstanbul, 1991, s.39. 79 Aulard, s..XIV. 80 Günday Metin, İdare hukuku , 2.Bası, İmaj Yayıncılık, Ankara 1997, s.24. 81 Бельский, Козлов, Колибаба, с. 98., Aslanov M.S. İnzibati ədliyyə qurumunun bəzi məsələləri, Keçid dövründə Azərbaycan Respublikasında dövlət və hüquq quruculuğunun aktual problemləri , hazırlayan: M.N.Əliyev, "Digesta" Yayınları, Bakı, 2003, s.78. 82 Günday, s.25. Fərhad Mehdiyev 46 Bu gün də insan hüquq və azadlıqlarına hörmətlə yanaşmayan dövlət üçün “polis dövləti” terminindən istifadə olunur. 83 Lakin müasir Almaniyada sosial rifah dövlətinin iqtisadiyyata və sosial həyata aşırı müdaxiləsi bu dövlətin bir yönünün polis dövləti olması fikri səslənir. 84 Mərkəzi dövlətin güclənməsi feodalizmin axırına və mütləq monarxiyaların qurulmasına yol açmışdı. Cəmiyyəti idarəetmə haqqı mülkiyyət hüququ anlayışı olmaqdan çıxmağa başlamışdı, legitimlik axtarışlarının daha sağlam əsasa dayan- dırılmasına cəhd olunurdu. İdarəetmə haqqının mənbəyi ilahiləşdirilirdi. “Tanrıdan gəlməyən iqtidar yoxdur” kimi anlayış yaranmışdı. İdarəetmə haq- qının ilahi kökü, katolik kilsəsinin gətirdiyi anlayış idi. 85 O zamanlar Papada cəmlənən kilsənin səlahiyyət və imtiyazları siyasi iqtidarəetməni həyata keçirən- lərdən daha qüvvətli idi. Polis dövlətində məsuliyyət baxımından kral özünü ancaq Tanrı qarşısında məsul görürdü. Onun bütün fəaliyyəti dövlət adından həyata keçiril diyi iddia olunurdu. 86 Beləliklə, iqtidara mübahisəsiz itaət edilməliydi. Krala qarşı çıxmaq dövlətə və ya Tanrıya qarşı çıxmaq sayılırdı. Mülk-dövlət anlayışında idarəetmə hüququ mülkiyyət hüququ olduğu üçün hədd tanımadan tətbiq edilirdi. Polis dövlətində isə mərkəzi dövlətin güclənməsi ölkə səviyyəsində tətbiq oluna bilən məcburi qaydaların qəbul edilməsinə imkan yaratmışdı; beləliklə, idarəetmə hüququ ilahi qaydalar və kralın özünün qoyduğu qaydalar xaricində heç bir hüdud tanımırdı. Yəni qoyulan qaydalar ancaq riayyət üçün idi. Kral özünü qoyduğu qaydalara tabe saymırdı; nə özündən əvvəl olan qanunlarla, nə də özü qoyduğu qaydalara tabe deyildi. Jean Bodinin də ifadə etdiyi kimi, hegemon “istəsə də, əl-qolunu bağlaya bilməzdi”. 87 Bəzi monarxiyalarda, məsələn, Fransada XIV Luidovikə qədər kralların özlərinin qoyduqları qaydalara əməl etdikləri ifadə edilir. Bununla belə, orta əsrlərdə XIV Ludovik zamanı kralın ümumi dövlət hüququna olan kimi özəl hüquqa da hakim olduğu və “Krallığın Əsas Qanunları”na tabe olmadığı nəzərə alınsa, bu dövlət polis dövlətindən çox mülk-dövlətini yada salır. 88 Bodinə görə, kral öz təbəəsinin mülkiyyət və azadlıq 83 Bununla belə, “polis dövləti” termini “hüquqi dövlət” kimi Avropa qitəsinə xas termindir və anglo - sakson hüququnda mövcud deyildir. Polis dövləti üçün ingiliscə “
” istifadə olunur. 84 Baxın: http://www.uni-siegen.de/~ifan/ungewu/heft4/node16.html, Grundthese: Der Wohlfahrtsstaat als Polizeistaat . 85 Qeyd etməliyik ki, islam dövlətlərində də ilk xəlifələr dövründən başlayaraq belə bir anlayış irəli sürülürdü. Lakin islam tarixində olan biət hadisəsi iqtidarın mənbəyinin Tanrıda deyil, xalqın razılığında olduğunu göstərir. 86 Akyılmaz, Sezginer, s.37 87 Göze Ayferi, Yüklə 4,02 Mb. Dostları ilə paylaş:
|